Τα εμβόλια παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην υγεία των παιδιών, αφού θωρακίζουν τον οργανισμό τους από πιθανή μελλοντική προσβολή από κάποια λοιμώδη ασθένεια. Γι’ αυτό και πρέπει να γίνονται στα διαστήματα που καθορίζουν οι παιδίατροι, χωρίς φυσικά να αμελούνται οι αναμνηστικές δόσεις, οι οποίες είναι εξίσου απαραίτητες. Για τη μεγαλύτερη προστασία του παιδιού, ήδη στα κλασικά εμβόλια έχουν προστεθεί τα τελευταία χρόνια και άλλα, όπως το εμβόλιο του αιμόφιλου B, που γίνεται σε βρέφη και παιδιά έως 5 ετών, το εμβόλιο της ηπατίτιδας B, που πρέπει επίσης να γίνεται ανεξαρτήτως ηλικίας, καθώς και το εμβόλιο της ηπατίτιδας A, που συνιστάται στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Στη νέα γενιά εμβολίων ανήκει και το πρώτο ακυτταρικό εμβόλιο κοκίτη – διφθερίτιδας – τετάνου, καθώς και τα συζευγμένα εμβόλια κατά του πνευμονιόκοκκου και της μηνιγγίτιδας τύπου C (μικροβιακή μηνιγγίτιδα), τα οποία μπορούν να χορηγηθούν από τη βρεφική ηλικία, αλλά και σε όλες τις ηλικίες.



YΠOXPEΩTIKA KAI ΠPOAIPETIKA

Σύμφωνα με τις υγειονομικές διατάξεις, μερικά εμβόλια είναι υποχρεωτικά. Aυτά είναι της ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας, αιμόφιλου ινφλουέντζας, φυματίωσης, τετάνου, ηπατίτιδας Α, ηπατίτιδας B, πολιομυελίτιδας, διφθερίτιδας, κοκίτη, μηνιγγίτιδας C και πνευμονιόκοκκου. Πρόσφατα εντάχθηκε στους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς και το εμβόλιο κατά του ιού HPV για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Eπιβάλλεται, λοιπόν, οι γονείς να αποζητούν την όσο το δυνατόν καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τα εμβόλια και τις επαναληπτικές τους δόσεις, αφού η παράλειψη σημαντικών εμβολίων, αλλά και ο ατελής εμβολιασμός (όταν δεν γίνονται όλες οι δόσεις) έχουν τις ίδιες πιθανότητες να εκθέσουν το παιδί στους παθογόνους μικροοργανισμούς. Ο κ. Ανδρέας Κωνσταντόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής και της Πανευρωπαικής Παιδιατρικής Εταιρίας, καθώς και της Επιτροπής Εθνικού Εμβολιασμού του Υπουργείου Υγείας μας επισήμανε τα διάφορα είδη εμβολίων (απαραίτητα και προαιρετικά), καθώς και στοιχεία που αφορούν τη χορήγησή τους:

•Το εμβόλιο διφθερίτιδας – τετάνου – κοκίτη (τριπλό): Προφυλάσσει το παιδί από τη διφθερίτιδα, τον τέτανο και τον κοκίτη. O εμβολιασμός αρχίζει σε ηλικία 2 μηνών. Xορηγούνται ενδομυϊκά τρεις δόσεις ανά δίμηνο και μετά από ένα χρόνο η πρώτη αναμνηστική.

•Το εμβόλιο πολιομυελίτιδας (IPV): Tο εμβόλιο αυτό χορηγείται ενδομυϊκά σε τρεις δόσεις: στο 2ο, στον 4ο και στον 6ο μήνα της ζωής του παιδιού. Ωστόσο, δεν χορηγείται πλέον μόνο του. Είναι ενσωματωμένο με το εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκίτη. H ταυτόχρονη χορήγησή τους δεν μειώνει την ανοσοποίηση και δεν προκαλεί παρενέργειες.

•Το εμβόλιο ιλαράς – ερυθράς – παρωτίτιδας (τριπλό MMR): Περιέχει ζωντανούς εξασθενημένους ιούς ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς. Xορηγείται υποδόρια μετά το 15ο μέχρι και το 18ο μήνα της ζωής του παιδιού, σε μία εφάπαξ δόση. Πρέπει να επαναλαμβάνεται στην ηλικία των 4-6 χρόνων, κυρίως για την ιλαρά.

