Οι παχουλοί έχουν περισσότερα κιλά από τους υπόλοιπους επειδή έχουν χαμηλότερο μεταβολισμό; Όταν τρώμε λίγο, είναι σίγουρο ότι θα αδυνατίσουμε; Μετά τη γυμναστική δικαιούμαστε να φάμε όσο θέλουμε, επειδή κάψαμε πολλές θερμίδες; Αυτές είναι μόνο ορισμένες από τις ερωτήσεις που μας έρχονται στο μυαλό όταν πρόκειται για τη δίαιτα, τη δίαιτα που όλες κάνουμε αλλά πολύ συχνά τα μυστικά της μας είναι άγνωστα. Στα όσα ακολουθούν, διαλέγουμε κάποιες από τις δημοφιλέστερες διαιτητικές απορίες μας και τις απαντάμε.

E: Αληθεύει ότι οι υπέρβαροι άνθρωποι έχουν χαμηλότερο μεταβολισμό;

Όχι. Στην πραγματικότητα ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Όσο πιο μεγαλόσωμος είναι ένας άνθρωπος, είτε το μέγεθός του οφείλεται σε μεγάλη μυϊκή μάζα είτε απλώς σε παραπανίσια κιλά, τόσο πιο γρήγορος είναι ο μεταβολικός του ρυθμός. Αυτό συμβαίνει επειδή ένας ογκώδης άνθρωπος χρειάζεται περισσότερη ενέργεια για να συντηρηθεί (για να φέρει ο οργανισμός του σε πέρας τις καθημερινές του λειτουργίες) από έναν άνθρωπο πιο αδύνατο. Απλώς, πολλές φορές, οι ανάγκες σε θερμίδες είναι πολύ λιγότερες από όσο οι ίδιοι οι υπέρβαροι πιστεύουν, δεδομένου ότι τα περισσότερα κιλά λίπους στο σώμα δεν συνεπάγονται και μεγαλύτερες ανάγκες σε φαγητό.

E: Πόσο πιθανό είναι το φαινόμενο γιο-γιο (η συχνή αυξομείωση του βάρους) να βλάψει την υγεία μου;

Δυστυχώς, υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο. Μία επισκόπηση όλων των σχετικών ερευνών που έγιναν από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στην Αμερική έδειξε ότι οι δίαιτες-αστραπή και η γενικότερη διατροφική συμπεριφορά που οδηγεί στο φαινόμενο γιο-γιο σχετίζονται με καρδιαγγειακά προβλήματα, εγκεφαλικά, διαβήτη, αλλά και προβλήματα στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ενδέχεται, ακόμη, η συχνή αυξομείωση του βάρους να έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών (π.χ. σίδηρο). Μάλιστα, πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι μπορεί μακροπρόθεσμα να οδηγήσει σε μείωση της «καλής» (HDL) χοληστερίνης και σε αύξηση της «κακής» (LDL), που αποτελεί βέβαια ένα σημαντικό παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου. Άλλη έρευνα συσχέτισε το φαινόμενο γιο-γιο και με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και πάλι μακροπρόθεσμα. Από την άλλη, ένας άνθρωπος που προσέχει τη διατροφή του και γυμνάζεται τακτικά, βελτιώνει τους δείκτες της υγείας του, όπως είναι η χοληστερίνη, η πίεση κλπ.

E: Γιατί δεν χάνω κιλά αφού τρώω πολύ λίγο;

Υπάρχουν πάρα πολλοί πιθανοί λόγοι. Κατ’ αρχάς, μπορεί να έχουμε ήδη ένα φυσιολογικό βάρος και γι’ αυτό να είναι δύσκολο να αδυνατίσουμε κι άλλο. Αν όμως έχουμε παραπανίσια κιλά, μπορεί να φταίει ο χαμηλός μεταβολικός μας ρυθμός, που ενδέχεται να είναι έτσι επειδή, για παράδειγμα, έχουμε πολύ λίγη μυϊκή μάζα. Από την άλλη, ίσως να πέφτουμε σε θερμιδικές παγίδες και να παίρνουμε τελικά από τη διατροφή μας περισσότερη ενέργεια (θερμίδες) από ό,τι νομίζουμε.

