Τι είναι η κήλη και πώς δημιουργείται;
Η κήλη προκαλείται όταν ένα όργανο που βρίσκεται μέσα στο περιτόναιο (τη μεμβράνη που περιβάλλει τα σπλάχνα μέσα στην κοιλιακή κοιλότητα) «προβάλλει» εξαιτίας του ότι σε κάποια περιοχή οι μύες του κοιλιακού τοιχώματος είναι χαλαροί ή εξασθενημένοι. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για ένα τμήμα του εντέρου. Η κήλη μπορεί να είναι «ανατάξιμη», δηλαδή να είναι δυνατή η επαναφορά του περιεχομένου στην κοιλιά, οπότε η κήλη εξαφανίζεται παροδικά, ή να είναι «μη ανατάξιμη», δηλαδή το περιεχόμενο δεν επανέρχεται στην κοιλιά. Αυτό εξαρτάται από το πόσο μεγάλο είναι το τμήμα του οργάνου που «εξέχει», πόσο στενό είναι το στόμιο εξόδου, τι είναι το περιεχόμενο κ.λπ. Μια «μη ανατάξιμη» κήλη είναι πιο σημαντικό και επείγον να αποκατασταθεί χειρουργικά, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να νεκρωθεί το περιεχόμενο. Από την άλλη, μια «ανατάξιμη» κήλη μπορεί, εάν αλλάξουν οι συνθήκες, να μετατραπεί σε «μη ανατάξιμη» ή «περιεσφιγμένη».

Υπάρχουν διαφορετικά είδη και ποια;
Ανάλογα με το πού βρίσκεται στο κοιλιακό τοίχωμα, η κήλη μπορεί να είναι:
Bουβωνοκήλη: Εντοπίζεται στη βουβωνική χώρα και είναι συχνότερη στους άνδρες.
Μηροκήλη: Εμφανίζεται στη μηροβουβωνική περιοχή και είναι συνηθέστερη σε γυναίκες, ιδιαίτερα μεγάλης ηλικίας.
Ομφαλοκήλη: Εντοπίζεται στην περιοχή του αφαλού.
Επιγαστρική κήλη: Είναι συχνότερη στους άνδρες (κυρίως γύρω στα 30). Προκαλείται συνήθως λόγω δημιουργίας χασμάτων στον συνδετικό ιστό μεταξύ των ορθών κοιλιακών μυών.
Μετεγχειρητική κήλη: Εμφανίζεται πάνω ή γύρω από παλιές χειρουργικές τομές.

Ποια είναι τα συμπτώματα που προκαλεί;
Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι η παρουσία διόγκωσης στην περιοχή, που συνοδεύεται από πόνο και αίσθημα «καψίματος». Η διόγκωση μπορεί να μην είναι μόνιμη, αλλά να εμφανίζεται όταν αυξάνεται η ενδοκοιλιακή πίεση, όταν για παράδειγμα βήχουμε ή σηκώνουμε βάρος. Εάν υπάρξει επιπλοκή και η διόγκωση γίνεται πολύ επώδυνη ή παρουσιαστούν σημεία ειλεού (διάχυτο κοιλιακό άλγος, εμετός, αναστολή αποβολής αερίων και πυρετός), τότε είναι επείγον ο ασθενής να οδηγηθεί το συντομότερο δυνατό στο χειρουργείο.

Ποιος ειδικός είναι αρμόδιος για να τη διαγνώσει;
Μια εμφανής κήλη που μπορεί να ψηλαφιστεί μπορεί να διαγνωστεί από τον οικογενειακό γιατρό, ο οποίος θα πρέπει να σας παραπέμψει στον γενικό χειρουργό για την αποκατάστασή της. Υπάρχουν όμως και μορφές που είναι δύσκολες στην κλινική διάγνωση, όπως η κήλη των αθλητών ή οι κήλες που βρίσκονται ακόμα σε αρχικό στάδιο. Ο κατάλληλος γιατρός για τη διάγνωση του τύπου της κήλης και την αντιμετώπισή της είναι ο χειρουργός.

Ξεκίνησα γυμναστήριο πριν από λίγες εβδομάδες και από τότε νιώθω έναν πόνο χαμηλά στην κοιλιά. Μπορεί να είναι κήλη;
Είναι αρκετά συχνό φαινόμενο οι κήλες να πρωτοεμφανίζονται σε άτομα που αρχίζουν για πρώτη φορά να γυμνάζονται ή γυμνάζονται ξανά μετά από μακροχρόνια αποχή από άσκηση. Το πιθανότερο όμως είναι ένας τέτοιος πόνος να προέρχεται από θλάση των κοιλιακών μυών, είτε επειδή παραλείψατε να κάνετε διατάσεις είτε επειδή δεν κάνατε σωστά τις ασκήσεις. Σε κάθε περίπτωση, η διάγνωση πρέπει να γίνει από ειδικό χειρουργό.

