1. Μεταβολισμός και μεταβολικός ρυθμός είναι το ίδιο;
α) Ναι
β) Όχι
Σωστή απάντηση: β
Ο μεταβολισμός συχνά συγχέεται με τον μεταβολικό ρυθμό με αποτέλεσμα πολλές φορές ο ένας όρος να χρησιμοποιείται στη θέση του άλλου. Ωστόσο, ο μεταβολισμός αφορά το σύνολο των διεργασιών που πραγματοποιούνται στο σώμα μας με σκοπό είτε την αποθήκευση ενέργειας (αναβολισμός) είτε τη διάσπαση ουσιών και την παραγωγή ενέργειας (καταβολισμός). Από την άλλη, μεταβολικός ρυθμός είναι ο ρυθμός με τον οποίο μπορούμε να καίμε θερμίδες ενώ το σώμα μας είναι σε κατάσταση ηρεμίας.
2. Όσοι έχουν περισσότερο μυϊκό από λιπώδη ιστό έχουν και υψηλότερο μεταβολικό ρυθμό;
α) Αλήθεια
β) Ψέμα
Σωστή απάντηση: α
Ο μεταβολικός ρυθμός επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη σύνθεση του σώματός μας. Έτσι, όσο χαμηλότερο είναι το ποσοστό λίπους στο σώμα τόσο υψηλότερος είναι ο μεταβολικός ρυθμός. Οι άνθρωποι, λοιπόν, με περισσότερους μυς και λιγότερο λίπος στο σώμα τους έχουν γενικά και γρηγορότερο μεταβολικό ρυθμό, αφού ο μυϊκός ιστός είναι περισσότερο ενεργός.
3. Ποιο όργανο ελέγχει κυρίως τον μεταβολισμό;
α) Συκώτι
β) Πάγκρεας
γ)Θυρεοειδής
Σωστή απάντηση: γ
Ο θυρεοειδής ρυθμίζει τον μεταβολισμό μας, παράγοντας ορμόνες που επηρεάζουν σχεδόν κάθε πτυχή απόδοσης του σώματός μας (π.χ. το πόσο γρήγορα ή αργά θα κάψει θερμίδες, το πότε ή αν θα «κατασκευάσει» πρωτεΐνες ή θα αποθηκεύσει την ενέργεια με τη μορφή λίπους, το πώς αντιδρά σε άλλες ορμόνες). Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, που διαταραχές του θυρεοειδούς μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στον μεταβολισμό μας. Έτσι, ένας
θυρεοειδής που υπολειτουργεί παράγει λιγότερες από το φυσιολογικό θυρεοειδικές ορμόνες, επιβραδύνοντας τον μεταβολισμό.
Από την άλλη, ένας θυρεοειδής που υπερλειτουργεί μπορεί να προκαλέσει αύξηση του μεταβολισμού, οδηγώντας συχνά σε απώλεια σωματικού βάρους.
4. Μεγαλώνοντας, ο μεταβολικός ρυθμός…
α) Σταθεροποιείται
β) Επιβραδύνεται
γ) Επιταχύνεται
Σωστή απάντηση: β
Όσο νεότερος είναι κανείς τόσο γρηγορότερο μεταβολισμό έχει, καθώς ο μεταβολικός ρυθμός μειώνεται όσο περνούν τα χρόνια. Πού οφείλεται αυτό; Κυρίως στο ότι χάνουμε μυϊκή μάζα και ασκούμαστε λιγότερο. Με το πέρασμα των χρόνων, η αναλογία του λιπώδους ιστού σε σχέση με τον μυϊκό αυξάνεται, πράγμα αναμενόμενο, αφού τα επίπεδα δραστηριότητας πέφτουν. Επίσης, η σταδιακή μείωση του ρυθμού έκκρισης της αυξητικής ορμόνης και των ορμονών του φύλου (οιστρογόνα, τεστοστερόνη) οδηγεί σε αύξηση του λίπους και σχετίζεται με μειωμένη ενεργητικότητα.
5. Ποιο από τα παρακάτω μπορεί να επηρεάσει τον μεταβολισμό μας;
α) Ο τρόπος ζωής
β) Τα γονίδια
γ) Οι ορμόνες
δ) Όλα
Σωστή απάντηση: δ
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Τα γονίδια, για παράδειγμα, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο και είναι ο λόγος που κάποιοι άνθρωποι μένουν αδύνατοι ό,τι και αν τρώνε, ενώ άλλοι χάνουν βάρος πολύ δύσκολα. Επίσης, ο τρόπος που τρεφόμαστε και το αν κάνουμε καθιστική ζωή μπορούν εξίσου να επηρεάσουν τις καύσεις μας. Ακόμη, καθοριστική επίδραση ασκούν και ορισμένες ορμόνες. Η θυροξίνη, για παράδειγμα, είναι βασικός ρυθμιστής του μεταβολισμού, τον οποίο αυξάνει όταν αυξάνεται η παραγωγή της από τον θυρεοειδή αδένα και μειώνει όταν ελαττώνεται η παραγωγή της. Η αδρεναλίνη μπορεί να αυξήσει επίσης τον μεταβολισμό, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Τέλος, μια άλλη ορμόνη που τον αυξάνει είναι η λεπτίνη, η οποία παράγεται κυρίως από τα λιποκύτταρα του λιπώδους ιστού.
