Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγο – παιδοψυχολόγο – συγγραφέα
Είναι αναμφίβολα παραδεκτό ότι το διαζύγιο αποτελεί μια τραυματική εμπειρία για όλη την οικογένεια κυρίως όμως για τα παιδιά. Έτσι πολλοί γονείς ενώ σκέφτονται καιρό το ενδεχόμενο χωρισμού τους ωστόσο πάντα υπάρχει μέσα τους μια μεγάλη αναστολή που λειτουργεί ως τροχοπέδη. Αυτή δεν είναι άλλη από τα παιδιά τους. Κάποιοι μάλιστα ενώ αποφασίζουν να χωρίσουν, διατίθενται να αναβάλουν το διαζύγιό τους μέχρις ότου το παιδί ή τα παιδιά τους φτάσουν σε λιγότερο ευαίσθητη (μεγφαλύτερη) ηλικία. Η ώρα της ανακοίνωσης όμως είναι πολύ οδυνηρή στιγμή για τους γονείς. Τα παιδιά σε όποια ηλικία και να βρίσκονται δυσκολεύονται να αποδεχθούν ότι θα ζουν με τον ένα γονιό τους και ότι θα βλέπουν μόνο κάποιες φορές τον άλλο. Σε κάθε περίπτωση η ανακοίνωση καλό είναι να γίνει στο σπίτι των παιδιών, ώστε να βρίσκονται στο δικό τους ασφαλή και οικείο χώρο. Eίναι επίσης σκόπιμο να γίνει από κοινού και ήρεμα, δηλαδή και από τους δύο γονείς, ώστε τα παιδιά:
• Να έχουν την άνεση να εκφράσουν τα συναισθήματά τους
• Να σας θέσουν όλες τις απορίες τους
• Να δεσμευτείτε εξίσου σε όσα υπόσχεστε στο καθένα τους
• Να τα διαβεβαιώσετε πως σε ό,τι αφορά εκείνα είστε ενωμένοι οι δυο γονείς
Αν ο ένας από τους δυο γονείς δεν είναι σε θέση να ελέγξει τον εαυτό του και αναμένονται από πλευράς του δραματικές εντάσεις, τότε καλύτερα ο χωρισμός να ανακοινωθεί από τον ένα – τον πιο σταθερό και ήρεμο στην προκειμένη φάση. Σε γενικές γραμμές, πάντως, οι γονείς θα πρέπει να καταφέρετε να συνεννοηθείτε για κοινή προσέγγιση του θέματος ακόμα κι αν ανακοινώσετε χωριστά τις αποφάσεις σας. Σε περίπτωση που κυριολεκτικά «δεν μιλιέστε», μπορείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός κοινού φίλου, ώστε τα παιδιά να μη βιώσουν σύγχυση και ανασφάλεια ακούγοντας άλλα από τον ένα και άλλα από τον άλλο.
Αν τα παιδιά σας ανήκουν σε πολύ διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, πρέπει να ανακοινώσετε το διαζύγιο συγχρόνως και στα δυο, αλλά μπορείτε μετά να πείτε ιδιαιτέρως λίγο περισσότερες λεπτομέρειες στο μεγαλύτερο παιδί. Η παρουσία του αδελφού ή της αδελφής λειτουργεί σαν στήριγμα για τα παιδιά.
Τι να πείτε
Καλό είναι να μην πείτε στα παιδιά ότι χωρίζετε επειδή δεν αγαπιέστε πια. Στα μάτια του παιδιού η οικογενειακή αγάπη είναι δεδομένη και ιερή. Αν ακούσει ότι ο ένας γονιός έπαψε να αγαπά τον άλλον, θα σκεφτεί ότι ίσως αύριο ή σε λίγους μήνες θα πάψει να αγαπά και εκείνο. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε – ανάλογα με την ηλικία του παιδιού – φράσεις όπως:
- «Η μητέρα και ο πατέρας θα ζουν σε διαφορετικά σπίτια στο εξής για να αισθάνονται καλύτερα.»
- «Αποφασίσαμε να μη ζούμε πια μαζί επειδή μας αρέσουν διαφορετικά πράγματα.»
- «Δεν νιώθουμε ευτυχισμένοι όταν είμαστε μαζί οι δυο μας.»
- «Θα ζούμε χωριστά για να μην έχουμε συνέχεια καβγάδες ή ψυχρότητα.»
