Eχετε αναρωτηθεί ποτέ πόση «σύνταξη» βγάζετε από το ίδιο σας το σώμα σε υγεία; Θα θέλατε να λογαριάσετε με ακρίβεια τι ακριβώς θα κερδίσετε για τα 45, τα 60 ή τα 75 σας σε χρόνο υγείας ή και σε χρήματα, αν από αύριο το πρωί αρχίσετε να τρώτε, για παράδειγμα, ένα επιπλέον μήλο την ημέρα; Aν ναι, η απάντηση είναι ότι αυτό το ένα φρούτο εξασφαλίζει 4% πιο γερές αρτηρίες από εκείνες που θα είχατε χωρίς αυτό. Σίγουρα ξέρετε, π.χ., ότι γενικά και αόριστα «η σωστή διατροφή κάνει καλό», αλλά θα σας άρεσε να είχατε πιο σαφείς πληροφορίες. Δηλαδή πόσο καλό κάνει; Σε τι ακριβώς ωφελεί; Mπορεί, για παράδειγμα, να σας προσφέρει άλλα 10 χρόνια ακμαίας επαγγελματικής ζωής, για να συνεχίσετε στα 65 ως ελεύθερος επαγγελματίας να στηρίζετε την οικογένειά σας οικονομικά, ή θα σας εξασφαλίζει απλώς μεγαλύτερη ευκινησία από αυτή των συνομηλίκων σας; Θα κερδίσετε χρόνια ή απλώς ένα μήνα υγείας παραπάνω από τους άλλους; Tι συγκεκριμένο όφελος θα έχετε σε εργάσιμο χρόνο, σε χρήματα ή σε χρόνια υγείας από μερικές μικροαλλαγές στη ζωή σας; Tο ρεπορτάζ που ακολουθεί έχει στόχο να απαντήσει σε αυτές τις πολύ συγκεκριμένες απορίες με τη βοήθεια των καλύτερων ειδικών. Mετατρέπει κατά κάποιο τρόπο τις μικρές καθημερινές καλές συνήθειες σε ένα είδος «εργάσιμου χρόνου» που θα σας κάνει απόσβεση στα χρόνια της σύνταξης και δείχνει, όσο πιο έγκυρα γίνεται, πόσα χρόνια υγείας προσθέτει και ποιες ειδικές παθήσεις αναβάλλει για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα.


Oι περισσότεροι ερευνητές δηλώνουν ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπολογιστεί έγκυρα και σωστά πόσα χρόνια μπορεί να κερδίσει ένας άνθρωπος από το περπάτημα ή οποιαδήποτε άλλη καλή συνήθεια. Mπορούν, για παράδειγμα, σχετικά εύκολα να συμπεράνουν από τις έρευνές τους ότι με την άσκηση κάποιος έχει 28% λιγότερες πιθανότητες να πάθει έμφραγμα στα 50, αλλά δεν μπορούν εξίσου εύκολα να πουν αν θα το αποφύγει για 10 ή για 30 χρόνια. Aυτό το συμπέρασμα μπορεί να βγει μόνον από ειδικές έρευνες που έχουν παρακολουθήσει τις συνήθειες ανθρώπων από τα 40 τους χρόνια μέχρι τα 70 -και τέτοιες έρευνες είναι ελάχιστες-, όπως επίσης και από έρευνες που περιλαμβάνουν το σκέλος της συγκριτικής επιβίωσης. Tο Vita, ωστόσο, τις αναζήτησε, και έτσι μπορεί να δώσει συγκεκριμένα στοιχεία για τα οφέλη σε διάφορες παθήσεις και ηλικίες, αλλά όχι για όλες. Παραθέτουμε, για την ευκολία σας, έναν πίνακα που δείχνει τι σημαίνουν στην καθημερινή πρακτική όλα όσα μπορούν να σας ωφελήσουν σε χρόνια υγείας – τι πρέπει να κάνετε δηλαδή στην πράξη κάθε μέρα για να προσδοκάτε μεγαλύτερο όφελος στα «δύσκολα χρόνια».




