Αν η προσπάθεια να απαλλαγούμε από τα περιττά κιλά στέφεται διαρκώς από αποτυχία, αν λίγο καιρό μετά από κάθε δίαιτα ο δείκτης της ζυγαριάς επανέρχεται στην αρχική ένδειξη και το πλεονάζον βάρος έχει αρχίσει να απειλεί την υγεία, τότε στο «παιχνίδι» μπαίνουν οι επεμβάσεις παχυσαρκίας, γνωστές και ως βαριατρικές επεμβάσεις. Ο σκοπός τους είναι να περιορίσουν τη χωρητικότητα του στομάχου, είτε χωρίς νυστέρι (π.χ. τοποθετώντας ένα δακτύλιο στο στομάχι) είτε με πολύ πιο επεμβατικό τρόπο (π.χ. αποκόπτοντας έως και το 90% του στομάχου). Οι βαριατρικές επεμβάσεις, όμως, δεν αφορούν αυτούς που έχουν λίγα περιττά κιλά, αλλά όσους έχουν Δείκτη Μάζας Σώματος άνω του 40 ή άνω του 35 και πάσχουν από νοσήματα που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως ο διαβήτης τύπου 2, η στεφανιαία νόσος και η υπνική άπνοια. Ας δούμε, λοιπόν, ποιες είναι αυτές, πότε συστήνονται, πόσο κοστίζουν, ποιες είναι οι επιπλοκές που μπορεί να έχουν, καθώς και ποιες είναι οι εξελίξεις στο πεδίο της βαριατρικής χειρουργικής.

Ενότητα 1η: Χωρίς νυστέρι στο στομάχι

Ενότητα 2η: Για μεγάλη απώλεια βάρους

Ενότητα 3η: Οι εξελίξεις


1η ενότητα: Χωρίς νυστέρι στο στομάχι

Το μπαλόνι που αδυνατίζει
■ Το ενδογαστρικό μπαλόνι είναι η πιο απλή λύση για τον περιορισμό της χωρητικότητας του στομάχου. Δεν ανήκει στις βαριατρικές επεμβάσεις. Αποτελεί κυρίως ένα μέσο που καθιστά πιο αποτελεσματική τη δίαιτα. Πρόκειται για ένα μπαλόνι από σιλικόνη που τοποθετείται στο στομάχι με γαστροσκόπηση (με μέθη και όχι με γενική αναισθησία) και αφαιρείται με τον ίδιο τρόπο μετά από 6-8 μήνες. Το πλεονέκτημα του μπαλονιού είναι ότι δεν αποκόπτεται τμήμα του στομάχου, ούτε «παραβιάζεται» το πεπτικό σύστημα. Συνήθως χρησιμοποιείται ως βοήθημα, στο πλαίσιο μιας δίαιτας, προκειμένου να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας της.
■ Συνιστάται για εκείνους που θέλουν να χάσουν λίγα κιλά, π.χ. 15-20. Μπορεί, όμως, να τοποθετηθεί και σε κάποιον παχύσαρκο που θα υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση και πρέπει να χάσει βάρος, προκειμένου να είναι καλύτερες οι προϋποθέσεις (να είναι κάπως πιο αδύνατος), ώστε να υποβληθεί σε νάρκωση με ασφάλεια. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να προηγηθεί ακόμη και μιας βαριατρικής επέμβασης, όπου απαιτείται η απώλεια βάρους ώστε να μειωθεί το ενδοκοιλιακό λίπος και να είναι ευκολότερη η «πρόσβαση» στο στομάχι.
■ Παραμένει η μόνη επιλογή για όποιον δεν επιθυμεί να υποβληθεί σε μια χειρουργική επέμβαση, αν και πλέον δεν χρησιμοποιείται τόσο συχνά. Ωστόσο, για να διατηρηθεί το αποτέλεσμα της απώλειας βάρους, ο ασθενής πρέπει μετά την αφαίρεση του μπαλονιού να προσέχει τις ποσότητες που καταναλώνει, γιατί διαφορετικά θα οδηγηθεί στην επαναπρόσληψη των χαμένων κιλών.
■ Η συνηθέστερη επιπλοκή του μπαλονιού είναι οι εμετοί, όταν δεν είναι καλά ανεκτό και πρέπει να αφαιρεθεί (αυτό, βέβαια, γίνεται αντιληπτό μέσα στις πρώτες 10 ημέρες από την τοποθέτησή του).
■ Οι πιθανότητες να «σπάσει» μέσα στο στομάχι είναι μικρές όταν είναι φτιαγμένο από το κατάλληλο υλικό. Το υγρό που περιέχεται στο μπαλόνι είναι μπλε και σε περίπτωση που αυτό σπάσει, τα ούρα χρωματίζονται μπλε, οπότε ο ασθενής το αντιλαμβάνεται εγκαίρως και απευθύνεται στο γιατρό του, που το αφαιρεί με γαστροσκόπηση. Σε περίπτωση όμως που δεν το αντιληφθεί ο ασθενής, τότε μπορεί να προκληθεί απόφραξη του εντέρου, που αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση.
■ Το κόστος ανέρχεται περίπου στα 1.500€.