Είναι συχνό φαινόμενο να εμφανίζεται σε ανθρώπους που κάνουν γυμναστική;
Οι άνθρωποι που θα εμφανίσουν κήλη με τη γυμναστική θα την εμφάνιζαν και κάνοντας οποιαδήποτε άλλη χειρωνακτική εργασία ή εάν παρουσίαζαν μια αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, όπως π.χ. σε περίπτωση εγκυμοσύνης, έντονου βήχα, δυσκοιλιότητας ή αύξησης του σωματικού βάρους. Απεναντίας, η γυμναστική βοηθάει στην ενδυνάμωση των κοιλιακών τοιχωμάτων και στη γενικότερη θωράκιση του οργανισμού απέναντι στις ασθένειες και τις καταστάσεις που προδιαθέτουν για δημιουργία κήλης, όπως η δυσκοιλιότητα και ο χρόνιος βήχας.
Βέβαια, η γυμναστική με βάρη μπορεί να προδιαθέσει στην εμφάνισή της. Θα πρέπει να αποφεύγονται οι ασκήσεις που αυξάνουν ξαφνικά και έντονα την ενδοκοιλιακή πίεση, όπως τα βάρη, ειδικά σε αγύμναστα άτομα. Επίσης, θα πρέπει να προσθέσουμε ότι υπάρχει και η λεγόμενη «κήλη των αθλητών», που αναφέρεται σε ένα σύνδρομο άλγους των μυών της κάτω κοιλιακής και της βουβωνικής χώρας που δεν παρουσιάζει διόγκωση ή «φούσκωμα» στην περιοχή, αφορά άτομα που αθλούνται έντονα και μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, όπως ρήξη της μυϊκής απονεύρωσης, «παγίδευση» των νεύρων της περιοχής κ.ά.

Η γενετική προδιάθεση παίζει ρόλο στην εμφάνισή της;
Η εμφάνιση της κήλης έχει σχέση με τη γενετική προδιάθεση όσον αφορά τον σωματότυπο που κληρονομείται και όχι άμεσα γονιδιακά – μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί κάποιο γονίδιο που να είναι υπεύθυνο για την εμφάνιση μιας κήλης. Σημαντικό ρόλο βέβαια παίζει η αποδόμηση του κολλαγόνου στους μυς εξαιτίας της κακής διατροφής και της γήρανσης του οργανισμού, γεγονός που καθιστά το κοιλιακό τοίχωμα πιο «πρόσφορο» στη δημιουργία κήλης. Η κακή φυσική κατάσταση (για παράδειγμα, παχυσαρκία, κάπνισμα, κακή διατροφή και κακή λειτουργία του έντερου) προδιαθέτει επίσης στην εμφάνιση κήλης.

Η αντιμετώπισή της είναι μόνο χειρουργική;
Η αντιμετώπιση της κήλης είναι μόνο χειρουργική, δεν υπάρχει εναλλακτική συντηρητική θεραπεία (φαρμακευτική αγωγή, ασκήσεις κ.λπ.). Διάφορα συντηρητικά μέτρα, όπως η χρήση κηλεπιδέσμου, που εφαρμόζονταν παλαιότερα, μάλλον προκαλούσαν περισσότερα προβλήματα στην αποκατάσταση της κήλης (συμφύσεις στην περιοχή) παρά βοηθούσαν τον ασθενή.

Πώς ακριβώς διορθώνεται χειρουργικά;
Ο κανόνας σήμερα είναι η χρήση συνθετικού πλέγματος για την κάλυψη και την ενίσχυση του κοιλιακού τοιχώματος. Ανάλογα με τον τύπο της κήλης χρησιμοποιούμε το κατάλληλο πλέγμα. Η επέμβαση γίνεται είτε ανοιχτά είτε λαπαροσκοπικά (υπάρχουν ανάλογες ενδείξεις για το ποια τεχνική πρέπει να εφαρμοστεί). Στις μετεγχειρητικές κοιλιοκήλες, για παράδειγμα, η αποκατάσταση συνιστάται να γίνεται λαπαροσκοπικά. Οι απλές βουβωνοκήλες μπορούν να αποκατασταθούν με τοπική αναισθησία και ολιγόωρη παραμονή στο νοσοκομείο. Βέβαια, πάντα η θεραπεία είναι εξατομικευμένη. Η επέμβαση -ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες και τον Δείκτη Μάζας Σώματος του ασθενούς- συνήθως διαρκεί περίπου μία ώρα. Ο ασθενής σηκώνεται και τρώει την ίδια ημέρα (3-4 ώρες μετά το χειρουργείο) και παίρνει εξιτήριο την επόμενη ημέρα. Επανέρχεται σταδιακά στις καθημερινές του δραστηριότητες μετά από 7 ημέρες και μπορεί να αρχίσει και να γυμνάζεται μετά από 20-30 ημέρες, ακόμα και σε αγωνιστικό πρόγραμμα.

Τι θα πάθω εάν δεν τη χειρουργήσω;
Η κήλη που δεν θα αντιμετωπιστεί χειρουργικά μπορεί μόνο να επιδεινωθεί – σταδιακά στην καλύτερη περίπτωση. Χωρίς να μπορεί να καθοριστεί χρονικό όριο από την εμφάνισή της έως την παρουσίαση επιπλοκών της, το καλύτερο είναι από τη διάγνωσή της να προγραμματίζεται σε εύλογο χρονικό διάστημα η αποκατάστασή της. Άλλωστε, πρόκειται για μια επέμβαση ρουτίνας με πολύ καλά αποτελέσματα. Στην περίπτωση βέβαια που παρουσιαστεί περίσφιξη του περιεχομένου, τότε το χειρουργείο πρέπει να γίνει επειγόντως.

Είναι εύκολο να πάθει ξανά κήλη κάποιος που έχει χειρουργηθεί; Τι πρέπει να προσέξει για να αποφύγει την υποτροπή;
Η αλήθεια είναι ότι με την εφαρμογή των πλεγμάτων στην πλαστική αποκατάσταση της κήλης του κοιλιακού τοιχώματος το ποσοστό υποτροπών έχει μειωθεί σημαντικά. Εξαίρεση όμως αποτελεί κάποιος που παρουσίασε βουβωνοκήλη στη μία πλευρά, αλλά δυστυχώς έχει ακριβώς την ίδια προδιάθεση να παρουσιάσει και στην άλλη.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΜΙΧΑΛΗ ΒΑΣΙΛΟΓΛΟΥ-ΓΚΑΝΗ, χειρουργό.