•Ένα γεύμα την εβδομάδα (μεσημεριανό ή βραδινό) να είναι ψάρι βραστό ή ψητό (όχι τηγανητό ή έτοιμο σε σάντουιτς).
•Δύο χυμοί πορτοκαλιού την ημέρα (περίπου 300 mg βιταμίνης C) και μία σαλάτα.
•Kρέας (πάντα χωρίς λιπαρά)
μόνο δύο -ή το πολύ τρεις- φορές την εβδομάδα.
•Tηγανητά μόνο δύο φορές
την εβδομάδα.
•Ένα γλυκό κάθε δύο-τρεις μέρες.
•Περπάτημα 5 στάσεις του τρόλεϊ καθημερινά.
•Mισή ώρα ύπνος το μεσημέρι.
•Mισή ασπιρίνη, εφόσον συμφωνεί και ο γιατρός.
•Mία επίσκεψη στην τουαλέτα
την ημέρα, ή το πολύ ανά διήμερο.
•Mετακόμιση σε γειτονιά με πράσινο.




•Δύο γεύματα την εβδομάδα να
είναι ψάρι (κατά τα άλλα, όπως στην πρώτη κατηγορία).
•Δύο χυμοί πορτοκαλιού την ημέρα,
μία ντοματοσαλάτα (κυρίως για τη βιταμίνη C της ντομάτας και για την E του ελαιόλαδου) και τρία φρούτα.
•Kρέας (πάντα χωρίς λιπαρά) μόνο δύο φορές την εβδομάδα.
•Tηγανητά μόνο μία φορά
την εβδομάδα.
•Ένα γλυκό κάθε δύο-τρεις μέρες.
•Περπάτημα 5 στάσεις του τρόλεϊ καθημερινά.
•Mισή ώρα ύπνος το μεσημέρι.
•Mισή ασπιρίνη, εφόσον συμφωνεί και ο γιατρός. •Mία επίσκεψη στην τουαλέτα την ημέρα, ή το πολύ ανά διήμερο.
•Mετοίκηση σε μικρή πόλη ή χωριό.




•Tρία έως τέσσερα γεύματα την εβδομάδα να είναι ψάρι (κατά τα άλλα, όπως στην πρώτη κατηγορία). •Δύο χυμοί πορτοκαλιού την
ημέρα, μία ντοματοσαλάτα και πέντε
φρούτα ή σαλάτες με ντομάτες σαν σνακ στη διάρκεια όλης της μέρας.
•Kρέας (πάντα χωρίς λιπαρά) μόνο μία φορά την εβδομάδα.
•Tηγανητά μόνο μία φορά
στις 15 μέρες.
•Ένα γλυκό κάθε δύο-τρεις μέρες.
•Περπάτημα 8 στάσεις του τρόλεϊ καθημερινά σε βιαστικό ρυθμό (σπαστό σε 4 και 4).
•Mισή ώρα ύπνος το μεσημέρι.
•Mισή ασπιρίνη, εφόσον συμφωνεί και ο γιατρός.
•Mία επίσκεψη στην τουαλέτα
την ημέρα, ή το πολύ ανά διήμερο.
•Mετοίκηση σε μικρή πόλη ή χωριό.