Ένα αλλιώτικο δαχτυλίδι
■ Ο γαστρικός δακτύλιος είναι η πιο συχνή και ασφαλής βαριατρική επέμβαση. Θεωρείται απλή, με την έννοια ότι δεν αποκόπτεται τμήμα του στομάχου και είναι αναστρέψιμη, δηλαδή ο δακτύλιος μπορεί να αφαιρεθεί. Η τοποθέτησή του γίνεται σε λιγότερο από 1 ώρα – άρα και η νάρκωση είναι μικρής διάρκειας συγκριτικά με τις άλλες βαριατρικές επεμβάσεις. Επίσης, μετά την επέμβαση απαιτείται μόνο 24 ώρες παραμονή στο νοσοκομείο (στο γαστρικό by-pass και το μανίκι ο ασθενής νοσηλεύεται περίπου 4 ημέρες).
Ο δακτύλιος είναι από σιλικόνη και τοποθετείται λαπαροσκοπικά στην αρχή του στομάχου. Είναι ρυθμιζόμενος -μέσω μιας βαλβίδας που τοποθετείται κάτω από το δέρμα της κοιλιάς- ανάλογα με τον επιθυμητό ρυθμό απώλειας βάρους.
■ Συνιστάται για τα άτομα με ΔΜΣ από 35 έως 50. Ωστόσο, μπορεί να εφαρμοστεί και σε παχύσαρκους με μεγαλύτερο ΔΜΣ, αν και στην περίπτωση αυτή εκτιμάται ότι μειώνεται η αποτελεσματικότητά του. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η επέμβαση θεωρείται επιτυχημένη εάν ο ασθενής χάσει το 60-80% του επιπλέον βάρους του μέσα σε 1-3 χρόνια.
■ Μετά την επέμβαση, συστήνονται οι υγρές τροφές για 1 εβδομάδα και οι μαλακές τροφές για τις επόμενες 2 εβδομάδες. Μετά την τέταρτη εβδομάδα, εισάγονται και οι στερεές τροφές στο διαιτολόγιο του ασθενούς, μοιρασμένες σε 3-5 μικρά γεύματα την ημέρα.
■ Το μυστικό για την επιτυχημένη απώλεια βάρους είναι η αποφυγή του αλκοόλ, των γλυκών, των αναψυκτικών και γενικότερα όποιου θερμιδογόνου τροφίμου είναι σε υγρή μορφή και «γλιστράει» μέσω του δακτυλίου. Ο ασθενής πρέπει να μασάει καλά το φαγητό (25 φορές την κάθε μπουκιά), να τρώει αργά και να μην τσιμπολογάει. Εάν παραβεί τις οδηγίες αυτές, τότε θα ταλαιπωρείται από συχνούς εμετούς. Για να είναι αποτελεσματική η
εν λόγω μέθοδος, είναι απαραίτητη η συμμόρφωση με τις παραπάνω διατροφικές οδηγίες.
■ Το πλεονέκτημα του δακτυλίου σε σύγκριση με τις άλλες επεμβάσεις είναι ότι ρυθμίζεται. Εάν κάποιος π.χ. επιθυμεί να φάει πιο ελεύθερα στις γιορτές, μπορεί να επισκεφτεί το γιατρό του για να χαλαρώσει το δακτύλιο και στη συνέχεια να τον ξανασφίξει. Ωστόσο, μετά από κάθε σφίξιμο του δακτυλίου, ο ασθενής είναι απαραίτητο να τρέφεται με υγρές τροφές για 1 εβδομάδα και με μαλακές για τις επόμενες 2, μέχρις ότου εντάξει τις στερεές τροφές στο διαιτολόγιό του. Είναι γεγονός ότι αυτοί οι κανόνες είναι κουραστικοί και απαιτούν μεγάλη πειθαρχία.
■ Η συχνή παρακολούθηση του ασθενούς για τα επόμενα 2 χρόνια (κάθε 2-3 μήνες) είναι απαραίτητη, ούτως ώστε να αποφευχθούν μακροπρόθεσμα προβλήματα, όπως η διάβρωση του δακτυλίου ή η ολίσθηση του στομάχου διαμέσου του δακτυλίου. Πάντως, βάσει μελετών, ο γαστρικός δακτύλιος θεωρείται η επέμβαση με το μικρότερο κίνδυνο μετεγχειρητικών επιπλοκών.
■ Το κόστος του δακτυλίου ανέρχεται σε 3.000-5.000€. Ένα μεγάλο μέρος του κόστους καλύπτεται από τα Ταμεία.

