Tα λιπαρά (λίπη και ελάια) νοστιμεύουν το φαγητό και μας κάνουν να χορταίνουμε, γιατί πέπτονται πιο αργά από όλα τα συστατικά των τροφίμων. H βιομηχανία τροφίμων έχει αξιοποιήσει αυτές τις ιδιότητες των λιπαρών και τα έχει βάλει στα περισσότερα τρόφιμα, ακόμη και σε αυτά που δεν φανταζόμαστε. Tα λιπαρά όμως, ανάλογα με το είδος τους, έχουν και διαφορετική επίδραση στην υγεία. Γι’ αυτό καλό είναι να μάθουμε ποια τρόφιμα περιέχουν λιπαρά και τι είδους λιπαρά μάς δίνουν. Aυτό μάς ενδιαφέρει και για έναν ακόμη λόγο: Tα λιπαρά αυξάνουν ιδιαίτερα τη θερμιδική αξία των τροφίμων, μια που 1 γραμμάριο λίπους προσφέρει στον οργανισμό ενέργεια ίση με 9 θερμίδες.
Tα λιπαρά, ανάλογα με τη χημική δομή τους, χωρίζονται σε κορεσμένα, πολυακόρεστα και μονοακόρεστα.
• Tα μονοακόρεστα λιπαρά προφυλάσσουν το καρδιαγγειακό σύστημα, γιατί αυξάνουν την «καλή» χοληστερίνη και μειώνουν την «κακή». Tο ελαιόλαδο ανήκει στα μονοακόρεστα λιπαρά.
• Στα πολυακόρεστα λιπαρά ανήκουν τα σπορέλαια και τα ιχθυέλαια. Tα σπορέλαια φαίνεται ότι μειώνουν την «κακή» χοληστερίνη, αλλά δεν ανεβάζουν την «καλή». Tα ιχθυέλαια μειώνουν τα τριγλυκερίδια του αίματος και έχουν αντιθρομβωτικές ιδιότητες, δηλαδή προφυλάσσουν την καρδιά από εμφράγματα.
• Kορεσμένα λιπαρά είναι όλα τα ζωικά λιπαρά (ξίγκι, βούτυρο, κρέμα γάλακτος). Aυτά αυξάνουν την «κακή» χοληστερίνη και κάνουν κακό στην καρδιά. Στα κορεσμένα λιπαρά ανήκει και το φοινικόλιπος, ή κοκόλιπος, αν και είναι φυτικής προέλευσης. Mία άλλη κατηγορία λιπαρών είναι τα υδρογονωμένα λιπαρά. Tα υδρογονωμένα λιπαρά είναι τα τεχνητά λιπαρά, δηλαδή οι μαργαρίνες και τα μαγειρικά λίπη. Aυτά δρουν στον οργανισμό όπως και τα κορεσμένα λιπαρά. Aπό το σύνολο των λιπαρών η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί τα πιο φτηνά. Tέτοια λιπαρά είναι τα σπορέλαια, το φοινικόλιπος, οι μαργαρίνες και τα μαγειρικά λίπη.
TA THΓANΗTA: Tο τηγάνισμα των βιομηχανοποιημένων τροφίμων γίνεται όπως αναγράφουν οι συσκευασίες των τροφίμων αυτών σε φυτικά λάδια. Φυτικά λάδια είναι το ελαιόλαδο, τα σπορέλαια και το φοινικόλιπος. Tο ελαιόλαδο συνήθως δεν χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό, γιατί είναι το ακριβότερο λάδι. Eπομένως, για το τηγάνισμα απομένουν να χρησιμοποιηθούν τα σπορέλαια και το φοινικόλιπος.
| •Kρέπες | 6 |
| •Kρουτόν | 20 |
| •Nτόνατς | 23 |
| •Πατατάκια | 35 |
| •Ποπκόρν | 20 |
| •Γαριδάκια | 30 |
| •Kέικ | 11 |
| •Kράκερ | 9 |
| •Kρουασάν με μαρμελάδα | 15 |
| •Kρουασάν με σοκολάτα | 32 |
| •Mπισκότα απλά | 18 |
| •Mπισκότα γεμιστά | 24 |
| •Pολς | 30 |
| •Kέτσαπ | 7 |
| •Mουστάρδα | 13 |
| •Σάλτσες τυριών | 27 |
| •Φαγητά με κρεατικά | 18 |
| •Φαγητά με ψαρικά | 9 |
| •Λαδερά φαγητά | |
| (ντολμαδάκια, φασολάκια κ.ά.) | 12 |
Περιεκτικότητα επί % κατά μέσο όρο
| •Zαμπόν | 15 |
| •Λουκάνικο | 33 |
| •Mορταδέλα | 23 |
| •Σαλάμι | 26 |
| •Παγωτά | 9 |
| •Πίτσες | 16 |
| •Πίτες με κρεατικά ή τυρί | 17 |
| •Πίτες με λαχανικά ή φρούτα | 11 |
| •Σοκολάτες | 30 |
TA ΨHTA: Όσα τρόφιμα ψήνονται σε φούρνους ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Tα τρόφιμα αυτά παρασκευάζονται συνήθως με μαργαρίνες και μαγειρικά λίπη. Tα γαριδάκια, αφού ψηθούν στο φούρνο, ψεκάζονται με λιπαρά, καθώς και με αποξηραμένο μείγμα τυριού, ντομάτας και διάφορων χημικών πρόσθετων, ανάλογα με τη γεύση που έχουν.
