Η εργοθεραπεία «απελευθερώνει» το παιδί

Θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε ότι για να μάθει το παιδί σας να κάνει «καλά» γράμματα, να συνηθίσει να συγκεντρώνεται σε ό,τι κάνει, να δοκιμάζει νέες γεύσεις, θα μπορούσε να βοηθηθεί από κάποιες συνεδρίες εργοθεραπείας; Πιθανώς όχι. Κι αυτό επειδή, αν και οι περισσότεροι έχουμε ακούσει για την εργοθεραπεία, δεν γνωρίζουμε –όσον αφορά το παιδιατρικό της κομμάτι– ποια παιδιά θα μπορούσε να βοηθήσει, ούτε βέβαια και με ποιον τρόπο. Τι μπορεί να κάνει ένας εργοθεραπευτής; Να εντοπίσει τις δυσκολίες του παιδιού, να διερευνήσει τις αιτίες τους και να το βοηθήσει να αποκτήσει τις απαραίτητες δεξιότητες, ώστε να καταφέρνει ό,τι και τα παιδιά της ηλικίας του.

Oι πιο συνηθισμένες δυσκολίες

Τι θα κάνατε αν το παιδί σας έγραφε τόσο άσχημα γράμματα, ώστε να μην καταλαβαίνει κανείς τι θέλει να πει; Πιθανώς θα του ζητούσατε να γεμίζει σελίδες γράφοντας, ώστε να βελτιώσει το γραφικό του χαρακτήρα. O εργοθεραπευτής σε καμία περίπτωση δεν θα συμφωνήσει μαζί σας. Θα αξιολογήσει γιατί το παιδί δεν γράφει ευανάγνωστα και μέσα από ειδικά επιλεγμένες δραστηριότητες θα το βοηθήσει να αποκτήσει ή να προσαρμόσει τις δεξιότητές του.

Oι δεξιότητες έχουν να κάνουν με:

● Τις αισθήσεις και την επεξεργασία τους. Μπορεί, π.χ., όταν το παιδί πιάνει πράγματα στο χέρι του, να του πέφτουν ή να μην τα αναγνωρίζει χωρίς να τα βλέπει. Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι πιθανό να μην πιάνει σωστά το μολύβι και, επομένως, να μην κάνει καλά γράμματα. Έχει, δηλαδή, δυσκολία στο απτικό σύστημα, επειδή ο εγκέφαλος δεν ερμηνεύει σωστά τα ερεθίσματα που προέρχονται από την αίσθηση της αφής. Σε αυτό το παιδί ο εργοθεραπευτής θα «δουλέψει» την απτική ενημερότητα του χεριού, δηλαδή -μεταξύ άλλων- θα του σχηματίζει γράμματα και σχήματα στην παλάμη ή θα του βάζει πράγματα στο χέρι και θα του ζητάει να τα αναγνωρίσει χωρίς να τα κοιτάει κλπ.
● Τις προσαρμοστικές αντιδράσεις. Το παιδί που δεν έχει καλή λεπτή κίνηση μπορεί να μην κινεί σωστά τα δάχτυλά του και, ως εκ τούτου, να μην κάνει καλά γράμματα. Σε αυτό το παιδί ο εργοθεραπευτής θα δώσει ασκήσεις, ώστε να βελτιώσει την κίνηση των δαχτύλων. Για παράδειγμα, μπορεί να του ζητήσει να κρατάει κέρματα στην παλάμη του και να τα πιάνει ένα-ένα χρησιμοποιώντας μόνο τον αντίχειρα και το δείκτη, να βιδώνει και να ξεβιδώνει, να περνάει κορδόνια σε χάντρες κλπ.
● Tις ψυχογνωστικές λειτουργίες. Το παιδί μπορεί να μην έχει την ικανότητα να συγκεντρωθεί σε ό,τι κάνει ή να αισθάνεται την ανάγκη να κινείται διαρκώς. O εργοθεραπευτής θα προσπαθήσει να το μάθει να συγκεντρώνεται, να οργανώνει το χρόνο του, να κάνει συχνά διαλείμματα ώστε να μην κουράζεται, να ακούει επιλεγμένη μουσική που αυξάνει τη συγκέντρωσή του ή να ικανοποιήσει την ανάγκη του για συνεχή κίνηση (π.χ. βάζοντάς το να κάθεται σε μία μπάλα ώστε να κινείται συνεχώς), έτσι ώστε να μπορεί να συγκεντρωθεί.
ΠΡOΣOΧΗ: Όλα αυτά δεν γίνονται μόνο από τον εργοθεραπευτή. Είναι απαραίτητη και η συνεργασία των γονιών. Έτσι, μετά τη συνεδρία στο θεραπευτήριο, θα πρέπει και οι γονείς, ακολουθώντας τις οδηγίες του εργοθεραπευτή, να συνεχίζουν την πρακτική εξάσκηση και στο σπίτι.