Για τους εφήβους
Καθώς πληθαίνουν τα ερευνητικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των βαριατρικών επεμβάσεων, οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο γαστρικός δακτύλιος μπορεί να γίνει σε εφήβους 14-18 ετών με σοβαρό πρόβλημα παχυσαρκίας. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Journal of the American Medical Association», οι έφηβοι που κάνουν μια βαριατρική επέμβαση μπορεί να χάσουν έως και το 78% του υπερβάλλοντος βάρους τους. Από την άλλη μεριά, δεν συνιστώνται πιο παρεμβατικές τεχνικές όπου αποκόπτεται τμήμα του στομάχου, όπως το γαστρικό by-pass.

Η κλίμακα του βάρους
Για να εκτιμήσουμε αν το βάρος μας είναι υπερβολικό, συνιστάται να υπολογίσουμε το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ). Αυτό γίνεται διαιρώντας το βάρος σε κιλά (π.χ. 89) με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα (δηλαδή, αν το ύψος είναι 1,60, το τετράγωνο του ύψους είναι 1,60 x 1,60 = 2,56 και ο ΔΜΣ είναι 89 / 2,56 = 34,7)
■ ΔΜΣ κάτω από 18,5 = βάρος χαμηλότερο από το φυσιολογικό
■ ΔΜΣ 18,5-24,9 = φυσιολογικό βάρος
■ ΔΜΣ 25-29,9 = υπέρβαροι
■ ΔΜΣ 30-34,9 = παχυσαρκία πρώτου βαθμού
■ ΔΜΣ 35-39,9 = παχυσαρκία δευτέρου βαθμού
■ ΔΜΣ πάνω από 40 = νοσογόνος παχυσαρκία
Μια βαριατρική επέμβαση θεωρείται επιτυχημένη όταν οδηγεί σε απώλεια τουλάχιστον κατά 50% του επιπλέον βάρους και ο ΔΜΣ μειωθεί είτε κάτω του 30 είτε -ιδανικά- κάτω του 25.

Πριν από την επέμβαση
■ Προεγχειρητικά είναι απαραίτητες ορισμένες εξετάσεις (π.χ. γαστροσκόπηση, ηλεκτροκαρδιογράφημα). Σε περιπτώσεις πολύ αυξημένου βάρους, μπορεί να ζητηθεί ακόμη και ολιγοήμερη ειδική δίαιτα, προκειμένου να μειωθεί το ενδοκοιλιακό λίπος.
■ Συνιστάται η ψυχολογική εκτίμηση του ασθενούς, για να διαπιστωθεί αν πάσχει από διατροφικές διαταραχές ή κατάθλιψη και να αντιμετωπιστεί αναλόγως. Οι ειδικοί εξηγούν ότι η καλή ψυχική κατάστασή του είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της επέμβασης.
■ Ο ασθενής πρέπει να κατανοήσει, με τη βοήθεια των ειδικών, ποιος θα είναι ο τρόπος διατροφής του μετά την επέμβαση. Κατά κανόνα, πρέπει να μάθει να τρώει αργά, να μασάει καλά τις μπουκιές του και να καταναλώνει μικρά γεύματα (3-5 ημερησίως). Επιπλέον, ανάλογα με το είδος της επέμβασης, δίνονται ειδικές οδηγίες.

