«Μου συνέβη πρόσφατα. Καθόμουν στο Μετρό με προορισμό το αεροδρόμιο, σε ώρα αιχμής, όταν μία κυρία περίπου 70 ετών ρώτησε την κοπέλα που καθόταν απέναντί μου αν μπορούσε να κάτσει στη θέση δίπλα της. Η νεαρή κοπέλα αρνήθηκε, λέγοντάς της ότι χρειαζόταν τη θέση για την τεράστια τσάντα που είχε μαζί της. Μου χρειάστηκαν ολόκληρα 15 λεπτά, καθώς ο συρμός προχωρούσε γρήγορα κάνοντας τον χαρακτηριστικό του θόρυβο, για να ηρεμήσω από το συναίσθημα που με είχε κατακλύσει ακούγοντας τη συνομιλία των δύο γυναικών νωρίτερα. Επρόκειτο φυσικά για τεράστιο θυμό, τον οποίο εξέφρασα στη νεαρή κοπέλα, ίσως λίγο πιο έντονα από ό,τι θα έπρεπε, αφού θυμάμαι ότι δεν σταμάτησα να της μιλάω δυνατά μέχρι που πείστηκε να μετακινήσει την τεράστια τσάντα της, αφού πρώτα την είχα ρωτήσει αν της είχε κόψει εισιτήριο ώστε να δικαιούται να την έχει στη θέση δίπλα της αντί για την ευγενική κυρία, που της είχε ζητήσει της άδεια για να καθίσει. Αφού όμως εξέφρασα τον θυμό μου, ένιωσα υπέροχα, όπως και όταν, πριν 10 ημέρες, χτύπησα το κουδούνι του από πάνω διαμερίσματος για να ρωτήσω πώς τους ήρθε να παίζουν πιάνο στις 12 το βράδυ», διηγείται η Σόνια.

«Τα καλά κορίτσια δεν θυμώνουν.»Συνηθίζουμε λανθασμένα να μαθαίνουμε στα παιδιά να μη θυμώνουν, ενώ αντίθετα θα πρέπει να τα ενθαρρύνουμε να εκφράζουν όσα νιώθουν, εξηγώντας τους όμως πάντα ότι θα πρέπει να σέβονται τους άλλους και φυσικά να μη χρησιμοποιούν ποτέ βία. Αυτό το μάθημα πρέπει να το πάρουμε από την παιδική ηλικία για να το χρησιμοποιήσουμε και ως ενήλικοι. Ο θυμός μπορεί να γίνει ένα θετικό και καθαρτικό συναίσθημα που μας βοηθά να αναγνωρίζουμε τι νιώθουμε. Άλλωστε, είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, που μπορεί να αποδειχτεί και βοηθητικό, κυρίως επειδή μας κινητοποιεί όταν αδικούμαστε και είναι χρήσιμο για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Αντίθετα, μια παιδική, εφηβική και νεανική ηλικία στη διάρκεια της οποίας έχουμε μάθει να καταπιέζουμε τον θυμό μας μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στις σχέσεις μας ή ακόμα και σε κατάθλιψη στην ενήλικη ζωή μας. Επίσης, μπορεί να έχουμε και οργανικά προβλήματα, όπως είναι τα καρδιαγγειακά και η υπέρταση, είτε όταν καταπνίγουμε τον θυμό μας είτε όταν τον υπερεκφράζουμε σε μακροχρόνια βάση, αφού ουσιαστικά υποβάλλουμε τον εαυτό μας σε έντονο στρες (όταν θυμώνουμε υπερβολικά και εύκολα) ή σε χρόνιο άγχος (όταν καταπιέζουμε συνέχεια τα όσα νιώθουμε). Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι που εξωτερικεύουν τον θυμό τους -με τον σωστό τρόπο πάντα- έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν προβλήματα υγείας, ενώ παράλληλα παρατείνουν το προσδόκιμο ζωής τους.Δεν φτάνουμε στα άκραΑυτό που πρέπει κατ’ αρχάς να θυμόμαστε είναι ότι ο θυμός ξεκινά από τον απλό εκνευρισμό, που είναι φυσιολογικός, και μπορεί να φτάσει στην τεράστια οργή, που ειδικά όταν είναι συνεχής είναι δυσλειτουργική αλλά και επικίνδυνη. Για να γνωρίζουμε ποιος είναι ο σωστός τρόπος να θυμώνουμε, είναι σκόπιμο να έχουμε κατά νου τα παρακάτω: *Το μυστικό είναι να μένουμε συγκεντρωμένοι στην πηγή-αιτία του θυμού μας. *Δεν πρέπει ποτέ να κάνουμε προσωπικά σχόλια και χαρακτηρισμούς παρά να λέμε μόνο αυτό που μας έχει πειράξει, ειδικά όταν πρόκειται για διαφωνίες-τσακωμούς με αγαπημένα μας πρόσωπα, όπου τα λόγια πληγώνουν και δεν μπορούμε να τα πάρουμε εύκολα πίσω. *Θα πρέπει να λέμε γιατί έχουμε θυμώσει και να εξηγούμε χωρίς να λέμε κακίες. *Όταν πιάσουμε τον εαυτό μας να υψώνει πολύ τον τόνο της φωνής, θα πρέπει να σταματήσουμε όσο είναι καιρός, πριν αρχίσουμε να ουρλιάζουμε χωρίς