Το τοπίο -η γέφυρα του Μπρούκλιν- συμβολικό. Από τη μία πλευρά το Μπρούκλιν, όπου βρίσκεται η οικογενειακή εστία, και από την άλλη το Μανχάταν, όπου ζει η Μιράντα, μία από τις πρωταγωνίστριες του «Sex and the City», αφού έχει χωρίσει προσωρινά με τον Στηβ, τον σύζυγό της. Προσπαθώντας να καταλήξουν στο αν θα χωρίσουν ή θα σώσουν τον γάμο τους, έχουν καταφύγει στην ψυχοθεραπεία ζεύγους. Έχουν μαλώσει, κλάψει, αποκαλύψει, μετανιώσει, ομολογήσει μπροστά στον θεραπευτή τους και στο τέλος των συνεδριών πρέπει να αποφασίσουν αν τα όσα τους ενώνουν είναι περισσότερα από όσα τους χωρίζουν. Δίνουν ραντεβού στη γέφυρα του Μπρούκλιν και αν πάνε και οι δύο η σχέση τους συνεχίζεται, αν όχι, παίρνουν διαζύγιο. Το τέλος, για όσους έχουν δει την ταινία, γνωστό. Συναντιούνται στη γέφυρα, αγκαλιάζονται και ζουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Μπορεί όμως αυτό να γίνει και στην πραγματική ζωή; Ναι, μας λένε οι ειδικοί. Με μία βασική διαφορά: Οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται σε καμία γέφυρα, αλλά στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή, αφού έχουν ολοκληρωθεί οι συνεδρίες.

Πότε;
Το ιδανικό θα ήταν να απευθυνθούμε στον ειδικό μόλις δούμε τις πρώτες δυσκολίες στη σχέση ή τον γάμο μας, τουλάχιστον για μία πρώτη συμβουλευτική ζεύγους. Επειδή όμως συνήθως αυτό δεν γίνεται, τα περισσότερα ζευγάρια οδηγούνται στον θεραπευτή όταν πλέον:
■ Δεν μπορούν να συζητήσουν χωρίς να τσακωθούν.
■ Διαφωνούν για τα πάντα.
■ Έχουν σεξουαλικά προβλήματα (εδώ συγκαταλέγονται και οι εξωσυγυζικές σχέσεις).

Τα συχνότερα θέματα που έχουν τα ζευγάρια αυτά σχετίζονται με:
■ Τα οικονομικά του.
■ Την έλλειψη επικοινωνίας και υποστήριξης μεταξύ των συντρόφων.
■ Τη σεξουαλική ζωή.
■ Τρίτα άτομα. Όταν δηλαδή υπάρχουν προβλήματα στο ζευγάρι εξαιτίας για παράδειγμα άλλων μελών της οικογένειας, όπως τα παιδιά τους, οι γονείς ή τα πεθερικά κ.λπ. Θα πρέπει εδώ, βέβαια, να διαχωρίσουμε την ψυχοθεραπεία ζεύγους από τη συμβουλευτική γονέων, περίπτωση
κατά την οποία το ζευγάρι ζητάει βοήθεια προκειμένου να μάθει και να καθοδηγηθεί από έναν ειδικό σχετικά με το πώς πρέπει να χειριστεί κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει με το παιδί ή τα παιδιά του.

Με ποιον;
Είναι καλό να απευθυνθούμε σε κάποιον θεραπευτή που κάνει ψυχοθεραπεία ζεύγους (έχει δηλαδή σχετική εξειδίκευση). Πρόκειται συνήθως για ψυχολόγους που έχουν εκπαιδευτεί πάνω στη συστημική προσέγγιση (θεραπεύουν το σύστημα δηλαδή, μία οικογένεια, ένα ζευγάρι κ.λπ.) ή και σε άλλες προσεγγίσεις, αρκεί να έχουν τη σχετική πρακτική εμπειρία με τα ζευγάρια.

Ποιοι;
Συνήθως την ψυχοθεραπεία ζεύγους επιλέγουν άνθρωποι υψηλού κοινωνικού, οικονομικού και μορφωτικού επιπέδου. Ή, βέβαια, και άνθρωποι που έχουν αντιληφθεί ότι υπάρχει πρόβλημα στη σχέση τους και θέλουν να βρουν μία λύση. Συνήθως πρόκειται για ζευγάρια που είναι χρόνια μαζί, είναι παντρεμένοι, έχουν παιδιά, έχουν επενδύσει χρόνια και συναισθήματα στη σχέση τους και θεωρούν ότι είναι κρίμα να χαθεί. Ή που έχουν από κοινού συμφέροντα, όπως δουλειά, σπίτια, περιουσία, χρήματα κ.λπ. και προσπαθούν να σώσουν τη σχέση τους. Σπανιότερα μπορεί να πρόκειται και για κάποιο ζευγάρι που έχει λίγο καιρό σχέση και αντιμετωπίζει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα (π.χ. σεξουαλικό) και απευθύνεται έτσι στον ειδικό ρωτώντας ουσιαστικά αν υπάρχει περίπτωση να επιλυθεί, ώστε να συνεχίσουν και να επενδύσουν στη σχέση. Πολύ σπάνια υπάρχουν κάποια άτομα που την επιλέγουν χωρίς να έχουν κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα, αλλά για να βελτιώσουν τη σχέση τους, να γίνουν πιο δεμένο ζευγάρι κ.λπ. Γενικά, όλα τα ζευγάρια θα μπορούσαν να κάνουν ψυχοθεραπεία ζεύγους, όπως όλοι θα μπορούσαμε να κάνουμε ατομική ψυχοθεραπεία. Ποιο ζευγάρι άλλωστε δεν έχει κανένα πρόβλημα;