2η ενότητα: Για μεγάλη απώλεια βάρους

By-pass στο πεπτικό
■ Το γαστρικό by-pass θεωρείται η παλαιότερη και πιο αποτελεσματική τεχνική για την απώλεια βάρους. Είναι η πιο καλά μελετημένη επέμβαση, δεδομένου ότι εφαρμόζεται τα τελευταία 45 χρόνια (αρχικά γινόταν με ανοιχτό χειρουργείο, τώρα πλέον γίνεται λαπαροσκοπικά). Μέχρι πρόσφατα, αποτελούσε την πρώτη επιλογή βαριατρικής επέμβασης στις ΗΠΑ.
■ Ο στόχος ενός γαστρικού by-pass είναι η μείωση της χωρητικότητας του στομάχου και η παράκαμψη του δωδεκαδακτύλου, γεγονός που μειώνει την επαφή της τροφής με τα ένζυμα της πέψης.
■ Συνιστάται για όσους έχουν πολλά περιττά κιλά (π.χ. 70-100 κιλά πάνω από το κανονικό βάρος) ή αλλιώς έχουν ΔΜΣ πάνω από 40.
■ Είναι ένα απαιτητικό χειρουργείο που σκοπό έχει να μειώσει το μέγεθος του στομάχου -αποκόπτοντας ένα μεγάλο τμήμα του- και παράλληλα να παρακάμψει ένα τμήμα του λεπτού εντέρου. Συνήθως μένει ένα μικρό «στομάχι» χωρητικότητας 30-50 ml (φυσιολογικά, η χωρητικότητα του στομάχου είναι 1.500-2.500 ml), το οποίο ενώνεται χειρουργικά με το λεπτό έντερο. Φυσιολογικά, το μήκος του λεπτού εντέρου είναι 7-8 μέτρα. Το γαστρικό by-pass συνήθως παρακάμπτει το πρώτο 1-1,5 μέτρο του λεπτού εντέρου μαζί με το δωδεκαδάκτυλο.
■ Μετά την επέμβαση, ο ασθενής πρέπει να τρέφεται με υγρές τροφές για τις πρώτες 3 εβδομάδες, με μαλακές τροφές κατά την τέταρτη και πέμπτη εβδομάδα και με στερεές μετά την έκτη εβδομάδα. Επίσης, για 3 μήνες μετά την επέμβαση, θα τρέφεται κυρίως με ζωικά τρόφιμα (πρωτεϊνική διατροφή), ενώ μπορεί να χρειάζεται και η λήψη διαλυμάτων πρωτεϊνών.
■ Η γρήγορη διέλευση της τροφής από το συρρικνωμένο πεπτικό σύστημα έχει ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή απορρόφηση των θρεπτικών της συστατικών. Γι’ αυτό, συνιστάται οι ασθενείς να λαμβάνουν καθημερινά συμπληρώματα ασβεστίου, σιδήρου, βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος. Αν και τα συμπληρώματα αυτά δεν είναι απαραίτητα για όλους -εκτιμάται ότι χρειάζονται στο 30% των περιπτώσεων-, εντούτοις χορηγούνται σε όλους προληπτικά για την προστασία της υγείας τους. Εναλλακτικά, ένας ασθενής μπορεί να υποβάλλεται σε ετήσιες εξετάσεις (για τον έλεγχο π.χ. του σιδήρου, του ασβεστίου) και, αν χρειαστεί, να πάρει συμπληρώματα. Επιπλέον, με το γαστρικό by-pass μπορεί να παρουσιαστεί το σύνδρομο dumping (διάρροια, ναυτία και εφίδρωση αμέσως μετά την κατανάλωση τροφής και ιδιαίτερα γλυκών). Πρόκειται για ένα φαινόμενο που δυσχεραίνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς, αλλά θεωρείται ότι μπορεί να περιοριστεί αν ο ασθενής αποφεύγει τα γλυκά.
■ Η σοβαρότερη επιπλοκή του γαστρικού by-pass, ως ιδιαίτερα τεχνικού χειρουργείου, είναι η διαφυγή – σε ποσοστό μικρότερο του 2%. Πρόκειται για την ατελή επούλωση της τομής του στομάχου ή των σημείων όπου γίνονται οι νέες ενώσεις του κομμένου εντέρου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή ξανά στο χειρουργείο. Τα προβλήματα αυτά μπορεί να παρουσιαστούν μέσα στις πρώτες 15 ημέρες μετά το χειρουργείο.
■ Κόστος 10.000-12.000€. Ένα μεγάλο μέρος του κόστους καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Πόσο γρήγορα θα αδυνατίσω
■ Οι ασθενείς χάνουν το 30-50% του επιπλέον βάρους μέσα σε 6 μήνες μετά τη βαριατρική επέμβαση στην οποία υποβάλλονται και το 77% μέσα στο χρόνο.
■ Συνήθως, η μέγιστη απώλεια βάρους επιτυγχάνεται μέσα σε 1-2 χρόνια μετά το χειρουργείο, εφόσον οι ασθενείς ακολουθούν τις οδηγίες που τους δίνονται μετεγχειρητικά.
■ Σύμφωνα με μακροχρόνιες έρευνες, 10-14 χρόνια μετά, το βάρος, καθώς και οι τιμές της χοληστερίνης, της πίεσης και του σακχάρου είναι σε πιο ικανοποιητικά επίπεδα σε εκείνους που υποβλήθηκαν σε επέμβαση σε σύγκριση με τους παχύσαρκους που δεν χειρουργήθηκαν.