Η εργοθεραπεία ως παιχνίδι

Ακριβώς επειδή η εργοθεραπεία δεν είναι και δεν λειτουργεί ως μάθημα, αρέσει πολύ στα παιδιά που έρχονται σε επαφή μαζί της. Oι εργοθεραπευτές χρησιμοποιούν πολλά παιχνίδια, όπως μπάλες, πλαστελίνη, υλικά για κατασκευές και ζωγραφική, παζλ, κούνιες, σχοινάκια κ.ά. Το παιδί, λοιπόν, που θα παραπεμφθεί σε έναν εργοθεραπευτή θα αξιολογηθεί, όσον αφορά τις ελλείψεις και τις ανάγκες του, μέσα από την παρατήρηση και κάποια ειδικά τεστ δραστηριοτήτων. Στη συνέχεια, ο εργοθεραπευτής θα προσπαθήσει να προσεγγίσει το παιδί και να του κεντρίσει το ενδιαφέρον για να κάνει τις δραστηριότητες που θα το βοηθήσουν να συμπληρώσει τις ελλείψεις του.

Τα σημάδια που θα σας οδηγήσουν στον εργοθεραπευτή

Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Σύλλογο Εργοθεραπευτών, πρέπει να αναζητήσετε εργοθεραπευτική αξιολόγηση αν το παιδί σας παρουσιάζει τρεις ή περισσότερες από τις παρακάτω δυσκολίες:
●Δεν παίζει με τα παιχνίδια της ηλικίας του. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να σημαίνει ότι το παιδί δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτά (επειδή π.χ. αντιμετωπίζει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα) ή ότι δεν τα καταφέρνει (επειδή π.χ. είναι λίγο πιο πίσω αναπτυξιακά σε σχέση με την ηλικία του).
● Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί. Δεν έχει δηλαδή, ανάλογα με την ηλικία του, τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να φάει μόνο του, να βάλει τα ρούχα ή τα παπούτσια του, να πάει στην τουαλέτα κλπ.
● Μοιάζει αδύναμο, έχει δηλαδή ελαττωμένο μυϊκό τόνο. Πρόκειται για ένα παιδί που φαίνεται να μην έχει αντοχή, που είναι χαλαρό-πλαδαρό.
● Πέφτει εύκολα κάτω.
● «Τρακάρει» πάνω σε άλλους ή σε έπιπλα.
● Χτυπάει εύκολα, επειδή δυσκολεύεται να εκτιμήσει τη θέση του σώματός του στο χώρο.
● Σπάει συχνά τα παιχνίδια του.
● Δεν του αρέσει να πηδάει, να κάνει κούνια.
● Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει μέσα σε πλαίσιο, να κάνει παζλ ή να κόψει με το ψαλίδι στο νηπιαγωγείο. ● Παρουσιάζει καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας του.
● Η ομιλία του είναι δυσνόητη και χωρίς σωστή άρθρωση.
● Είναι υπερκινητικό και δεν μπορεί να ησυχάσει.
● Δεν του αρέσουν οι αγκαλιές, το μπάνιο, το κόψιμο των νυχιών ή το κούρεμα των μαλλιών, ίσως επειδή δεν του αρέσει να το αγγίζουν.
● Είναι πολύ ευαίσθητο σε οσμές, γεύσεις, θορύβους ή αγγίγματα.
● Αποφεύγει την παιδική χαρά.
● Έχει δυσκολίες στον ύπνο.
● Λερώνεται υπερβολικά, επειδή π.χ. δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει το πιρούνι για να φάει, ή δεν τρώει κάποιες βασικές τροφές.
● Δεν μπορεί να συγκεντρωθεί ή συγκεντρώνεται υπερβολικά σε μία δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να μεταβεί σε άλλη.
● Χρειάζεται περισσότερη εξάσκηση από άλλα παιδιά για να μάθει καινούργια πράγματα.
● Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς, δεν αφήνει διαστήματα μεταξύ των γραμμάτων και των λέξεων που γράφει, συνήθως στην Α΄ δημοτικού.
● O γραφικός του χαρακτήρας είναι πολύ κακός.
● Κουράζεται εύκολα με τις σχολικές του εργασίες.
● Δυσκολεύεται να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες.
●Έχει μειωμένη αυτοπεποίθηση.
● Δεν έχει φίλους της ίδιας ηλικίας και προτιμά να παίζει με μικρότερα ή με μεγαλύτερα παιδιά.