Πως;
Το κυρίαρχο θέμα σε μία θεραπεία ζεύγους είναι να βρίσκονται εκεί και οι δύο. Αυτή είναι άλλωστε και η μεγαλύτερη δυσκολία, να θέλουν και οι δύο να βρεθούν στο γραφείο του θεραπευτή. Στη συνέχεια, ο θεραπευτής μιλάει στους δύο συντρόφους για το απόρρητο, για τις συνθήκες (π.χ. ότι πρέπει να έχει ο καθένας τον χρόνο του να μιλήσει), για το τι γίνεται σε περιπτώσεις τσακωμών (ο θεραπευτής δεν παίρνει το μέρος κανενός) κ.λπ. Ο ειδικός προσπαθεί να εξοικειωθεί και με τους δύο, να τους δώσει πληροφορίες για το τι ακριβώς θα γίνει, να τους κάνει να αισθανθούν άνετα, να χτίσει την εμπιστοσύνη. Σημαντικό είναι να έχουν και οι δύο σύντροφοι χρόνο να μιλήσουν, να νιώσουν ότι ο ειδικός εστιάζει εξίσου και στους δύο. Ο στόχος είναι να εκφράσει ο καθένας τα θέματά του (γιατί είναι συχνό οι δύο σύντροφοι να έρχονται στη θεραπεία με πολύ διαφορετικά αιτήματα ο καθένας), να ανοιχτούν και οι δύο στη συζήτηση και να καταλήξουν όλοι από κοινού στο ποια ζητήματα θα δουλέψουν, πόσο χρόνο χρειάζονται κ.λπ. Βέβαια, δεν είναι απαραίτητο να παρευρίσκονται σε όλες τις συναντήσεις και οι δύο. Μπορεί να χρειαστεί να γίνουν και κάποιες ατομικές συναντήσεις με τον θεραπευτή (αν ο θεραπευτής χρειάζεται περισσότερες πληροφορίες από κάποιον από τους δύο ή αν πρέπει κάποιο μέλος να αποφορτιστεί). Ο σκοπός είναι όμως να βρίσκονται μαζί -και οι τρεις- στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας και να αντιμετωπίσουν από κοινού τα θέματά τους, να υπάρχει αλληλεπίδραση και βέβαια πρόοδος. Εκτός από τη συζήτηση, ο θεραπευτής μπορεί να ζητήσει από το ζευγάρι να κάνει κάποιες ασκήσεις, για παράδειγμα να γράψουν ημερολόγια (όπου θα καταγράφουν π.χ. τι συμβαίνει, τι σκέψεις κάνουν και τι νιώθουν στους καβγάδες τους) ή να φύγουν για ένα Σαββατοκύριακο οι δυο τους. Για να υπάρξει πρόοδος, το σημαντικότερο είναι να ειπωθούν αλήθειες και να συζητηθούν, και το πλαίσιο της ψυχοθεραπείας, ακριβώς επειδή είναι ασφαλές, ενδείκνυται γι’ αυτόν τον σκοπό. Πολλοί, βέβαια, φοβούνται να ακούσουν τι έχει να πει ο άλλος ή έχουν κάτι να κρύψουν και γι’ αυτό δυσκολεύονται με τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας ζεύγους.

Πόσο;
Η διάρκεια της ψυχοθεραπείας ζεύγους και ο αριθμός των απαραίτητων συνεδριών δεν είναι καθορισμένα, αλλά έχουν να κάνουν με το είδος και τη φύση των προβλημάτων του ζευγαριού. Σίγουρα δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα, αλλά για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ακόμα και για ένα χρόνο για παράδειγμα. Γενικά η ψυχοθεραπεία ζεύγους ολοκληρώνεται όταν το ζευγάρι έχει καταλήξει κάπου (παρουσία του ειδικού).

Θα τσακωνόμαστε συνέχεια;
Πιθανώς να έχουμε μία τέτοια εικόνα από τα όσα έχουμε δει κατά καιρούς σε ταινίες του κινηματογράφου ή σίριαλ της τηλεόρασης. Πράγματι, στην ψυχοθεραπεία ζεύγους υπάρχουν πολλές εντάσεις, τσακωμοί, φωνές. Γι’ αυτό χρειάζεται ο ψυχοθεραπευτής να είναι έμπειρος και να βάζει όρια. Το ζευγάρι μπορεί να χρειάζεται να εκτονωθεί, οπότε ο θεραπευτής θα του δώσει κάποια περιθώρια, αλλά δεν έχει πάει εκεί για να ξεσπάσει σε έναν τρίτο και έτσι να λυθεί το πρόβλημα. Σκοπός είναι να βγει κάτι μέσα από την ένταση και στη συνέχεια να μαλακώσει και η ένταση αυτή καθαυτήν. Ο θεραπευτής δεν είναι ούτε σάκος του μποξ, ούτε δικηγόρος του διαβόλου (που ανάβει φιτιλιές), ούτε και διαιτητής. Ο στόχος είναι να ακουστούν και οι δύο και να βρεθεί η αλήθεια, δηλαδή τι ακριβώς συμβαίνει στο ζευγάρι και ποιες είναι οι επιλογές του.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.