Δεν υπάρχει κανένας λογικός άνθρωπος που να μην φοβάται το χειρουργείο και αυτό είναι κάτι φυσιολογικό και αναμενόμενο, εφόσον βέβαια δεν ξεπερνάει τα όρια φτάνοντας στην υστερία. Άλλωστε, κάθε χειρουργείο ενέχει έναν μικρό κίνδυνο ακριβώς όπως όμως και πολλά άλλα που κάνουμε στη ζωή μας χωρίς δεύτερη σκέψη – π.χ. το να διασχίζουμε κάθε μέρα τον δρόμο – και έτσι όταν υπάρχει ένδειξη γι’ αυτό δεν έχουμε λόγο να το αποφεύγουμε. Στο vita.gr απευθυνθήκαμε σε έναν από τους πλέον ειδικούς, τον κ. Αλέξανδρο Πασσαλίδη, Χειρουργό Παίδων, Διευθυντή Ε.Σ.Υ., Επιστημονικό Προϊστάμενο της Β΄ Παιδοχειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Παν. & Αγλαΐας Κυριακού», Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Παίδων, για να μας κατατοπίσει σχετικά με τις επεμβάσεις στα παιδιά.

Έχουμε την εντύπωση ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε αρκετούς παιδοχειρουργούς. Ισχύει κάτι τέτοιο;
Όχι. Έχουμε αρκετούς, αναλογικά με τον πληθυσμό μας, και μάλιστα άρτια εκπαιδευμένους επιστήμονες. Αυτό στο οποίο υστερούμε πιθανώς είναι ο αριθμός των δημόσιων παιδοχειρουργικών μονάδων στη χώρα μας. Στην Αθήνα είναι καλύτερα τα πράγματα αφού υπάρχουν 2 κλινικές στο Αγλαΐα Κυριακού, 2 κλινικές στο Αγία Σοφία, 1 στο Παίδων Πεντέλης, 1 στο Έλενα Βενιζέλου (που όμως δεν εφημερεύει), 1 στη Νίκαια, 1 στο Τζάνειο και 1 στο Αττικό, που όμως στην πράξη δεν λειτουργεί. Στην περιφέρεια υπάρχουν μόνο στην Αλεξανδρούπολη (2 κλινικές), στη Θεσσαλονίκη (3 κλινικές, στο Ιπποκράτειο, στο Γεννηματάς και στο Παπαγεωργίου), στη Λάρισα, στην Πάτρα (2 κλινικές), στην Τρίπολη και στην Κρήτη.

Ουσιαστικά ένας παιδοχειρουργός κάνει στα παιδιά ότι στους ενήλικους ο γενικός χειρουργός;
Ναι, ο χειρουργός παίδων κάνει στα παιδιά ότι ο γενικός χειρουργός στους ενήλικες, αλλά επιπλέον χειρουργεί θώρακα, ουρολογικά και νεφρολογικά περιστατικά και όλο το γεννητικό σύστημα αρρένων και θηλέων. Οι χειρουργοί παίδων δεν χειρουργούν καρδιά και μεγάλα αγγεία (αυτά τα κάνουν οι καρδιοχειρουργοί), αλλά ούτε και νευροχειρουργικά, ορθοπαιδικά, ωτορινολαρυγγολογικά και οφθαλμολογικά περιστατικά, που χειρουργούν οι αντίστοιχοι χειρουργοί ενηλίκων.

