Πολύ πριν τα παυσίπονα αποκτήσουν μια μόνιμη θέση στο φαρμακείο του σπιτιού μας και στο συρτάρι του γραφείου μας, οι άνθρωποι κατέφευγαν σε φυσικές λύσεις όπως τα βότανα για να ανακουφιστούν από τον πόνο. Μάλιστα, αρκετά από αυτά τα βότανα αποτελούν τη βάση κάποιων από τα σημερινά παυσίπονα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το απόσταγμα του φλοιού της ιτιάς (σαλικυλικό οξύ), που αποτέλεσε τη βάση της σημερινής ασπιρίνης (ακετυλοσαλικυλικό οξύ), μια αναλγητική φόρμουλα που συνιστούσε ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης, από το 400 π.Χ. Σήμερα τα φυσικά παυσίπονα έχουν μπει στο μικροσκόπιο των επιστημόνων, μιας και είναι πλέον δυνατό να διαπιστωθούν
οι αναλγητικές τους ιδιότητες. Ας δούμε, λοιπόν, τι λέει η επιστήμη για μερικά από τα σημαντικότερα αναλγητικά της φύσης. Να τονίσουμε, όμως, ότι όσοι παίρνουν φάρμακα για κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας είναι απαραίτητο να συμβουλευτούν το γιατρό τους πριν να καταφύγουν σε μια εναλλακτική λύση.

Οι φυσικές ασπιρίνες

Ορισμένα φυτά που περιέχουν σαλικυλικό οξύ έχει φανεί από αρχαιοτάτων χρόνων ότι ανακουφίζουν από τον πόνο και τη φλεγμονή. Πρόκειται για το φλοιό της ιτιάς και τη σπειραία (ένα βότανο), από την οποία μάλιστα προέρχεται και η λέξη «ασπιρίνη». Σήμερα η αναλγητική τους δράση επιβεβαιώνεται βάσει ερευνών. Πρόσφατα, μάλιστα, διεξήχθη μια γερμανική μελέτη σε 4.731 ασθενείς με αρθρίτιδα ή πόνο στην πλάτη, οι οποίοι λάμβαναν καθημερινά, για μια περίοδο 6-8 εβδομάδων, εκχύλισμα φλοιού ιτιάς που περιείχε 60 mg σαλικυλικού οξέος ανά δισκίο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 97% των ασθενών ανέφερε ύφεση του πόνου, ενώ μόλις το 1,3% ανέφερε ήπιες παρενέργειες, όπως πόνο στην κοιλιά και δερματικά εξανθήματα. Επιπλέον, σε έρευνα του Κέντρου Πόνου του Rambam Medical Center του Ισραήλ χορηγήθηκε για 4 εβδομάδες, σε 210 συμμετέχοντες με πόνο στη μέση, εκχύλισμα φλοιού ιτιάς ή placebo. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το εκχύλισμα της ιτιάς φάνηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικό παυσίπονο. Μάλιστα, στην ομάδα των ασθενών που λάμβαναν την υψηλότερη δόση (240 mg σαλικυλικού οξέος), η ανακούφιση ήταν αισθητή από την πρώτη εβδομάδα της λήψης του. Επίσης, υπάρχουν έρευνες που συσχετίζουν τη λήψη αυτών των βοτάνων με την ανακούφιση από τις ημικρανίες, τις κεφαλαλγίες τάσεως και τους πόνους της περιόδου.
Πού θα τα βρείτε: Σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα, αλλά και στο φαρμακείο με τη μορφή βάμματος ή κάψουλας. Ωστόσο, πρέπει να αποφεύγονται από όσους έχουν αλλεργία στην ασπιρίνη, ευαίσθητο στομάχι ή έλκος. Επίσης, δεν πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά για περισσότερο από 3 εβδομάδες.

Το «λιβάνι της Ινδίας»

Το φυτό Βoswellia serrata, γνωστό και ως το «λιβάνι της Ινδίας», είναι ένα αυτοφυές δέντρο, το κόμμι του οποίου (το «ρετσίνι» του) χρησιμοποιείται παραδοσιακά στην αγιουρβεδική ιατρική. Η δράση του είναι αντιφλεγμονώδης και φαίνεται ότι βοηθά στην ανακούφιση από τον πόνο της αρθρίτιδας. Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Phytomedicine», διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο που λάμβαναν εκχύλισμα Boswellia των 1.000 mg την ημέρα για 8 εβδομάδες, ανέφεραν μεγαλύτερη ανακούφιση από τον πόνο και μείωση του πρηξίματος, σε σύγκριση με όσους λάμβαναν placebo. Επίσης, έχουν διεξαχθεί έρευνες σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα και με σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου όπου διαπιστώθηκε ότι το «λιβάνι της Ινδίας» δρα καταπραϋντικά.
Πού θα το βρείτε: Διατίθεται σε ταμπλέτες, κάψουλες, καθώς και σε υγρό εκχύλισμα σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα και σε ορισμένα φαρμακεία. Στις παρενέργειές του ανήκουν οι ήπιες γαστρεντερικές ενοχλήσεις.