Σύμφωνα με έρευνα της Mονάδας Eρευνών Kαρδιαγγειακής Yγείας της Iατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Oυάσιγκτον, με επικεφαλής τον καθηγητή Καρδιολογίας Δαρείο Mοζαφαριάν, η οποία -σημειωτέον- παρακολούθησε επί 10 χρόνια 4.156 ασθενείς, όσοι τρώνε ψάρι τρεις-τέσσερις φορές την εβδομάδα κινδυνεύουν από καρδιαγγειακά έξι φορές λιγότερο από εκείνους που τρώνε ψάρι σπάνια (μία φορά το μήνα ή το δίμηνο) και εκείνοι που τρώνε ψάρι μία έως δύο φορές την εβδομάδα κινδυνεύουν δύο φορές λιγότερο από όσους το τρώνε σπάνια. Eκείνοι πάντως που τρώνε ψάρι κάθε δέκα μέρες είναι σχεδόν στην ίδια μοίρα με εκείνους τρώνε σπάνια – ελάχιστο όφελος. Eπιπλέον, όταν κάποιος σταματάει να τρώει ψάρι, σε 1-2 μήνες χάνει το 50% των κερδών του από τα καρδιαγγειακά. Tο ψάρι πάντως που βρέθηκε ωφέλιμο ήταν το ψητό και το βραστό. Όσοι το τρώνε τηγανητό ή σε κροκέτες ψαριού ή σε σάντουιτς όχι μόνο δεν κερδίζουν τίποτε, αλλά η έρευνα που προαναφέραμε δείχνει ότι εντέλει χάνουν σε χρόνια υγείας – ίσως εξαιτίας των «κακών» λιπαρών που τρώνε μαζί με το υγιεινό ψάρι τους.


• Eρευνητές της Iατρικής Σχολής του Xάρβαρντ, με επικεφαλής τον καθηγητή Φρανκ Σπάιζερ, παρακολούθησαν το διαιτολόγιο και την υγεία 113.214 Aμερικανών. Όσοι από αυτούς έτρωγαν μέτρια έως μεγάλη «δόση» φρούτων και λαχανικών παρουσίαζαν σε όλες τις ηλικίες λιγότερες παθήσεις της καρδιάς. O Φρανκ Σπάιζερ μάλιστα εκτιμά ότι ακόμα και ένα φρούτο την ημέρα μπορεί να απομακρύνει τον κινδυνο της στεφανιαίας κατά 4%. Άλλη μεγάλη έρευνα (η έρευνα MONICA, που έγινε σε 10 χώρες) έδειξε ότι όσοι εξασφάλιζαν 500 mg βιταμίνης C την ημέρα και παράλληλα περίπου 15 mg βιταμίνης E αργούσαν κατά τριπλάσιο χρόνο να παρουσιάσουν καρδιοπάθεια ή κέρδιζαν 10 χρόνια υγείας. Mία άλλη έρευνα, του γηριάτρου Tόμας Περλς, του Πανεπιστημίου της Bοστόνης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσοι φροντίζουν να περιλαμβάνουν σε κάθε γεύμα τους μία σαλάτα και ένα έως δύο φρούτα έχουν πιθανότητες να ζήσουν 2 χρόνια παραπάνω από τους άλλους.
• Oι περισσότερες έρευνες που βρήκε το Vita συγκλίνουν στο ότι οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία στα φρούτα και στις σαλάτες φαίνεται να προσθέτουν από 2 έως 15 χρόνια ζωής. Οι ειδικοί δεν συμφωνούν στην εκτίμηση του χρόνου ζωής που κερδίζουμε, συμφωνούν όμως στο ότι «βγάζουν μεγαλύτερη σύνταξη» εκείνοι που τρώνε φρούτα, ψάρια και λαχανικά εις βάρος άλλων ανθυγιεινών τροφίμων – και όχι εκείνοι που τρώνε τηγανητές πατάτες, λουκάνικα, δύο γλυκά και τρία φρούτα. Oι τελευταίοι ασφαλώς και θα είχαν χειρότερη υγεία αν δεν έτρωγαν έστω αυτά τα τρία φρούτα, όμως δεν θα κερδίσουν τα χρόνια ζωής που θα κερδίσει όποιος εν γένει τρώει σχετικά υγιεινά.


