Σίγουρα στο να διαβάζουμε γι’ αυτές, να συζητάμε γι’ αυτές και συχνά στο να τις κάνουμε κιόλας. O εθισμός πολλών ανθρώπων στις σύγχρονες κοινωνίες του δυτικού κόσμου έχει να κάνει κυρίως με την προσπάθειά τους να ακολουθούν συνέχεια μία δίαιτα. Πολλοί άνθρωποι, δηλαδή, προσπαθώντας να χάσουν κιλά, αποκτούν εμμονή με τη διατροφή τους, τη δίαιτα και την εικόνα του εαυτού τους. Αυτή η εμμονή δεν προκύπτει από μόνη της, αλλά είναι το αποτέλεσμα των προτύπων ομορφιάς της κοινωνίας μας, αλλά και των στερεοτύπων που μας κατακλύζουν από τα Μ.Μ.Ε.

Όµορφη σηµαίνει αδύνατη;
Στις δυτικές κοινωνίες το να είναι μια γυναίκα αδύνατη είναι συνώνυμο με το να είναι όμορφη. Έτσι, οι απαιτήσεις της κοινωνίας -συχνά και της οικογένειας- και τα στερεότυπα που δημιουργούνται οδηγούν πολλές γυναίκες στην εμμονή τού να έχουν μία αδύνατη σιλουέτα. Το αποτέλεσμα είναι να φτάνουν συχνά σε σημείο ψυχαναγκασμού, αποκτώντας μία έμμονη ιδέα σχετικά με το πώς θέλουν να μοιάζουν, και ως εκ τούτου να υιοθετούν μια καταναγκαστική συμπεριφορά σε σχέση με το φαγητό (φτάνοντας ακόμα και σε συμπεριφορές διατροφικών διαταραχών). Για παράδειγμα, μπορεί να έχουν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής που τηρούν απαρεγκλίτως ή να κάνουν το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή να αναζητούν και να αλλάζουν συνέχεια δίαιτες, ψάχνοντας κάθε φορά τη «δίαιτα της εβδομάδας».

Γιατί θέλουµε να είµαστε αδύνατοι;
Η αλήθεια είναι ότι όσο περνούν τα χρόνια και μεγαλώνουμε είναι δύσκολο να διατηρούμαστε αδύνατοι και να έχουμε ωραίο σώμα και πράγματι χρειάζεται να προσπαθούμε γι’ αυτό. Γιατί και για ποιο πράγμα όμως προσπαθούμε; Αυτό είναι που χρειάζεται να σκεφτούμε και τελικά να συνειδητοποιήσουμε. Για να είμαστε υπερβολικά αδύνατοι; Για να νιώθουμε υγιείς; Για να αισθανόμαστε καλά στο σώμα μας; Ο στόχος μας θα πρέπει να είναι να χαιρόμαστε την καθημερινότητά μας και να απολαμβάνουμε αυτό που είμαστε και αυτό που κάνουμε. Πρέπει να έχουμε μία συνεπή εικόνα για τον εαυτό μας και αυτή να μην ορίζεται από τα κιλά μας ή από το τι τρώμε και τι όχι. Επίσης, χρειάζεται να διατηρούμε την εικόνα μας επειδή αυτό θέλουμε εμείς και όχι για να αρέσουμε στους άλλους ή για να συνάδει με τα στερεότυπα.

Η αξία µου είναι η ένδειξη της ζυγαριάς µου;
Οι άνθρωποι που είναι εθισμένοι στη δίαιτα μετρούν την αξία τους ανάλογα με τις ενδείξεις της ζυγαριάς τους. Όσο πιο πολλά κιλά ή λίπος χάνουν και όσο πιο καλά καταφέρνουν να διατηρούν το βάρος τους τόσο πιο πολλά θεωρούν ότι έχουν επιτύχει. Έτσι, όταν δεν μπορούν να ελέγξουν το τι, πόσο και πώς τρώνε, χάνουν την αυτοεκτίμησή τους. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους όλα είναι άσπρα ή μαύρα. Για παράδειγμα, σκέφτονται ως εξής: Αν δεν έχω πετύχει, έχω αποτύχει παταγωδώς. Κατ’ επέκταση και στη διατροφή είναι όλα άσπρα ή μαύρα. Για παράδειγμα, υπάρχουν τα καλά (άρα και αποδεκτά) τρόφιμα και από την άλλη τα κακά-απαγορευμένα τρόφιμα. Κάνουν όμως πολλά διεργασικά λάθη σε αυτήν τη διαδικασία της σκέψης τους: Σκέφτονται με τη λογική τού «όλα ή τίποτα», βγάζουν αυθαίρετα συμπεράσματα και τα γενικεύουν (υπεργενίκευση) και διογκώνουν το πρόβλημα, υποτιμώντας επιπλέον τη δυνατότητα αντιμετώπισής του (καταστροφοποίηση). Αυτός ο τρόπος σκέψης έχει ως συνέπεια στο μυαλό τους μία και μόνη πράξη να ισοδυναμεί με καταστροφή. Για παράδειγμα: Αν ενδώσουν μία φορά σε έναν πειρασμό -μία ατασθαλία-, θα καταστραφούν τα πάντα. Δυσκολεύονται, δηλαδή, να κατανοήσουν ότι το να ενδίδουμε πού και πού είναι το φυσιολογικό και όχι το να προσέχουμε συνέχεια.

Αλλάζουµε τον τρόπο που σκεφτόµαστε
Θα μας βοηθήσει:

  • Να φτιάξουμε μία λίστα με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά μας, ώστε να δούμε πόσο σημαντικό κομμάτι καταλαμβάνει η εικόνα του εαυτού μας, το βάρος μας και το πώς είναι η σιλουέτα μας.
  • Να χαλαρώσουμε τον έλεγχο αυτής της διατροφικής συμπεριφοράς μας και να παρατηρήσουμε πώς νιώθουμε κάθε φορά που ενδίδουμε σε μία επιθυμία μας.
  • Να σκεφτούμε και να δούμε πώς θα μας αντιμετωπίσουν οι άλλοι αν αλλάξει η εικόνα μας.
  • Να παρατηρήσουμε τη συμπεριφορά μας, να δούμε πόσο έλεγχο ασκούμε στη διατροφή μας και πόσο δύσκολο μας είναι να χαλαρώσουμε. Συχνά, όταν θέλουμε τόσο πολύ να ελέγχουμε τη διατροφή μας, αδυνατούμε τελείως να χαλαρώσουμε σε σχέση με την κατανάλωση φαγητού ή ποτού και όταν το κάνουμε κάποια στιγμή (π.χ. τα Σαββατοκύριακα ή στις διακοπές), μπορεί να νιώθουμε τρομερές ενοχές.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ την κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.