Το γαστρικό μανίκι
■ Η επιμήκης γαστρεκτομή είναι μία από τις πιο δημοφιλείς βαριατρικές επεμβάσεις στη χώρα μας. Με την επέμβαση αυτή, αφαιρείται το 80-90% του στομάχου. Απομένει ένα μικρό επίμηκες στομάχι σαν μανίκι, χωρητικότητας 100-200 ml (φυσιολογικά, η χωρητικότητα του στομάχου είναι 1.500-2.500 ml).
■ Συνιστάται για τους παχύσαρκους με ΔΜΣ άνω του 40 και θεωρείται μια ικανοποιητική λύση για την απώλεια πολλών κιλών.
■ Το μανίκι αρχικά αποτελούσε -και εξακολουθεί να αποτελεί- το πρώτο στάδιο μιας ιδιαίτερα απαιτητικής επέμβασης, της χολοπαγκρεατικής παράκαμψης, που γίνεται σε άτομα με μεγάλο ΔΜΣ (πάνω από 50). Ωστόσο, επειδή παρατηρήθηκε ότι το μανίκι οδηγούσε σε μεγάλη απώλεια βάρους και οι ασθενείς δεν χρειαζόταν να προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο (την παράκαμψη του εντέρου), «αυτονομήθηκε» ως βαριατρική επέμβαση την τελευταία πενταετία.
■ Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, αφαιρείται και ο θόλος του στομάχου, όπου εκκρίνεται η γκρελίνη, μία από τις ορμόνες της όρεξης. Με άλλα λόγια, η επέμβαση αυτή έχει και ανορεξιογόνο δράση. Παρ’ όλα αυτά, σήμερα είναι γνωστό ότι ο οργανισμός σταδιακά προσαρμόζεται και η όρεξη επανέρχεται μετά από 6 μήνες (κάτι που έχει ήδη παρατηρηθεί και σε ασθενείς που υποβάλλονται σε ολική γαστρεκτομή). Η γκρελίνη, εκτός από την όρεξη, φαίνεται ότι επηρεάζει και τη διάθεση, γι’ αυτό και τους πρώτους 6 μήνες μετά την επέμβαση είναι πιθανό ο ασθενής να έχει μελαγχολική διάθεση.
■ Ως νεότερη τεχνική, δεν υπάρχουν δεδομένα για τη μακροχρόνια αποτελεσματικότητά της. Πάντως, με βάση τα στοιχεία των τελευταίων 3-5 ετών, παρατηρήθηκε ότι στο 30% των περιπτώσεων το στομάχι σταδιακά διατείνεται (μεγαλώνει), με αποτέλεσμα να αυξάνεται και πάλι η χωρητικότητά του, ως εκ τούτου και το βάρος των ασθενών. Χρειάζονται, λοιπόν, περισσότερα δεδομένα για να διαπιστωθεί η μακροχρόνια αποτελεσματικότητα του μανικιού.
■ Ο μεγαλύτερος κίνδυνος επιπλοκών όσον αφορά το γαστρικό μανίκι είναι η διάνοιξη της τομής του στομάχου μέσα στο πρώτο δεκαήμερο μετά την επέμβαση, σε ποσοστό 0,5-1%. Η επιπλοκή αυτή μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή ξανά στο χειρουργείο.
■ Το κόστος του ανέρχεται σε 5.000-8.000 €. Ένα μεγάλο μέρος του κόστους καλύπτεται από τα Ταμεία.

