Μη φοβού την τεχνολογία…

Σε σχέση με την τεχνολογία, που με τις συ­σκευές της έχει κατακλύσει τη ζωή μας, έχουν κατά καιρούς ακουστεί πολλά. Άλλα περισσότερο αληθοφανή και άλλα λιγότερο, κάποια περισσότερο τρομακτικά και άλλα λιγότερο: Οι φούρνοι μικροκυμάτων προκαλούν στειρότητα, αν ξεχάσουμε ανοιχτό το κινητό μας κατά τη διάρκεια μιας πτήσης το αεροπλάνο θα πέσει, δεν πρέπει να στεγνώνουμε τα μαλλιά μας με το σεσουάρ γιατί κινδυνεύουμε, αν μιλά­με στο κινητό θα βιώσουμε σύντομα τεράστια προβλήματα ­υγείας. Άραγε ισχύουν όλα αυτά; Θα ­πρέπει να φοβόμαστε ή όχι την τεχνολογία; Στο Vita διαλέξαμε μερικούς από τους… ψηφιακούς φόβους μας και, με τη βοήθεια των ειδικών, άλλους τους καταρρίψαμε και άλλους όχι.

› Τα παιδιά θα «χαλάσουν» τα μάτια τους αν παρακολουθούν τηλεόραση από πολύ κοντά Ή αν δεν έχουν την οθόνη του υπολογιστή σε επαρκώς ­μακρινή απόσταση.
Οι οφθαλμίατροι εξηγούν ότι είναι πιθανό η παρακολούθηση τηλεόρασης ή η ενασχόληση με τον υπολογιστή να προκαλέσουν κάποια προβλήματα στα μάτια. Καθώς, λοιπόν, δεν είναι απολύτως ξεκαθαρισμένο το γιατί παθαίνουμε μυωπία, είναι πιθανό να προκαλείται από την πολύωρη παραμονή μας μπροστά στην οθόνη και όχι τόσο από την κοντινή απόσταση. Αυτό, εξάλλου, ενισχύε­ται και από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια -που έχει αυξηθεί η τηλεθέαση και η ενασχόληση με τους υπολογιστές- έχουν παράλληλα αυξηθεί και οι άνθρωποι που πάσχουν από μυωπία. Πριν από 30 χρόνια, η μυωπία αφορούσε περίπου το 5-8% του πληθυσμού. Στις μέρες μας απασχολεί περίπου το 20% και αναμένεται ότι στο μέλλον το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί κι άλλο. Μάλιστα, σε ορισμέ­νες ασιατικές χώρες, η μυωπία μπορεί να απασχολεί ­ακόμη και το 60% των ανθρώπων. Όταν περνάμε πολλές ώρες μπροστά σε μια οθόνη, τα μάτια αναγκάζονται να προσαρμόζονται, να ζουμάρουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, και αυτή η κατάσταση θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει ένα ερέθισμα για τη δημιουργία της μυωπίας. Επιπλέον, όταν εστιάζουμε για πολλές ώρες σε μια οθόνη, τα μάτια δεν ανοιγοκλείνουν τόσο συχνά όσο χρειάζεται (περίπου 16 φορές το λεπτό), αλλά περιορίζονται στις 6-8 φορές το λεπτό, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα να κοκκινίζουν, να ερεθίζονται και να κουράζονται (καθώς ο δακρυϊκός αδένας, που χύνει δάκρυα με τους βλεφαρισμούς, δεν λειτουργεί επαρκώς και έτσι δεν υγραίνονται σωστά τα μάτια).

› Οι οθόνες των υπολογιστών εκπέμπουν μεγάλη ακτινοβολία .
Αν η οθόνη του υπολογιστή είναι παλαιού τύπου (CRT, οθόνες καθοδικού σωλήνα), τότε παράγει ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία και εκπέμπει μη ορατούς τύπους ακτινοβολίας, που μπορεί να επιβαρύνουν τον οργανισμό. Πρέπει, λοιπόν, να την τοποθετούμε σε απόσταση μισού μέτρου τουλάχιστον από το σώμα μας. Αντίθετα, οι νεότε­ρου τύπου οθόνες (TFT, plasma) δεν εκπέμπουν κάποια μη ορατή ακτινοβολία που μπορεί να αξιολογηθεί ως βιολογικά σημαντική και θεωρούνται πιο ασφαλείς.