όριο. *Μία καλή λύση -αν βρισκόμαστε μακριά από αυτόν με τον οποίο έχουμε θυμώσει- θα ήταν να γράφαμε ένα σκληρό γράμμα απευθυνόμενο σε αυτόν με τον οποίο έχουμε θυμώσει και μετά να το σκίζαμε. Έτσι, θα μπορούσαμε να ξεσπάσουμε και μετά να σκεφτούμε καλύτερα τι ακριβώς νιώθουμε και να το διαχειριστούμε πιο υπεύθυνα. Μία νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο προτείνει για όσους νευριάζουν εύκολα, πολύ ή βγαίνουν συχνά εκτός εαυτού, έχοντας προβλήματα διαχείρισης θυμού, να αντιμετωπίζουν την κατάσταση αποστασιοποιημένα, όπως θα την έβλεπε μία μύγα από τον τοίχο. Άλλωστε, όταν παίρνουμε απόσταση από τα πράγματα, μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τι πραγματικά νιώθουμε σχετικά με αυτά.Θυμός: Τα «ναι» και τα «όχι»Ναι: Στο να εκφράζουμε τη δυσαρέσκειά μας όταν κάτι μας ενοχλεί ή δεν μας αρέσει.Όχι: Στο να σιγομουρμουρίζουμε σε σχέση με όσα σιχαινόμαστε.Ναι: Στο να αντιδρούμε απέναντι στην αδικία.Όχι: Στο να κάνουμε τον καθένα αποδέκτη της κακής μας διάθεσης.Ναι: Στο να κριτικάρουμε τη συμπεριφορά του άλλου.Όχι: Στο να υποτιμούμε την προσωπικότητα του ατόμου στο οποίο απευθύνεται η κριτική μας.Ναι: Στο να κάνουμε ένα διάλειμμα, μία βόλτα, να σταματάμε και να μετράμε μέχρι το 10 από μέσα μας.Όχι: Στο να αντιδρούμε αυθόρμητα και απερίσκεπτα.Ναι: Στο να λέμε: «Παρακαλώ, μη μου μιλάτε έτσι».Όχι: Στο να λέμε: «Είσαι τελείως ηλίθιος».Ναι: Στο να γράφουμε ένα γράμμα γεμάτο κακίες και βρισιές και μετά να το σκίζουμε.Όχι: Στο να στέλνουμε ένα υβριστικό γράμμα.Ναι: Στο να συζητάμε μόνο σε σχέση με ό,τι μας νευρίασε.Όχι: Στο να ξεσπάμε θυμωμένοι σχετικά με όλα όσα έχουν προηγηθεί και δεν συζητήσαμε ή δεν λύσαμε ποτέ.Ναι: Στο να δείχνουμε κατανόηση και να σκεφτόμαστε τις προθέσεις του άλλου πριν θυμώσουμε.Όχι: Στο να καταπιέζουμε πάντα όσα νιώθουμε και μας ενοχλούν επειδή θεωρούμε ότι δεν έχουμε το δικαίωμα να εκφραστούμε.Ναι: Στο να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν έχουν όλοι τους δικούς μας κανόνες.Όχι: Στο να είμαστε εύθικτοι και να πιστεύουμε πάντα ότι οι άλλοι θέλουν να μας μειώσουν και να μας αδικήσουν.Ναι: Στο να επιστρατεύσουμε το χιούμορ μας.Όχι: Στο να λέμε πράγματα για τα οποία πιθανώς μετά θα μετανιώσουμε.Ναι: Στο να αποφεύγουμε -αν είναι δυνατόν- όσα μας εκνευρίζουν και στο να ασχοληθούμε με τη «συστηματική απευαισθητοποίηση» από αυτό που μας θυμώνει. Μπορούμε να εκθέτουμε, δηλαδή, τον εαυτό μας σε φανταστικές καταστάσεις που θα μας έκαναν να θυμώσουμε και σιγά-σιγά να τις απομυθοποιούμε και να τις ξεπερνάμε.Όχι: Στο να «πηγαίνουμε γυρεύοντας» για καβγά.Ναι: Στο να σκεφτόμαστε τα μειονεκτήματα του ξεσπάσματός μας.Όχι: Στο να φοβόμαστε ότι αν εκφραστούμε οι άλλοι θα σταματήσουν να μας αγαπούν.Σε περίπτωση ανάγκηςΑφού ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, είναι προφανές ότι τόσο η καταπίεσή του όσο και η υπερβολική έκφρασή του (η οργή), ειδικά όταν μας συμβαίνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, υποδηλώνουν κάποια δυσλειτουργία. Αν μας είναι πολύ δύσκολο να υιοθετήσουμε μία διεκδικητική συμπεριφορά, αποφεύγοντας τα δύο άκρα, που είναι η παθητικότητα (η καταπίεση των συναισθημάτων και των αναγκών μας) και η επιθετικότητα (το ξέσπασμα), είναι σκόπιμο να επισκεφτούμε έναν ειδικό για να μας βοηθήσει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε χωρίς επιθετικότητα ή να εκφράζουμε, αποφεύγοντας την παθητικότητα, τον θυμό μας.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗ δρ. ΠΑΝΩΡΑΙΑ ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΥ, ψυχολόγο, γνωσιακή-συμπεριφορική και συστημική ψυχοθεραπεύτρια.