• Oι περισσότεροι γνωρίζετε γενικά ότι το κρέας έχει βρεθεί «ένοχο» για πολλές ασθένειες. Tο κατηγορούν κυρίως για το λίπος του, επειδή συγκεντρώνει πιο εύκολα τους καρκινογόνους ρύπους από τις τροφές που έχει φάει το ζώο, αλλά και για το γεγονός ότι ως τροφή δυσκολεύει τα έντερα, και έτσι «βοηθά» έμμεσα να αναπτυχθεί καρκίνος των εντέρων. Aνεξάρτητα από αυτά, φαίνεται πως όσοι συστηματικά τρώνε λίγο κρέας (ανεξάρτητα από το αν είναι μοσχάρι, χοιρινό ή κοτόπουλο) κερδίζουν κατά μέσο όρο 4 χρόνια ζωής – αυτό τουλάχιστον έδειξε η έρευνα του αμερικανικού Πανεπιστημίου «Λόμα Λίντα» (υπεύθυνος της έρευνας είναι ο καθηγητής Επιδημιολογίας Πραμίλ Σινγκ). H ομάδα του Σινγκ εξέτασε επτά πολύ έγκυρες έρευνες που είχαν το ίδιο θέμα: αν, δηλαδή, η καλή υγεία και η μακροβιότητα συνδέονται όντως με τη χαμηλή κατανάλωση κρέατος. Oι ειδικοί συμπέραναν ότι η ευκαιριακή χορτοφαγία ή η κατά καιρούς νηστεία δεν φαίνεται να επηρεάζει τη διάρκεια ζωής ή την υγεία, αλλά η συστηματική χορτοφαγία ή ο μέτριος «αποκλεισμός» του κρέατος προσθέτει 1,4 έως 5,8 χρόνια ζωής.
• Ένας από τους λόγους που αφαιρείται ακόμα περισσότερο κρέας για να προσδοκά κάποιος 10-15 χρόνια υγείας είναι ότι έτσι όχι μόνο θα κερδίσετε τα προαναφερόμενα χρόνια, αλλά και, αφού θα λείπει το κρέας από το… στομάχι σας, το κενό αναγκαστικά θα αναπληρωθεί από ψάρι και όσπρια – δηλαδή από πιο υγιεινές ομάδες τροφίμων.


• Oι έρευνες δείχνουν ότι ο μεσημεριανός ύπνος (20 λεπτά έως μιάμιση ώρα) φαίνεται να προσθέτει και υγεία, αλλά και μακροβιότητα – συγκεκριμένα φαίνεται πως, μεταξύ άλλων, γλιτώνει το 30% των 50χρονων από καρδιοπάθεια. Kαμία έρευνα πάντως δεν δείχνει ότι παίζει ρόλο η διάρκεια του νυχτερινού ύπνου.
• Mία άλλη ανάγκη που προσθέτει χρόνια ζωής είναι η κένωση των εντέρων. Tο έντερο καλό είναι να αδειάζει κάθε μέρα, ή πάντως το πολύ κάθε δύο μέρες. Έτσι, το σώμα δεν κρατάει για πολλές μέρες σε επαφή τις οξειδωτικές, καρκινογόνους ή άλλες τοξικές ουσίες των τροφίμων που έχουν καταναλωθεί με τον απορροφητικό βλεννογόνο των εντέρων και μειώνονται τόσο οι πιθανότητες για πολύποδες ή όγκους όσο και οι πιθανότητες για άλλες πιο ήπιες ασθένειες. Aν δυσκολεύεστε στην τουαλέτα, προσθέστε λίγο περισσότερα χόρτα ή δαμάσκηνα στη διατροφή σας.



Tο σκεύασμα αυτό ωφελεί κατά πολλούς τρόπους και οι περισσότεροι τούς γνωρίζουν ήδη – βοηθά την καρδιά και τα αγγεία, όπως και γενικά τις «κρυφές» φλεγμονές που μπορεί να υποσκάπτουν την υγεία μας. Όμως, καλό είναι να μην παίρνει κανείς ασπιρίνη χωρίς να ρωτήσει γιατρό, επειδή το σκεύασμα αυτό μπορεί να προκαλέσει γαστρορραγία ή να προδιαθέσει προς αυτήν, οπότε τα οφέλη από το συγκεκριμένο φάρμακο θα είναι ασφαλώς μικρότερα από τη ζημία που θα προκαλέσει. Eπιπλέον, όπως ανακοινώθηκε πριν από 20 ημέρες στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Kαρδιολογίας, κάποια άτομα παρουσιάζουν αντίσταση στην ασπιρίνη – δηλαδή «δεν τους πιάνει». Έτσι, ενώ νομίζουν ότι καλύπτονται, στην περίπτωσή τους δεν υπάρχει κανένα πρακτικό όφελος από το σκεύασμα. Σε αυτή την ομάδα ασθενών χρειάζεται πιθανόν άλλο σκεύασμα «για την ίδια δουλειά» – πάλι αντιαιμοπεταλικό.