E: Μπορούν οι δίαιτες-αστραπή να καταστρέψουν το μεταβολισμό μου;

Μπορούν κυρίως να τον μειώσουν, αλλά ακόμα και να τον καταστρέψουν. Αυτό συμβαίνει επειδή με τις δίαιτες αυτές δεν χάνουμε μόνο λίπος -όπως είναι και το επιθυμητό- αλλά και μυϊκό ιστό. Αν, μάλιστα, συνυπολογίσουμε ότι όσο περισσότερο μυϊκό ιστό έχει κανείς τόσο καλύτερα μεταβολίζει, καταλαβαίνουμε γιατί οι διαίτες-αστραπή μπορούν να έχουν καταστροφική επίδραση στο μεταβολισμό. Αν όμως χάνουμε βάρος αργά και σταθερά, χάνουμε κυρίως λίπος.

E: Μπορώ με τη δίαιτα να μειώσω το λίπος στους γλουτούς ή στα πόδια μου;

Δυστυχώς, η απάντηση είναι αρνητική. Το λίπος στο κάτω μέρος του σώματος (ένα πολύ συχνό πρόβλημα των γυναικών) είναι αυτό από το οποίο απαλλασσόμαστε δυσκολότερα, καθώς λειτουργεί ως αποθήκη στα θηλυκά, ώστε να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις μεγάλες απαιτήσεις της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Το ιδανικό είναι να προσπαθήσουμε να κάνουμε πιο σφριγηλά τα μπούτια και τους γλουτούς μας με τη βοήθεια της συστηματικής σωματικής άσκησης.

E: Δεν μπορώ να μείνω πιστή σε μια δίαιτα για πολύ καιρό. Καμία ιδέα;

Σίγουρα βοηθά το να σκεφτούμε τους λόγους για τους οποίους θέλουμε να αδυνατίσουμε. Στη συνέχεια, καλό είναι να θέσουμε ένα λογικό στόχο σχετικά με το πόσα κιλά θέλουμε να χάσουμε και με το πόσες θερμίδες θα παίρνουμε καθημερινά, ώστε να μην πεινάμε συνέχεια. Θα μπορούσαμε να ζητήσουμε τη συνδρομή ενός ειδικού και, βέβαια, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι όσο περισσότερο γυμναζόμαστε τόσο περισσότερο μπορούμε να τρώμε χωρίς να παχαίνουμε.

E: Κάθε φορά που κάνω γυμναστική, μετά πεινάω πάρα πολύ, οπότε θα ήταν καλύτερα να σταματήσω τη σωματική άσκηση. Σωστά;

Η άσκηση δεν ανοίγει απαραίτητα την όρεξη. Αν πεινάμε μετά τη γυμναστική, κατά πάσα πιθανότητα ευθύνεται το γεγονός ότι είναι η ώρα να φάμε ούτως ή άλλως ή ότι έχουμε πέσει σε αυτή την ψυχολογική παγίδα. Έρευνα έδειξε ότι πολλοί άνθρωποι υπερεκτιμούν το πόσες θερμίδες καίνε στο γυμναστήριο και έτσι μετά την άσκηση τρώνε μεγάλες ποσότητες θερμίδων για να επιβραβεύσουν τον εαυτό τους. Καλύτερο είναι, αν νιώθουμε πεινασμένοι, να πιούμε
1 μεγάλο ποτήρι νερό, ώστε να αποφύγουμε την αφυδάτωση, που μπορεί να αυξήσει και το αίσθημα της πείνας. Έπειτα, μπορούμε να φάμε ένα σνακ πλούσιο σε υδατάνθρακες (αλλά φτωχό σε θερμίδες), για παράδειγμα 1 μπανάνα ή 1 μπάρα δημητριακών.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΧΑΡΗ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟ, MMedSci. SRD, κλινικό διαιτολόγο-βιολόγο, μέλος του ΔΣ της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Καρδιομεταβολικού Κινδύνου
Πηγή: Judith Wills, «The Diet Bible», Quadrille, 2008, UK.