Τι διαφορά έχει η χειρουργική των ενηλίκων από εκείνη των παιδιών;
Μεγάλη και αυτό έγκειται στο γεγονός ότι τα παιδιά δεν είναι μικροί ενήλικες. Το παιδί έχει ιδιομορφίες και η φυσιολογία και η λειτουργία του οργανισμού του είναι διαφορετική από του ενήλικα. Από την άλλη, υπάρχουν πολλές παθήσεις που χρειάζονται χειρουργική αντιμετώπιση αλλά δεν φτάνουν ποτέ στους χειρουργούς ενηλίκων (π.χ. η κήλη των παιδιών διαφέρει πολύ από εκείνη των ενηλίκων και αντιμετωπίζεται με πολύ διαφορετικό τρόπο) και έτσι και να τις συναντήσουν δεν γνωρίζουν καλά πώς να τις αντιμετωπίσουν. Επίσης, συχνά όσα γνωρίζαμε ή πιστεύαμε καταρρίπτονται και αλλάζουν. Για παράδειγμα, παλιά πιστεύαμε ότι η κρυψορχία (ένα πρόβλημα με το οποίο γεννιούνται κάποια αγόρια) δεν έπρεπε να χειρουργείται σε μικρή ηλικία. Τώρα πια πιστεύουμε ότι πρέπει να χειρουργούμε μετά τον 1ο και μέχρι τον 2ο χρόνο της ζωής του παιδιού.

Οι αναισθησιολόγοι έχουν ειδική εκπαίδευση;
Στην αναισθησιολογία δεν υπάρχει ειδικότητα παίδων, αλλά υπάρχουν διαφορές στα παιδιά, που οι αναισθησιολόγοι γνωρίζουν και έχουν εκπαιδευτεί σε αυτές. Φυσικά αυτοί που ασχολούνται με παιδιά διαθέτουν πολύ μεγαλύτερη εμπειρία. Αυτό για το οποίο μας έχουν παραπονεθεί τελευταία και θεωρώ απαράδεκτο είναι ότι υπάρχουν αναισθησιολόγοι σε γενικά νοσοκομεία, που έχουν όμως παιδοχειρουργικές κλινικές, οι οποίοι αρνούνται να δώσουν αναισθησία σε πολύ μικρά παιδιά, κάτω των 2 ετών για παράδειγμα.

Οι γονείς φοβούνται πολύ τα χειρουργεία…
Καλά κάνουν και φοβούνται λίγο. Ένας παλιός μου δάσκαλος έλεγε καλά κάνουμε όλοι και φοβόμαστε μία χειρουργική επέμβαση γιατί έχει αναισθησία, χειρουργείο, ανάνηψη κλπ. Όμως, πρόκειται για τη λογική που θα μας έκανε να μην βγαίνουμε και από το σπίτι μας, επειδή κάτι θα μπορούσε να μας συμβεί. Έτσι, όταν μία επέμβαση έχει ένδειξη να γίνει δεν πρέπει να φοβόμαστε, τουλάχιστον όχι υπερβολικά.

Η ηλικία των παιδιών παίζει ρόλο για την αναισθησία;
Ναι. Όσο πιο μικρό είναι ένα παιδί, τόσο πιο «δύσκολη» είναι η αναισθησία. Έτσι, όταν μπορεί να γίνει μία επέμβαση λίγο αργότερα περιμένουμε να μεγαλώσει το παιδί. Αν, όμως, υπάρχει απόλυτη ένδειξη χειρουργούμε το παιδί ακόμα και ημερών. Γι’ αυτό και οι αναισθησιολόγοι στα νοσοκομεία Παίδων, που είναι πιο ειδικοί, είναι καταλληλότεροι για τέτοιες περιπτώσεις.