Η διπλή επέμβαση
H χολοπαγκρεατική παράκαμψη είναι η πιο βαριά τεχνικά επέμβαση και αφορά τους ασθενείς με ΔΜΣ πάνω από 50. Θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματική για την απώλεια βάρους. Μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε μονομιάς είτε σε 2 φάσεις (πρώτα γίνεται το γαστρικό μανίκι και μετά από 6-12 μήνες η παράκαμψη του εντέρου). Η επέμβαση αυτή δεν γίνεται συχνά και έχει το μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών (3%) συγκριτικά με τις υπόλοιπες. Επίσης, προκαλεί δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφών και ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής (ασβέστιο, σίδηρο, φυλλικό οξύ) διά βίου.

3η ενότητα: Οι εξελίξεις

Οι νεέες τεχνικές
Η πιέτα του στομάχου Η γαστρική πτύχωση είναι μια νέα επέμβαση, ο σκοπός της οποίας είναι να μικρύνει το στομάχι μέσω της αναδίπλωσής του και όχι αποκόπτοντας ένα μεγάλο τμήμα του, όπως π.χ. γίνεται με το γαστρικό μανίκι. Με απλά λόγια, το στομάχι πτυχώνεται (σουρώνει) και έτσι περιορίζεται η χωρητικότητά του. Ωστόσο, αυτή η τεχνική είναι ακόμη υπό μελέτη και δεν υπάρχουν δεδομένα για τη διατήρηση της απώλειας βάρους μετά τη διετία. Επίσης, είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο της εκ νέου διάτασης του στομάχου (κάτι που ισχύει και στο γαστρικό μανίκι). Πάντως, θεωρείται ασφαλής μέθοδος.
Ρεύμα στο στομάχι Υπό μελέτη βρίσκεται τα τελευταία χρόνια ο βηματοδότης του στομάχου, μια συσκευή με ηλεκτρόδια που, όταν ενεργοποιούνται, προκαλούν συσπάσεις στο στομάχι, μειώνοντας τη χωρητικότητά του και προκαλώντας αίσθημα κορεσμού.
By-pass με σωλήνα Πρόκειται για μια καινοτόμο ιδέα. Ένας ειδικός πλαστικός σωλήνας εισάγεται στο στομάχι και φτάνει μέχρι το λεπτό έντερο, μιμούμενος τη λογική του γαστρικού by-pass. Προς το παρόν η τεχνική αυτή μελετάται σε πειραματόζωα.

Επεμβάσεις και στους αδύνατους
■ Μια σημαντική εξέλιξη όσον αφορά το χειρουργείο παχυσαρκίας είναι ότι πλέον φαίνεται ότι αφορά και τους αδύνατους. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Η εξέλιξη αυτή αφορά την αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Οι χειρουργοί παχυσαρκίας ήδη γνωρίζουν, παρατηρώντας τους υπέρβαρους διαβητικούς ασθενείς, ότι οι βαριατρικές επεμβάσεις -ειδικότερα το γαστρικό by-pass- οδηγούν στη ρύθμιση του διαβήτη κατά 70-90% προτού χάσουν πολλά κιλά. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό δεδομένο που απαλλάσσει τους περισσότερους ασθενείς από την αντιδιαβητική αγωγή.
■ Το ενδιαφέρον εύρημα μεγάλων μελετών που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι ότι ένας φυσιολογικού βάρους διαβητικός που υποβάλλεται σε γαστρικό by-pass μπορεί να ρυθμίσει το διαβήτη του. Ακούγεται οξύμωρο, ωστόσο αυτό ακριβώς παρατήρησαν οι ειδικοί: ότι μια επέμβαση παχυσαρκίας -κατά κύριο λόγο το γαστρικό by-pass, ενδεχομένως λόγω του ότι παρακάμπτει το δωδεκαδάκτυλο και τα ένζυμα που αυτό παράγει-, μπορεί να οδηγήσει στη ρύθμιση του διαβήτη ακόμη και σε κάποιον που είναι αδύνατος.
■ Στο μέλλον –ίσως και στην επόμενη πενταετία- η θεραπεία του διαβήτη εκτιμάται ότι θα περνάει από το χειρουργικό τραπέζι.