› Όσοι έχουν βηματοδότη δεν επιτρέπεται να μιλά­νε στο κινητό τηλέφωνο.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι βηματοδότες της νεότερης γενιάς είναι μεν ηλεκτρονικές συσκευές, αλλά είναι πολύ καλά προστατευμένες, ώστε να μην κινδυνεύουν να επηρεαστούν από ηλεκτρικές συ­σκευές, ούτε και από τα κινη­τά τηλέφωνα ή την ακτινοβολία τους. Παρ’ όλα αυτά, οι γιατροί συμβουλεύουν τους ασθενείς που έχουν βάλει βηματοδότη να μην έχουν ­ποτέ το κινητό τους κοντά στο βηματοδότη (π.χ. σε τσέπη σακακιού, πουκαμίσου κλπ.) και, αν το χρησιμοποιήσουν, να το κρατάνε από το αυτί που βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά από εκείνη του βημα­τοδότη. Συνήθως ο βηματο­δότης μπαίνει από την αριστερή πλευρά, οπότε θα πρέπει να μιλάνε από το δεξί αυτί.

› Αν μιλάω στο κινητό μου την ώρα που το ­φορτίζω ή όταν βάζω βενζίνη, θα εκραγεί.
Οι πιθανότητες να συμβεί κάτι από αυτά είναι πάρα ­πολύ μικρές έως και μηδανιμές! Στην περίπτωση της φόρτισης, αν και είναι δύσκολο, δεν είναι εντελώς απίθανο να ­συμβεί έκρηξη της μπαταρίας λόγω υπερθέρμανσης. Όσον αφορά το βενζινάδικο, αν δημιουργηθεί κάποιος σπινθήρας την ώρα που ανοίγετε ή κλείνετε το κινητό, είναι θεωρητικά πιθανό να συμβεί κάποια έκρηξη. Καλό θα ήταν -για κάθε ενδεχόμενο- να βγάζετε το φορτιστή από το κινητό σας όταν πρόκειται να μιλήσετε και να το κλείνετε όταν γεμίζετε το ντεπό­ζιτό σας με βενζίνη. Επίσης, είναι σκόπιμο να φροντίζετε πάντα να αγοράζετε αξιόπιστα ή γνήσια ανταλλακτικά και αξεσουάρ για το τηλέφωνό σας (φορτιστή, μπαταρία κλπ.).

› Αν ξεχάσω το κινητό μου ανοιχτό στη διάρκεια της πτήσης, μπορεί να πέσει το αεροπλάνο.
Σύμφωνα με τις επίσημες διεθνείς οδηγίες, απαγορεύεται να είναι ανοιχτά τα κινητά τηλέφωνα στη διάρκεια των πτήσεων, ώστε να αποκλειστεί το -σπάνιο- ενδεχόμενο να δημιουργήσουν προβλήματα στις επικοινωνίες ή στη λειτουργία και τις ενδείξεις των οργάνων πτήσης του αερο­πλάνου. Αυτό που θα μπορούσε να συμβεί, θα ήταν να παρεμβληθούν οι συχνότητες των κινητών σε εκείνες των ηλεκτρονικών οργάνων του αεροπλάνου, με αποτέλεσμα να επηρεάσουν ή να διαστρεβλώσουν τις ενδείξεις τους. Για τον ίδιο λόγο, απαγορεύεται και η χρήση άλλων ηλεκτρονικών συσκευών (π.χ. laptop), κυρίως κατά την απογείωση και την προσγείωση. Για να μπορούμε όμως να χρησιμοποιούμε τα κινητά μας ακόμη και στη διάρκεια των πτήσεων, διεξάγονται το τελευταίο διάστημα έρευνες προκειμένου να δημιουργηθεί ειδικό σύστημα που θα βρίσκεται πάνω στο αεροσκάφος και μέσω εκείνου θα γίνεται η σύνδεση των τηλεφωνικών σημάτων μόνο με δορυφόρο, ενώ παράλληλα θα εμποδίζεται η σύνδεση με επίγεια ­δίκτυα, ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα στις επικοι­νωνίες των αεροσκαφών με τους πύργους ελέγχου.