•Το εμβόλιο ηπατίτιδας B: Γίνεται σε οποιαδήποτε ηλικία από τον πρώτο μήνα της ζωής και μετά, ενδομυϊκά, σε τρεις δόσεις. Πρώτη δόση στην πρώτη επίσκεψη, δεύτερη δόση σε ένα μήνα και τρίτη δόση σε 6-12 μήνες. Στο νεογέννητο η πρώτη δόση μπορεί να γίνει και στο μαιευτήριο ή ένα με δύο μήνες μετά την έναρξη των βασικών εμβολιασμών. Για τα βρέφη που γεννήθηκαν από μητέρα με θετικό αυστραλιανό αντιγόνο (φορέας της ηπατίτιδας B), συνιστώνται ορός και εμβόλιο τις πρώτες 12 ώρες από τη γέννηση.

•Το εμβόλιο της ηπατίτιδας A χορηγείται σε δύο δόσεις: O εμβολιασμός αυτός περιλαμβάνεται πλέον στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών και συνιστάται για παιδιά μεγαλύτερα του ενός έτους.

•Το εμβόλιο του αιμόφιλου B (Hib): Eιδικό εμβόλιο κατά του μικροβίου που επιστημονικά ονομάζεται «αιμόφιλος της ινφλουέντζας τύπου B», ή πιο απλά «αιμόφιλος B». Tο μικρόβιο αυτό προκαλεί σοβαρές λοιμώξεις στην παιδική ηλικία, καθώς και μια μορφή πνευμονίας, που παρουσιάζεται συνήθως σε παιδιά 2 μηνών έως 5 χρονών. Στα βρέφη έως 15 μηνών οι χορηγούμενες δόσεις είναι τρεις, με μία επαναληπτική μετά από ένα χρόνο, ενώ στα παιδιά 15 μηνών έως και 5 ετών η δόση είναι μία.

•Το εμβόλιο της φυματίωσης (BCG): Tο εμβόλιο προφυλάσσει από την ασθένεια παιδιά με αρνητική αντίδραση στο τεστ Mαντού. Στην Eλλάδα ο εμβολιασμός αυτός έχει καθιερωθεί στην ηλικία των 6 ετών και γίνεται στα σχολεία.

•Το εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο: Προστατεύει από τους πιο συχνούς τύπους πνευμονιόκοκκων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για το 85% περίπου των σοβαρών λοιμώξεων (όπως μικροβιακή πνευμονία, οξεία μέση ωτίτιδα, μικροβιακή μηνιγγίτιδα, ιγμορίτιδα κ.ά.). Tο νέο συζευγμένο εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο είναι υποχρεωτικό και χορηγείται σε παιδιά κάθε ηλικίας από δύο μηνών και πάνω.

•Το νέο συζευγμένο εμβόλιο για τη μηνιγγίτιδα C: Περιέχει μία πρωτεΐνη η οποία βοηθά στην κινητοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος όλων των ηλικιών. Έτσι, μπορεί να παράσχει σωστή προστασία στα παιδιά. Το εμβόλιο αυτό είναι πλέον υποχρεωτικό και χορηγείται ως εξής: Για τα βρέφη κάτω των 12 μηνών τρεις δόσεις, ενώ για τα παιδιά 1 έτους και πάνω μία δόση.

●Το εμβόλιο HPV: Το εμβόλιο κατά του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας εντάχθηκε πρόσφατα στα υποχρεωτικά εμβόλια. Για την ακρίβεια θα είναι υποχρεωτικό για τα κορίτσια 12-15 ετών και προαιρετικό για τις κοπέλες 12-26 ετών. Χορηγείται σε τρεις δόσεις.



ΠPEΠEI NA ΞEPETE

•Εκτός από τα υποχρεωτικά εμβόλια και αυτά που μπορούν να γίνουν έπειτα από υπόδειξη του παιδιάτρου, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται ένα παιδί όταν πρόκειται να ταξιδέψει σε χώρες όπου -λόγω των συνθηκών υγιεινής που επικρατούν εκεί- είναι αναγκαίο να του γίνουν κάποια ειδικά εμβόλια για λόγους προστασίας.

•Τα εμβόλια της γρίπης γίνονται το φθινόπωρο και το Φεβρουάριο σε παιδιά άνω των 6 μηνών, που έχουν χρόνια προβλήματα υγείας.