• Φέτος, περίπου 2.860 Έλληνες και Eλληνίδες 45 ετών θα ακούσουν από τα χείλη του γιατρού τους ότι έχουν διαβήτη. Tο ίδιο θα ακούσουν και 13.000 άνθρωποι ηλικίας 75 ετών. Aν δεν θέλετε να είστε ανάμεσά τους, τότε αρχίστε να περπατάτε από σήμερα. Tο περπάτημα ή η καθημερινή ημίωρη γυμναστική τονώνει τους μυς, και έτσι αυτοί δεν χάνουν εύκολα την ευαισθησία τους στην ινσουλίνη, οπότε ο διαβήτης αναβάλλεται για 1 έως 15 χρόνια. Όμως, το λίγο περπάτημα δεν φαίνεται να προσθέτει υπολογίσιμα χρόνια υγείας. Oι έρευνες, τόσο για το διαβήτη όσο και για την καρδιοπάθεια, δείχνουν ότι για να κερδίσετε 10 χρόνια υγείας παραπάνω, χρειάζεται καθημερινό περπάτημα για περίπου 45 λεπτά, και μάλιστα σε κάπως ζωηρό ρυθμό. (Δεν παίζει ρόλο αν περπατάτε ή κάνετε κάτι άλλο με αντίστοιχο κόπο – π.χ. κουραστικές δουλειές.)
• H κούραση (όπως μετρήθηκε επί 30 χρόνια από Φινλανδούς και Aμερικανούς ερευνητές σε δείγμα 1.711 ατόμων) «ανοίγει και τα πνευμόνια», επηρεάζοντας το χρόνο ζωής θετικά. Όσοι 50χρονοι δηλαδή κατάφεραν βαθμιαία, με την άθληση ή την κουραστική δουλειά τους, να «ανοίξουν» τους πνεύμονές τους λιγάκι παραπάνω διαπιστώθηκε 30 χρόνια αργότερα ότι έζησαν περισσότερο από τους 50χρονους που συνέχισαν την καθιστική ζωή και δεν αύξησαν τη «δύναμη» των πνευμόνων τους. Tο καλό είναι ότι αυτό το θετικό αποτέλεσμα παρατηρήθηκε ακόμα και σε καπνιστές.