-«Θα δείτε ότι αυτό θα είναι καλύτερο και για εσάς»
-«Ανεξάρτητα από το πώς νιώθουμε μεταξύ μας ο πατέρας /η μητέρα σας κι εγώ, θα συνεχίσουμε και οι δύο να σας αγαπάμε και να σας φροντίζουμε όπως πάντα»,
-«Δεν θα στερηθείτε τίποτε από όσα επιθυμείτε»
-«Ο μπαμπάς (ή η μαμά, αντίστοιχα) θα σας βλέπει πολύ συχνά»
-«Θα είναι απλώς σαν να έχετε δύο σπίτια, αλλά δεν θα αλλάξει τίποτε άλλο σημαντικό»
-«Για εσάς θα είναι σαν ο ένας από τους δυο μας να λείπει σε δουλειά πιο πολλές ώρες» κλπ.
Μπορούν επίσης να τονιστούν οι θετικές πλευρές, με φράσεις όπως:
-«Στο εξής δεν θα έχουμε πια διαφωνίες και στενοχώριες» ή
-«Θα είμαστε όλοι πιο ήρεμοι και χαρούμενοι» και
-«Θα πάρει λίγο χρόνο μέχρι να συνηθίσουμε στη νέα κατάσταση, όμως μετά θα είναι όλα πιο ισορροπημένα από τώρα» κλπ.
Προσοχή
Όσο μικρό κι αν είναι τα παιδί σας, πρέπει οπωσδήποτε να δώσετε εξηγήσεις για τη μεγάλη απόφαση που πήρατε.
-Ξεκαθαρίστε του ότι δεν φέρει καμία ευθύνη για το χωρισμό. Μερικά παιδιά –ειδικά τα πολύ μικρά – νιώθουν ένοχα επειδή «τους συμβαίνει κάτι πολύ κακό» και θεωρούν ότι «για να πάθουν κάτι τέτοιο», πρέπει να έκαναν κάτι εξίσου κακό και τα ίδια. Πείτε στα παιδιά ότι για τα διαζύγια φταίνε πάντα οι ενήλικες.
– Μην αφήσετε στο παιδί αναπάντητα τα βασικά ερωτήματά του – π.χ. «εγώ με ποιον θα μείνω;» – ή όσα σας φαίνονται ασήμαντα όπως «ποια κουκλάκια θα μπορώ να παίρνω στο σπίτι του μπαμπά;» Κάθε απάντηση που δίνετε, παρέχει στο παιδί μεγαλύτερη σιγουριά για το μέλλον του. Αν δεν μπορείτε να απαντήσετε σε όλα επειδή πολλά παραμένουν ρευστά, απαντήστε με ειλικρίνεια «δεν ξέρουμε, παιδί μου, ακόμα, αλλά θα προσπαθήσουμε και οι δυο να κάνουμε ό,τι είναι καλύτερο για εσένα».
Οι συνηθισμένες ερωτήσεις των παιδιών
Πριν από την ανακοίνωση του χωρισμού συζητήστε με τον άλλο γονέα τις απαντήσεις που πρέπει να έχετε έτοιμες ή αν πρέπει να τα αντιμετωπίσετε όλα μόνη / μόνος προετοιμαστείτε ανάλογα. Μερικές από τις συνηθισμένες ερωτήσεις των παιδιών κατά την ανακοίνωση του διαζυγίου είναι οι εξής:
-Γιατί χωρίζετε;
-Ποιος φταίει;
-Εγώ τι φταίω;
-Πού θα μένει ο μπαμπάς; / Πότε θα τον βλέπω;
-Εμένα ποιο θα είναι το σπίτι μου;
-Θα με χωρίσετε κι από τα αδέλφια μου;
-Θα πρέπει να αλλάξουμε σπίτι;
-Θα αλλάξω σχολείο;
-Θα κοπεί το χαρτζιλίκι μου;
-Θα βλέπω την άλλη γιαγιά;
-Αν έχω δύο δωμάτια από ένα σε κάθε σπίτι, τα πράγματά μου πού θα τα έχω;
-Θα το πείτε σε όλους;
-Τι να πω στους φίλους μου;
-Αν μείνω με το μπαμπά σε άλλη γειτονιά, θα μπορώ να φέρνω του φίλους μου στο σπίτι του;
-Θα με πηγαίνει ο μπαμπάς στο μπαλέτο ή θα με πηγαίνει η μαμά στο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ;
-Θα με αγαπάει πάντα ο μπαμπάς;
-Θα με αγαπάει πάντα η μαμά;
-Αφού φεύγει ο μπαμπάς (ή η μαμά), θα φύγεις κι εσύ;
Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα μπορεί να σας θέσουν τα παιδιά όχι μόνο μια αλλά περισσότερες φορές και εσείς πάντα με προθυμία οφείλετε να τα ακούτε και να απαντάτε.