Πιπερόριζα: όχι µόνο για τη ναυτία

Ένα ακόμη βότανο που φαίνεται ότι καταπολεμά τον πόνο, ελαττώνοντας τα επίπεδα των προσταγλανδινών στον οργανισμό, είναι η πιπερόριζα (τζίντζερ), περισσότερο γνωστή για την αποδεδειγμένη δράση της κατά της ναυτίας. Ωστόσο, σύμφωνα με ορισμένες έρευνες, φαίνεται ότι έχει και αντιφλεγμονώδη δράση, προσφέροντας ανακούφιση από τους πόνους των αρθρώσεων και των μυών. Μάλιστα, σε έρευνα του τμήματος Περιβαλλοντικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Odense της Δανίας, παρατηρήθηκε ότι από τους 56 ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, οστεοαρθρίτιδα ή μυϊκούς πόνους που λάμβαναν πιπερόριζα για 3 μήνες έως 2,5 χρόνια, οι 42 ανέφεραν ανακούφιση από τον πόνο και μείωση του πρηξίματος στις αρθρώσεις. Ωστόσο, οι ειδικοί εκτιμούν ότι χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να τεκμηριωθεί η αντιφλεγμονώδης δράση της πιπερόριζας.
Πού θα τη βρείτε: Φρέσκια πιπερόριζα πωλείται στα σουπερμάρκετ. Σε αποξηραμένη μορφή και σε κάψουλες θα τη βρείτε σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα και στα φαρμακεία. Η ημερήσια δόση πιπερόριζας είναι τα 1-2 γρ. για την αποξηραμένη και τα 2-4 γρ. για τη φρέσκια. Εάν προκαλέσει ενοχλήσεις στο στομάχι (φούσκωμα, αέρια), τότε θεωρούνται προτιμότερες οι κάψουλες.

Κουρκουµάς: η παραδοσιακή λύση

Η ρίζα του κουρκουμά χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ασιατική ιατρική για την αντιμετώπιση των γαστρεντερικών ενοχλήσεων, του πόνου των αρθριτικών, της δυσμηνόρροιας, καθώς και για την τόνωση του οργανισμού. Εργαστηριακές έρευνες, καθώς και έρευνες σε πειραματόζωα, έχουν αναδείξει την αντιφλεγμονώδη δράση του, η οποία αποδίδεται κυρίως στην περιεκτικότητά του σε κουρκουμίνη. Σήμερα εξακολουθούν να γίνονται μελέτες -κυρίως εργαστηριακές- που αποδεικνύουν ότι η κουρκουμίνη προστατεύει τις αρθρώσεις και μπορεί να δράσει ως συμπληρωματική αγωγή για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες κλινικές μελέτες σε ασθενείς για να διαπιστωθεί σε ποια μορφή, καθώς και σε ποια δόση, είναι περισσότερο αποτελεσματική.
Πού θα τον βρείτε: Σκόνη κουρκουμά μπορείτε να βρείτε σε καταστήματα με ντελικατέσεν και μπαχαρικά. Σε μορφή συμπληρώματος διατροφής, διατίθεται σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα και σε ορισμένα φαρμακεία. Πρέπει να αποφεύγεται από όσους έχουν ευαίσθητο στομάχι ή υποφέρουν από έλκος στομάχου.



Αρπαγόφυτο: το αγαπηµένο της Ευρώπης

Η ρίζα του αρπαγόφυτου (Harpagophy-tum procumbens) μελετάται τα τελευταία χρόνια σε σχέση με τη μείωση του πόνου και της φλεγμονής της οστεοαρθρίτιδας. Μάλιστα, η δράση του έχει παραλληλιστεί με αυτήν της ιβουπροφένης, ενός μη στεροειδούς αντιφλεγμονώδους φαρμάκου που χρησιμοποιείται ευρύτατα ως παυσίπονο. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (National Institute of Health) των ΗΠΑ, υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα για την αναλγητική δράση του αρπαγόφυτου σε σχέση με την οστεοαρθρίτιδα, αλλά και τον πόνο της μέσης. Το αρπαγόφυτο χρησιμοποιείται ευρέως σε πολλές χώρες της Ευρώπης ως παυσίπονο για τις παθήσεις των αρθρώσεων, τους πόνους της πλάτης και για τον πονοκέφαλο.
Πού θα το βρείτε: Διατίθεται σε υγρή μορφή και σε κάψουλες σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα και σε ορισμένα φαρμακεία. Στις συνήθεις παρενέργειές του ανήκουν η διάρροια, αλλά και η μείωση της πίεσης.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΓΙΟΥΛΗ ΜΑΜΗ, διευθύντρια του τμήματος Αναισθησιολογίας στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», ειδική στα θέματα αντιμετώπισης πόνου σε παιδιά, τον κ. ΘΑΝΑΣΗ ΔΡΙΤΣΑ, καρδιολόγο στο «Ωνάσειο» Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, την κ. ΜΑΤΙΝΑ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ, φυσικοπαθητικό, και την κ. ΑΝΤΩΝΙΑ ΜΟΥΤΑΦΗ, ειδική επιστήμονα ορθής διατροφής.