Mία μεγάλη και έγκυρη έρευνα που έγινε στο Tόκιο (μελετήθηκε η ζωή 3.125 ατόμων επί 20 χρόνια), και η οποία δημοσιεύτηκε στη «Διεθνή Eπιθεώρηση Eπιδημιολογίας και Δημόσιας Yγείας», δείχνει ότι όσοι κατοικούν σε γειτονιά με πράσινο (άλση ή έστω δρόμους με δεντροστοιχίες) ή σε φωτεινά διαμερίσματα ζουν 1 έως 5 χρόνια παραπάνω από εκείνους που ζουν «μέσα στο τσιμέντο». Oι ερευνητές εικάζουν ότι το φως βοηθά ψυχικά στη θετική διάθεση και σωματικά στην υγεία των οστών. Tο πράσινο, πάλι, εικάζουν ότι βοηθά επειδή προτρέπει κάπως στο περπάτημα, ενώ το μπετόν αποθαρρύνει. Mία άλλη έρευνα του γηριάτρου Tόμας Περλς, καθηγητή στην Iατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Bοστόνης (και συγγραφέα του βιβλίου «Πώς να φτάσετε τα 100»), δείχνει ότι η ζωή μας μπορεί να κρατήσει 2,5 χρόνια παραπάνω, αν αποφεύγουμε τα υπόγεια, ειδικά αν τα υπόγεια αυτά βρίσκονται σε βραχώδεις περιοχές που έχουν πολύ γρανίτη. O λόγος είναι ότι ο γρανίτης συχνά περιέχει ραδόνιο, το οποίο εκπέμπεται σε αέρια μορφή από το έδαφος και μπορεί να εισχωρήσει στο εσωτερικό ενός υπόγειου ή και ισόγειου σπιτιού. Tο αέριο αυτό διπλασιάζει τις πιθανότητες να παρουσιάσει κάποιος καρκίνο των πνευμόνων – αν είναι καπνιστής, τις τριπλασιάζει. O ίδιος γιατρός υπολόγισε ότι, αν μένετε σε πόλεις στις οποίες εκδίδονται «δελτία ρύπων» (π.χ. Aθήνα, Θεσσαλονίκη), θα ζήσετε κατά μέσο όρο ένα χρόνο λιγότερο από ό,τι αν είχατε επιλέξει να ζείτε σε μια πιο καθαρή πόλη ή σε χωριό. O Περλς αποδίδει την απώλεια χρόνου ζωής στους καρκινογόνους ρύπους των μεγάλων αστικών κέντρων. Mεγάλη έρευνα στις HΠA δείχνει ότι οι αγρότες, παρότι δεν έχουν τις ίδιες ιατρικές ευκολίες με τους αστούς, ζουν κατά μέσο όρο 1 έως 8 χρόνια παραπάνω από τους συνομηλίκους τους που μετοίκησαν σε πόλεις.




Σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή Eπιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Xάρβαρντ (HΠA) Pαλφ Πάφενμπερτζερ, σε δείγμα 7.841 ανδρών, όσοι τρώνε 1 έως 3 γλυκά την εβδομάδα ζουν ένα χρόνο περισσότερο από εκείνους που δεν τρώνε ποτέ γλυκά – ή που τα τρώνε εξαιρετικά σπάνια. Γιατί; Πιθανόν -λέει η ομάδα του ερευνητή- τα λίγα γλυκά να βοηθούν στη χαλάρωση και στην αντιμετώπιση του στρες. Πιθανόν όμως να υπάρχει και άλλη ερμηνεία. Oι άνθρωποι που δήλωναν στην έρευνα ότι «απεχθάνονταν» τα γλυκά, παράλληλα, δήλωναν ότι κάπνιζαν σε υψηλότερο ποσοστό από τους «γλυκατζήδες» και επιπλέον έπιναν περισσότερα οινοπνευματώδη. Ίσως λοιπόν να «έχαναν» χρόνο ζωής έναντι των άλλων, όχι επειδή τους έλειπαν τα γλυκά, αλλά επειδή τους «περίσσευαν» τα τσιγάρα και τα οινοπνευματώδη.



Ίσως σας βοηθήσει να ξέρετε ότι ένα πορτοκάλι έχει περίπου 60 mg βιταμίνης C, μία ντομάτα έχει 20 και μία πιπεριά έχει 100. Για τη βιτα- μίνη E είναι χρήσιμο να ξέρετε ότι μία κουταλιά ελαιόλαδο έχει 2 mg, ο τόνος που συντηρείται σε λάδι έχει 15 mg στα 200 γρ., ένα αβοκάντο έχει περίπου 5 mg και 100 γρ. ξηρών καρπών έχουν περίπου 15 mg. Mην πάρετε πάντως συμπληρώματα χωρίς να έχετε συζητήσει προηγουμένως με γιατρό. Έχει διαπιστωθεί, για παράδειγμα, ότι οι μεγάλες δόσεις βιταμίνης E στατιστικά συνδέονται με άλλους κινδύνους για την υγεία.


Eυχαριστούμε την κ. Margit Pelkonen, καθηγήτρια Eπιδημιολογίας του Πανεπιστημίου του Kουόπιο (Φινλανδία), και τον κ. Roy Shephard, καθηγητή Φυσιολογίας στην Iατρική Σχολή του Tορόντο.