Υπάρχουν εντυπωσιακές εξελίξεις στην παιδοχειρουργική;
Όχι ιδιαίτερα. Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων δεν είναι συγκλονιστικές. Η παιδοχειρουργική είναι μία σχετικά νέα ειδικότητα. Στην Αμερική ξεκίνησε να εξελίσσεται ραγδαία μετά τον Πόλεμο. Τα τελευταία 30 χρόνια οι σημαντικές εξελίξεις είναι πολύ λίγες. Προσωπικά θεωρώ ως τη σημαντικότερη εξέλιξη την επέμβαση που κάνουμε για την ορθοπρωκτική ανωμαλία, την περίπτωση δηλαδή που γεννιέται ένα παιδί και το έντερό του δεν έχει καταφέρει να φτάσει μέχρι τον πρωκτό. Η επέμβαση έχει πάρει το όνομα αυτού που τη διέδωσε και έτσι λέγεται επέμβαση Πένια. Πρόκειται για μία επαναστατική επέμβαση στην παιδοχειρουργική (το πρόβλημα προκύπτει σε 1 φορά στις 5000 με 10000 γεννήσεις) και πλέον με αυτήν το πρόβλημα αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά. Κατά τα άλλα πολύ λίγα καινούργια πράγματα υπάρχουν, κυρίως τεχνολογικές εξελίξεις (π.χ. ενδοσκόπια και λαπαροσκόπια που χρησιμοποιούνται σε παιδιά) ή βελτιώσεις στην αναισθησία και τις τεχνικές των χειρουργών, που βοηθούν στο να μειώνεται πολύ ο χρόνος νοσηλείας των παιδιών, με αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις να μην μένουν καν στο νοσοκομείο το βράδυ μετά την επέμβαση. Σε κάθε περίπτωση οι όποιες εξελίξεις θα παρουσιαστούν τον Οκτώβριο που θα γίνει το συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Παίδων στην Αθήνα στις 18 με 20 Οκτωβρίου και θα υπάρχουν και διεθνείς συμμετοχές.

Υπάρχουν επεμβάσεις που δεν γίνονται στη χώρα μας;
Μερικές επεμβάσεις για σπάνια περιστατικά δεν γίνονται στην Ελλάδα λόγω έλλειψης εμπειρίας. Έχουμε όμως τώρα με την Ε.Ε. την ευκαιρία να καλέσουμε έναν ξένο ειδικό – εφόσον έχουμε την υποδομή – για να χειρουργήσει εδώ. Έτσι, πλουτίζουμε κι εμείς την εμπειρία μας, αλλά γίνεται και η δουλειά με λιγότερα έξοδα.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ένας καλός χειρουργός;
Κάποτε λέγαμε ότι χρειάζεται να έχει «χέρι» και ταλέντο, τώρα πια εκπαιδεύεται επαρκώς και αυτό είναι αρκετό. Αυτό που χρειάζεται είναι γνώση της παθολογίας που θα αντιμετωπίσει, εκπαίδευση, εμπειρία, ψυχραιμία, θάρρος… Προφανώς δεν μπορείς να είσαι χειρουργός και να φοβάσαι, περισσότερο από το κανονικό. Για να επιλέξουμε πάντως χειρουργό χρειάζεται να τον εμπιστευόμαστε απόλυτα και να αφεθούμε στα χέρια του για να έχουμε καλό αποτέλεσμα.

Ποιες είναι οι ελλείψεις της παιδοχειρουργικής στη χώρα μας;
Οι βασικές ελλείψεις της παιδοχειρουργικής σίγουρα δεν έχουν να κάνουν με την έλλειψη επιστημόνων και μάλιστα εκπαιδευμένων. Το πρόβλημα είναι ο σχεδιασμός από πλευράς κεντρικής πολιτικής. Όσον αφορά την υποδομή, οι ελλείψεις – πριν την κρίση τουλάχιστον – ήταν ελάχιστες. Τώρα στην προσπάθεια να φανεί ότι μειώνουμε τα έξοδα δεν έχουμε τα πάντα, όταν τα χρειαζόμαστε, αλλά ούτε και με τον σωστό τρόπο.

Η κρίση έχει επηρεάσει τα Νοσοκομεία Παίδων;
Και βέβαια. Η κρίση επέτεινε τα όποια προβλήματα. Οι γιατροί ποτέ δεν θα πούμε ότι είμαστε σε απελπισία και δεν μπορούμε να δουλέψουμε. Το θέμα είναι ποιο επίπεδο ιατρικής περίθαλψης θέλουμε να έχουμε.

Οι άνθρωποι φοβούνται για την υγεία τους και την περίθαλψή τους. Κάνουν καλά;
Ναι. Καλά κάνουν και φοβούνται. Το σύστημα καταφέρνει και στέκεται όρθιο ακόμη χάρη στο επαγγελματικό φιλότιμο και την αυτοθυσία των λειτουργών υγείας. Αν δουλέψουμε με συνθήκες Ευρώπης θα καταρρεύσει το σύστημα την επόμενη μέρα.