TA EΠANAΛHΠTIKA

Αν και στην εποχή μας δεν δικαιολογείται να αρρωσταίνει ένα παιδί από ασθένεια για την οποία υπάρχει εμβόλιο, συχνά οι γονείς -κυρίως από άγνοια- παραλείπουν τη δεύτερη δόση κάποιων εμβολίων, η οποία πρέπει να γίνεται στην ηλικία των 11-14 ετών ή και νωρίτερα. Aντίστοιχα, παραμελείται η αναμνηστική δόση του εμβολίου διφθερίτιδας – τετάνου (τύπου ενηλίκων), το οποίο, για να διατηρηθεί η ανοσία, χρειάζεται να επαναλαμβάνεται κάθε δέκα χρόνια. H επανεμφάνιση στη χώρα μας επιδημιών διφθερίτιδας, πολιομυελίτιδας, φυματίωσης και ιλαράς οφείλεται κυρίως στην ατελή εφαρμογή των εμβολιασμών. H αύξηση των κρουσμάτων ιλαράς, για παράδειγμα, που παρουσιάζει έξαρση τα τελευταία χρόνια στην Eλλάδα, έχει ως βασική αιτία την παράλειψη της επαναληπτικής δόσης του σχετικού εμβολίου, που πρέπει να γίνεται σε ηλικία 4 με 6 ετών. Όμως, αυτή ειδικά τη δόση την ξεχνούν τις περισσότερες φορές οι γονείς. Iδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί και στον εμβολιασμό κατά της φυματίωσης, ασθένεια που βρίσκεται επίσης σε αναζωπύρωση, γιατί, όταν συντρέχουν ειδικοί λόγοι, ο εμβολιασμός αυτός, που γίνεται στην ηλικία των 6 χρόνων στο σχολείο, μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκής. Aν, π.χ., υπάρχει φυματίωση στην οικογένεια, τότε το παιδί πρέπει να εμβολιαστεί αμέσως μόλις γεννηθεί.



ΠOΛΛAΠΛA EMBOΛIA ME ENA TΣIMΠHMA

Στον τομέα της βελτίωσης των ήδη υπαρχόντων εμβολίων, οι επιστήμονες έχουν επικεντρώσει τις προσπάθειές τους στην τελειοποίηση των συνδυασμών εμβολίων (πολυδύναμα εμβόλια). Ήδη με την εξέλιξη της έρευνας, το παιδί μπορεί να λάβει μέχρι και έξι εμβόλια με μία μόνο ένεση. Μάλιστα σήμερα κυκλοφορούν δύο εξαπλά εμβόλια διφθερίτιδας- τετάνου- κοκίτη – πολιομυελίτιδας- αιμόφιλου τύπου B – ηπατίτιδας Β.



XPHΣIMEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ

•Τα σύγχρονα εμβόλια σπάνια προκαλούν σοβαρές παρενέργειες. Tο παιδί μπορεί να εμφανίσει στο μπράτσο ένα ελαφρύ πρήξιμο ή μία κοκκινίλα, η οποία όμως θα φύγει γρήγορα.

•Μερικά παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν κάποια αδιαθεσία μετά το εμβόλιο MMR (ιλαράς – ερυθράς – παρωτίτιδας). Συνήθως, ο γιατρός κατά τον εμβολισμό δίνει οδηγίες για την αντιμετώπιση τυχόν παρενεργειών (πυρετού, ανορεξίας, εξανθημάτων κλπ.) που ίσως παρουσιάσει το παιδί σε 4-10 ημέρες από τον εμβολιασμό του.

•Παλαιότερα το εμβόλιο του κοκίτη φόβιζε πολλούς γονείς, γιατί σε ένα μικρό ποσοστό παιδιών προκαλούσε σοβαρές παρενέργειες. Aπέφευγαν λοιπόν να κάνουν στο παιδί το τριπλό (διφθερίτιδας – τετάνου – κοκίτη) και έκαναν μόνο το διπλό (διφθερίτιδας – τετάνου). Σήμερα, με το καινούργιο εμβόλιο (κοκίτη – διφθερίτιδας- τετάνου), οι παρενέργειες αυτές έχουν σχεδόν μηδενιστεί.

•Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν ολοκληρωθεί η χορήγηση των δόσεων κάποιου εμβολιασμού, ο εμβολιασμός αυτός πρέπει να συνεχίζεται, σαν να μη διακόπηκε ποτέ.





ΠOTE ΔEN ΠPEΠEI NA ΓINONTAI EMBOΛIA

● Ορισμένοι εμβολιασμοί δεν επιτρέπονταιή αναβάλλονται σε παιδιά που έχουν ανοσολογικό πρόβλημα, παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή πάσχουν από κακοήθη νοσήματα. Tα παιδιά με μεσογειακή ή δρεπανοκυτταρική αναιμία μπορούν να εμβολιαστούν μόνον 3 μήνες αφού έχουν κάνει μετάγγιση, ενώ για τα παιδιά με νευρολογικές παθήσεις ο μόνος κατάλληλος να κρίνει αν θα γίνει ή όχι ο εμβολιασμός είναι ο γιατρός.

● Επίσης, εμβόλια δεν πρέπει να γίνονται στη διάρκεια εμπύρετων και σοβαρών λοιμώξεων.