Ποιος σας “κόλλησε” τη γαστρεντερίτιδα;

Τα κρούσματα γαστρεντερίτιδας έχουν πάρει διαστάσεις επιδημίας τα τελευταία χρόνια. Σχεδόν το 95% των περιπτώσεων οφείλεται σε ιούς. Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι η γαστρεντερίτιδα αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή ίωση μετά το κοινό κρυολόγημα, επειδή μεταδίδεται πολύ εύκολα. Μάλιστα, σύμφωνα με μια πρόσφατη αμερικανική έρευνα, ένα είδος ιού που ευθύνεται για τη γαστρεντερίτιδα, ο νοροϊός, «κολλάει» πολύ εύκολα, ακόμα και από τα πληκτρολόγια των κομπιούτερ! Το μόνο που μπορείτε να κάνετε για να περιορίσετε τις πιθανότητες να «κολλήσετε» είναι να πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας, ιδιαίτερα την περίοδο που υπάρχει έξαρση της νόσου (Oκτώβριος-Απρίλιος).

Πώς μπορεί να «κολλήσετε»
Αν δεν τηρείτε τους κανόνες υγιεινής (π.χ. δεν πλένετε τα χέρια σας αφού χρησιμοποιήσετε την τουαλέτα).
• Τρώγοντας μολυσμένα τρόφιμα ή πίνοντας μολυσμένο νερό. Αν χρησιμοποιείτε μαγειρικά σκεύη που δεν είναι καθαρά.
• Ακουμπώντας σε επιφάνειες κοινόχρηστων χώρων, όπως τουαλέτες, μέσα μαζικής μεταφοράς, δημόσιες υπηρεσίες, σχολεία κλπ.
• Αν τρώτε σε εστιατόρια όπου δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής.
• Αν έρθετε σε άμεση επαφή με άτομα που νοσούν ή είναι σε περίοδο ανάρρωσης (3-4 ημέρες αφού υποχωρήσουν τα συμπτώματα). Για παράδειγμα, όταν χρησιμοποιείτε τα δικά τους ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα, πετσέτες, σεντόνια και κουβέρτες και επιπλέον την ίδια τουαλέτα.

Πώς θα καταλάβετε ότι υπάρχει πρόβλημα
Πρόκειται για μια ίωση που «δίνει» ξαφνικά συμπτώματα, χωρίς προειδοποίηση, και τα οποία είναι κοινά σε όλους.
1. Επαναλαμβανόμενοι εμετοί. Συνήθως εμφανίζονται τις πρώτες 6-10 ώρες και μετά υποχωρούν σταδιακά.
2. Συνεχείς κενώσεις (διάρροια). Ενδέχεται να ξεκινήσουν παράλληλα με τους εμετούς ή αφού τελειώσουν, αλλά διαρκούν περισσότερο από αυτούς.
3. Πυρετός. Μπορεί να είναι υψηλός ή μόνο δέκατα.
4. Αδυναμία, εξάντληση, ανορεξία.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
• Oμάδες πληθυσμού που δεν έχουν ισχυρό ανοσοποιητικό, δηλαδή βρέφη, μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι και όσοι πάσχουν από χρόνιες παθήσεις έχουν πιο έντονα συμπτώματα.
• Όσοι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, έχουν καρδιαγγειακά ή αναπνευστικά προβλήματα και ακολουθούν ειδική φαρμακευτική αγωγή. Η απώλεια ηλεκτρολυτών, λόγω του εμετού και της διάρροιας, μπορεί να τους δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα από ό,τι στους υπόλοιπους. Γι’ αυτό, θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους.

Πότε να ανησυχήσετε
Όταν τα συμπτώματα επιμένουν, δηλαδή κρατούν πάνω από 3 ημέρες και είναι έντονα, θα πρέπει να πάτε οπωσδήποτε στο γιατρό σας. Ειδικότερα:
• Αν δεν σταματούν οι εμετοί.
• Αν έχετε πολύ υψηλό πυρετό που δεν υποχωρεί.
• Αν παρατηρήσετε στις κενώσεις σας αίμα.
• Αν έχετε χάσει πολλά υγρά και νιώθετε εξάντληση, κάτι που ίσως να σημαίνει ότι έχετε πάθει αφυδάτωση.