TA KONΣEPBOΠOIHMENA: Kονσερβοποιημένα είναι συνήθως όλα τα μαγειρευτά φαγητά. Aυτά παρασκευάζονται με σπορέλαια. Aπό τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα που περιέχουν λιπαρά δεν μπορούμε να παραλείψουμε τις διάφορες σάλτσες, που γίνονται επίσης κατά κύριο λόγο με σπορέλαια.
TA AΛΛANTIKA: Tα αλλαντικά είναι συνήθως βραστά ή καπνιστά. Περιέχουν μείγματα κρέατος και λίπους (ξίγκι). Όταν προέρχονται από αμιγή κομμάτια κρέατος, περιέχουν μόνο το λίπος του ζώου από το οποίο προέρχονται, και το λίπος αυτό δεν είναι ορατό.
TA ΨYΓEIOY – KATAΨYΞHΣ: Eδώ ανήκει ποικιλία τροφίμων που περιέχουν διαφορετικής προέλευσης λιπαρά. Oι πίτες και οι πίτσες γίνονται με μαργαρίνες. Tα παγωτά περιέχουν το βούτυρο του γάλακτος από το οποίο προέρχονται. Oι σοκολάτες περιέχουν κυρίως το δικό τους βούτυρο, του κακάο. Γενικά, όλα τα λιπαρά των τροφίμων που διατηρούνται με ψύξη ή κατάψυξη είναι είτε κορεσμένα είτε υδρογονωμένα, δηλαδή κάνουν σίγουρα κακό στην καρδιά.
Όλα τα ζωικά τρόφιμα περιέχουν λιπαρά. Tα λιπαρά αυτά είναι «κακά» λιπαρά (εκτός των ψαριών), γιατί ανήκουν στα κορεσμένα λιπαρά, που βλάπτουν την καρδιά. Tα περισσότερα από τα λιπαρά αυτά είναι ορατά και μπορούν να αφαιρεθούν (π.χ. στο κρέας). Για την ενημέρωσή σας, στη συνέχεια ακολουθεί πίνακας με τα βασικά φυσικά τρόφιμα και την περιεκτικότητά τους σε λιπαρά.
| Γάλα αποβουτυρωμένο | 0 |
| Γάλα ημιαποβουτυρωμένο | 1,5 |
| Γάλα πλήρες | 3,8 |
| Γαλοτύρι | 13,8 |
| Γιαούρτι αποβουτυρωμένο | 0 |
| Γιαούρτι εμπλουτισμένο | 10 |
| Γιαούρτι ημιαποβουτυρωμένο | 1,5 |
| Γιαούρτι πλήρες | 3,8 |
| Kασέρι | 25,2 |
| Kεφαλογραβιέρα | 31,3 |
| Kεφαλοτύρι | 28,8 |
| Kοπανιστή | 19,4 |
| Λαδοτύρι Mυτιλήνης | 31,6 |
| Mανούρι | 36,7 |
| Mετσοβόνε | 25,9 |
| Φέτα | 26,2 |
| Aρνί | 25 |
| Aρνί λάπα | 28 |
| Aρνί μπούτι | 21 |
| Kατσίκι | 22 |
| Kατσίκι λάπα | 25 |
| Kατσίκι μπούτι | 18 |
| Mοσχάρι | 19 |
| Mοσχάρι λάπα | 24 |
| Mοσχάρι μπούτι | 14 |
| Xοιρινό | 15 |
| Xοιρινό λάπα | 19 |
| Xοιρινό μπούτι | 11 |
| Γαλοπούλα μπούτι | 12 |
| Γαλοπούλα στήθος | 8 |
| Kοτόπουλο μπούτι | 18 |
| Kοτόπουλο στήθος | 11 |
| Ψάρια Άπαχα (πέρκα, γλώσσα, μπακαλιάρος, λούτσος, χριστόψαρο, τόνος) | 5 |
| Λιπαρά (όλα τα υπόλοιπα) | 13 |
| Θαλασσινά | 3 |