6. Οι γυναίκες έχουν συνήθως γρηγορότερο μεταβολικό ρυθμό από τους άνδρες
α) Αλήθεια
β) Ψέμα
Σωστή απάντηση: β
Οι άνδρες έχουν γρηγορότερο μεταβολικό ρυθμό, γεγονός που οφείλεται στο ότι έχουν υψηλότερο ποσοστό μυϊκού ιστού και χαμηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους από τις γυναίκες χάρη στην ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη. Επίσης, είναι πιο ογκώδεις και χρειάζονται περισσότερη ενέργεια για να συντηρηθούν.
7. Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης βοηθούν στην απώλεια βάρους αλλάζοντας τον μεταβολικό ρυθμό
α) Αλήθεια
β) Ψέμα
Σωστή απάντηση: α
Η άσκηση αποτελεί τον πυρήνα ενεργοποίησης του μεταβολισμού, αφού ενδυναμώνει το μυϊκό, καρδιοαναπνευστικό και ενδοκρινικό σύστημα. Kύριος στόχος της ενεργοποίησής του είναι η δημιουργία μυϊκού ιστού, που αυξάνει τον ρυθμό κατανάλωσης θερμίδων σε κατάσταση ηρεμίας. Η αύξηση του όγκου των μυϊκών ινών επιτυγχάνεται με τη βοήθεια ασκήσεων με αντιστάσεις. Όμως, και η αεροβική άσκηση βελτιώνει το καρδιαγγειακό σύστημα, ενισχύοντας τη ροή του αίματος στους μυς. Ταυτόχρονα, αναπτύσσει το πνευμονικό σύστημα. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι η βελτίωση του μεταβολικού ρυθμού επιτυγχάνεται και με τη διαλειμματική άσκηση.
8. Η κατανάλωση λιγότερων από 1.200 θερμίδων την ημέρα προκαλεί στον μεταβολισμό μας…
α) Επιτάχυνση
β) Επιβράδυνση
γ) Τίποτα
Σωστή απάντηση: β
Μια αυστηρή δίαιτα είναι πολύ πιθανό να μην έχει τα αποτελέσματα που επιθυμούμε, αφού μειώνει τον μεταβολικό ρυθμό. Πώς; Όταν προσλαμβάνουμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, ο οργανισμός μας ρίχνει τον μεταβολικό του ρυθμό για να εξοικονομήσει ενέργεια και αποθηκεύει λίπος. Επίσης, υπάρχει η θερμογένεση λόγω τροφής, δηλαδή η παραγωγή θερμότητας στο σώμα από την κατανάλωση τροφής, όταν ο οργανισμός ξεκινάει τη διαδικασία της πέψης. Γι’ αυτό, οι ειδικοί συνιστούν ισορροπημένα διαιτολόγια με συχνά, μικρά γεύματα.
9. Η καφεΐνη και τα καυτερά αυξάνουν τις καύσεις;
α) Ναι
β) Όχι
Σωστή απάντηση: α (αλλά…)
Η καφεΐνη είναι διεγερτική, οπότε εξ ορισμού αυξάνει τον μεταβολισμό, γι’ αυτό και συχνά τη συναντάμε σε συμπληρώματα διατροφής για απώλεια βάρους. Επίσης, η καυτερή πιπεριά περιέχει καψαϊκίνη, που διεγείρει το κυκλοφορικό σύστημα και αυξάνει τη θερμοκρασία του σώματος. Ωστόσο, η επίδραση των τροφίμων αυτών στον μεταβολισμό φαίνεται πως είναι μικρή, γι’ αυτό δεν μπορούμε να βασίζουμε την προσπάθεια απώλειας βάρους σε αυτά.
10. Ο μεταβολισμός επηρεάζεται από τις κλιματικές συνθήκες;
α) Ναι
β) Όχι
Σωστή απάντηση: α
Το σώμα μας πρέπει να εργαστεί σκληρά για να διατηρήσει τη βέλτιστη φυσική θερμοκρασία του. Σε κρύο καιρό, ο μεταβολισμός μας είναι αναγκασμένος να επιταχύνει για να κρατήσει το σώμα μας ζεστό. Και στην πολλή ζέστη όμως πρέπει πάλι να εργαστεί για να μας κρατήσει δροσερούς.
11. Το σώμα καίει περισσότερες θερμίδες στη διάρκεια της φυσικής δραστηριότητας
α) Σωστό
β) Λάθος
Σωστή απάντηση: β
Και όμως, καίμε περισσότερες θερμίδες για να διατηρήσουμε τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού μας (π.χ. τη λειτουργία της καρδιάς, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος) από ό,τι όταν κάνουμε γυμναστική. Για την ακρίβεια, το 60-75% της ενέργειας που προσλαμβάνεται μέσω της τροφής το χρησιμοποιεί ο οργανισμός για να καλύψει τις ζωτικές του λειτουργίες και περίπου το 25-40% της ενέργειας το χρειάζεται για να αντεπεξέλθει στις καθημερινές φυσικές δραστηριότητες, όπως π.χ. το περπάτημα.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΓΕΩΡΓΙΟ ΜΙΣΙΧΡΟΝΗ, ενδοκρινολόγο-διαβητολόγο.