Η έγκαιρη διάγνωση
Τις περισσότερες φορές, ο γιατρός κάνει κλινική εκτίμηση των συμπτωμάτων. Μόνο όταν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα ή διαρκούν περισσότερο από 3-4 ημέρες θα πρέπει να διερευνηθεί το ενδεχόμενο να υποκρύπτεται κάτι πιο σοβαρό, όπως η γαστρεντερίτιδα να οφείλεται σε κάποιο μικρόβιο (σαλμονέλα) ή να πρόκειται για τυφοειδή πυρετό κλπ. Στην περίπτωση αυτή, γίνονται εξέταση αίματος και καλλιέργεια κοπράνων.

Η σωστή αντιμετώπιση
Στην πλειονότητά τους, οι ιογενείς γαστρεντερίτιδες είναι αυτοϊάσιμες. Δηλαδή, κάνουν τον κύκλο τους και τα συμπτώματα υποχωρούν από μόνα τους. Θα συνέλθετε πιο σύντομα εάν:
• Μείνετε στο σπίτι και αναπαυθείτε.
• Χρησιμοποιήσετε αντιδιαρροϊκά ή αντιεμετικά φάρμακα, μόνο στην περίπτωση που το κρίνει απαραίτητο ο γιατρός σας. (Αποφύγετε τα ισχυρά αντιδιαρροϊκά φάρμακα, γιατί μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα, ακόμα και παράλυση του εντέρου.)
• Αν έχετε πυρετό, πάρτε ένα απλό αντιπυρετικό (παρακεταμόλη). Μην πάρετε ασπιρίνη ή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, επειδή μπορεί να προκαλέσουν στο ήδη ερεθισμένο στομάχι ή έντερό σας περισσότερα προβλήματα (π.χ. αιμορραγία).
• Αναπληρώστε τα υγρά που χάσατε με τη διάρροια και τον εμετό, πίνοντας νερό και ηλεκτρολυτικά διαλύματα. Με αυτό τον τρόπο, θα αποφύγετε την αφυδάτωση, που αποτελεί το βασικότερο κίνδυνο για όσους «κολλήσουν» γαστρεντερίτιδα.

Πώς θα ξανακερδίσετε τους «χαμένους» ηλεκτρολύτες
Όταν υποχωρήσουν οι εμετοί, θα πρέπει να αρχίσετε να πίνετε σιγά-σιγά και σε μικρές ποσότητες:
1. Κάποιο ηλεκτρολυτικό διάλυμα που περιέχει κάλιο, νάτριο, ασβέστιο κλπ., το οποίο θα βρείτε σε φαρμακείο. Θα βοηθήσει τον οργανισμό σας να αναπληρώσει τους βασικούς αυτούς ηλεκτρολύτες που είναι απαραίτητοι για την καλή του λειτουργία.
2. Εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν μπορείτε να βρείτε ένα ηλεκτρολυτικό διάλυμα, εναλλακτικά κάντε το εξής: Βάλτε λίγη σόδα και αλάτι (στη «μύτη» ενός κουταλιού του γλυκού) και μισό κουτάλι του γλυκού ζάχαρη σε ένα ποτήρι νερό. Η σόδα περιέχει δισανθρακικό οξύ, το αλάτι χλώριο και νάτριο και η ζάχαρη γλυκόζη, που τονώνει τον οργανισμό.
3. Όταν νιώσετε καλύτερα και μπορείτε να φάτε, καταναλώστε μικρές ποσότητες μπανάνας και μήλου, που είναι πλούσιες πηγές καλίου. Θα αναπληρώσετε άλλον ένα «χαμένο» ηλεκτρολύτη. Επίσης, καλό είναι να πίνετε νερό, τσάι και να τρώτε σούπα ρυζιού ή φιδέ με λίγο περισσότερο αλάτι από ό,τι συνήθως.

Πότε πρέπει να πάρετε αντιβίωση
Σε ελάχιστες περιπτώσεις. Όταν περάσουν τουλάχιστον 2 ημέρες και η κατάσταση δεν βελτιώνεται αλλά χειροτερεύει, τότε συνήθως ενδείκνυται η χρήση αντιβίωσης. Όμως, ακόμη και τότε θα πρέπει να προηγηθούν εξετάσεις, ώστε ο γιατρός να διαγνώσει την ακριβή αιτία του προβλήματος και να δώσει τη σωστή αντιβίωση, επειδή, αν χορηγηθεί ένα ακατάλληλο αντιβιοτικό, ενδέχεται να επιβαρυνθεί η κατάστασή σας.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον δρ. Φίλιππο Ασπρογέρακα, γαστρεντερολόγο-ηπατολόγο.