Οι τάσεις
Στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οι προτιμήσεις όσον αφορά τις βαριατρικές επεμβάσεις είναι διαμετρικά αντίθετες. Στις Η.Π.Α, μέχρι πριν από 3 χρόνια, η επέμβαση επιλογής ήταν το γαστρικό by-pass. Σήμερα, η ανερχόμενη επιλογή είναι ο γαστρικός δακτύλιος. Μέσα σε μία πενταετία (2003-2008), οι επεμβάσεις δακτυλίου αυξήθηκαν από 9% σε 44%, ενώ του γαστρικού by-pass μειώθηκαν από 85% σε 51%. Το αντίστροφο παρατηρείται στην Ευρώπη, όπου σταδιακά προτιμάται το γαστρικό by-pass σε σύγκριση με το δακτύλιο. Οι επεμβάσεις του πρώτου αυξήθηκαν από 11% σε 39% μέσα σε μια πενταετία, ενώ του δεύτερου μειώθηκαν από 64% σε 43%.

Τι αποκαλύπτουν οι αριθμοί
■ Πάνω από 350.000 επεμβάσεις παχυσαρκίας πραγματοποιούνται διεθνώς κάθε χρόνο. Η πιο συχνή επέμβαση είναι ο γαστρικός δακτύλιος.
■ Το 2009 χειρουργήθηκαν 220.000 ασθενείς στις Η.Π.Α.
■ Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι γίνονται 4-5 χιλιάδες τέτοιες επεμβάσεις το χρόνο.
■ Οι βαριατρικές επεμβάσεις συμβάλλουν στη ρύθμιση του διαβήτη στο 90% των περιπτώσεων, μειώνουν κατά 50% τον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακών προβλημάτων και βελτιώνουν κατά 85% τα προβλήματα άπνοιας στον ύπνο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ASMBS (American Society for Metabolic and Bariatric Surgery).
■ Το προσδόκιμο ζωής των ασθενών που υποβάλλονται σε βαριατρικές επεμβάσεις βελτιώνεται κατά 89%. Ο κίνδυνος θανάτου από τις επιπλοκές του διαβήτη μειώνεται κατά 92% και ο αντίστοιχος κίνδυνος από τη στεφανιαία νόσο εκτιμάται ότι μειώνεται κατά 56%.
■ Ο κίνδυνος μετεγχειρητικών επιπλοκών (μέχρι 30 ημέρες μετά την επέμβαση) που μπορεί να αποβούν θανατηφόρες ανέρχεται σε 0,1% για το δακτύλιο, σε 0,5-1% για το μανίκι, σε 1-2% για το γαστρικό by-pass και σε 3% για τη χολοπαγκρεατική παράκαμψη. Στις σοβαρές επιπλοκές ανήκει η διάνοιξη των ραμμάτων, οι λοιμώξεις, η αιμορραγία και η πνευμονική εμβολή.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, MD, PhD, FACS, διευθυντή Γενικής Λαπαροσκοπικής Βαριατρικής και Ρομποτικής Χειρουργικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, πρόεδρο της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ρομποτικής και Βαριατρικής Χειρουργικής, επίκουρο καθηγητή Χειρουργικής του Ohio State University και τον κ. ΣΤΑΥΡΟ ΚΑΡΑΚΟΖΗ, χειρουργό παχυσαρκίας, διπλωματούχο του American Board of Surgery.