› Οι έγκυοι δεν επιτρέπεται να περνούν από τους ανιχνευτές μετάλλων του αεροδρομίου.
Οι πύλες αυτές δημιουργούν ισχυρό ηλεκτρομαγνητικό πεδίο. Καθώς όμως η έκθεσή μας σε αυτό διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα (το χρόνο που χρειάζεται για να περάσουμε από τον ανιχνευτή), δεν φαίνεται ότι θα μπορούσε να υπάρξει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα για την υγεία ή τη ζωή μας. Ωστόσο, αν και δεν υπάρχουν εκτεταμένες έρευνες για το ζήτημα αυτό, οι ειδικοί λένε ότι μπορεί να υπάρχει πρόβλημα για τους εργαζομένους στον έλεγχο. Γενικά, πάντως, οι γυναικολόγοι συστήνουν -για προληπτικούς λόγους- στις εγκυμονούσες να δηλώνουν στα σημεία ελέγχου ότι είναι έγκυοι, να αποφεύγουν να περνούν από τις πύλες και να ζητούν να τους κάνουν αντ’ αυτού σωματικό έλεγχο. Το πρόβλημα είναι ότι ίσως έτσι θα ήταν πιθανό να αυξηθεί η έκθεσή τους στην ακτινοβο­λία, αφού στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιούνται φορητοί ανιχνευτές που εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητικά κύματα και έρχονται σχεδόν σε επαφή με το σώμα του ελεγχομένου.

› Ο φούρνος μικροκυμάτων είναι η πιο επικίνδυνη οικιακή συσκευή.
Υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε η ακτινοβολία του να είναι ή να αποδειχτεί πιο επιβλαβής ή επικίνδυνη από εκείνη της ηλεκτρικής κουζίνας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο φούρνος μικροκυμάτων, αν τηρήσουμε τους κανόνες λειτουργίας του, είναι επισφαλής. Σύμφωνα με τις έως σήμερα έρευνες, φαίνεται ότι η παραγωγή και η απορρόφηση μικροκυμάτων περιορίζεται μέσα στο φούρνο, για όσο διάστημα αυτός είναι σε λειτουργία. Όλοι οι φούρνοι που κυκλοφορούν στην αγορά πληρούν τους ­απαραίτητους κανόνες ασφαλείας, ώστε από τη στιγμή που κλείνει η πόρτα να μην υπάρχουν διαρροές ακτινοβολίας. Παρ’ όλα αυτά, είναι πιθανό να παρουσιαστούν διαρροές σε περίπτωση που η πόρτα του φούρνου δεν έχει σφραγί­σει τελείως, είναι χαλασμένη, έχει φθαρεί το μεταλλικό πλαίσιο στο γυαλί της (π.χ. επειδή έχουμε το φούρνο πολλά χρόνια). Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα πρέπει να τον χρησιμοποιήσουμε, μέχρι να επιδιορθώσουμε σωστά (όχι μόνοι μας) την πόρτα. Όσον αφορά το είδος της ακτινοβολίας του φούρνου μικροκυμάτων, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν είναι ραδιενεργός και ότι με τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα δεν θεωρείται ότι τα μικρο­κύματα που τυχόν διαρρέουν από το φούρνο προκαλούν μόνιμα προβλήματα υγείας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι σκόπιμο να μη στεκόμαστε μπροστά στο φούρνο μικροκυμάτων όσο λειτουργεί, αλλά σε απόσταση τουλά­χιστον μισού έως ενός μέτρου.

› Είναι επικίνδυνο να έχουμε το ασύρματο τηλέφω­νο στο δωμάτιό μας όταν κοιμόμαστε.
Το ασύρματο τηλέφωνο και η βάση του εκπέμπουν συνε­χώς ακτινοβολία, ανεξάρτητα με το αν μιλάμε στο τηλέφωνο ή όχι. Αυτή η ακτινοβολία έχει, σύμφωνα με μελέτες, συνδεθεί με διάφορα προβλήματα, όπως είναι οι διαταραχές του ύπνου. Έτσι, συστήνεται να μην έχουμε το ασύρματο τηλέφωνο και τη βάση του πολύ κοντά ­(μισό έως ένα μέτρο) από το κρεβάτι μας ή να το έχουμε σε κάποιον άλλο χώρο όπου δεν περνάμε πολλές ώρες και να προτιμούμε κάποιο σταθερό ενσύρματο τηλέφωνο, τόσο για να το έχουμε στην κρεβατοκάμαρά μας όσο και για να μιλάμε.


Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Θανάση Γεράνιο, αναπληρωτή καθηγητή Πυρηνικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον κ. Στέφανο Τσιτομενέα, καθηγητή Τηλεπικοινωνιών Τ.Ε.Ι. Πειραιά, τον κ. Γρηγόρη Κυρούση, μαιευτήρα-χειρουργό-γυναικολόγο, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον κ. Μανόλη Καλλιέρη, διευθυντή της Καρδιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Μετροπόλιταν», το δρ. ­Πέτρο Σμαχλίου, χειρουργό-οφθαλμίατρο, διευθυντή της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγείας Μέλαθρον», και τον κ. Γιώργο Ρουμελιώτη, τεχνικό στην Ολυμπιακή Αεροπορία.