Εσείς γυρίζετε ή οι άλλοι;

«Γιατρέ ζαλίζομαι», «Παθαίνω ιλίγγους». Εκφράσεις που χρησιμοποιούμε συχνά, χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε τι ακριβώς σημαίνουν. Και ενώ στην καθημερινή μας ζωή η σύγχυση που επικρατεί γύρω από το νόημά τους δεν μας επηρεάζει ουσιαστικά, τα πράγματα αλλάζουν μόλις περάσουμε την πόρτα ενός ιατρείου. Γιατί εμάς μπορεί να μας μπερδεύουν η ζάλη και ο ίλιγγος, για τους ειδικούς όμως αποτελούν διαφορετικά συμπτώματα, που χρειάζεται να είναι ξεκαθαρισμένα ώστε να μπορέσουν να καταλήξουν στη διάγνωση.

Άλλο ζάλη κι άλλο ίλιγγος
Η ζάλη είναι η αίσθηση απώλειας της ισορροπίας όταν σηκωνόμαστε ή καθόμαστε, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, εφίδρωση ή τάση λιποθυμίας. Ο ίλιγγος, από την άλλη μεριά, είναι η διαταραχή της ισορροπίας που συνοδεύεται από την ψευδαίσθηση ότι είτε το περιβάλλον περιστρέφεται είτε εμείς. Mπορεί να εμφανιστεί και ως αίσθηση πτώσης προς τα εμπρός ή προς τα πίσω ή μετατόπισης του εδάφους. Συχνά συνοδεύεται από ζάλη και ναυτία.
Θέμα συνεργασίας Τόσο η ζάλη όσο και ο ίλιγγος σχετίζονται με την ικανότητα του εγκεφάλου να αντιλαμβάνεται τη θέση μας στο περιβάλλον και εμφανίζονται όταν ο εγκέφαλος λαμβάνει αντικρουόμενα μηνύματα, μεταξύ άλλων, από το λαβύρινθο, τα μάτια ή από υποδοχείς στους μυς και τις αρθρώσεις, που δίνουν πληροφορίες για το ποια μέλη κινούνται και ποια όχι.

Ποιος σας… κλέβει την ισορροπία;
Συνήθως τα αίτια που προκαλούν ζάλη ή ίλιγγο δεν είναι σοβαρά, σε ορισμένες περιπτώσεις όμως μπορεί να υποκρύπτουν κάποια παθολογία. Οι κυριότερες αιτίες είναι:
Διαταραχές της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο Είναι η πιο συνηθισμένη αιτία. Η ζάλη μπορεί να είναι στιγμιαία, όπως όταν σηκώνεστε απότομα όρθιοι, ή να οφείλεται σε ορθοστατική υπόταση, που μπορεί να προκληθεί π.χ. από έλλειψη ή, αντίθετα, υπερκατανάλωση αλατιού ή από τη λήψη φαρμάκων για την υπέρταση (π.χ. διουρητικά) και την καρδιακή ανεπάρκεια. Ακόμη, μπορεί να οφείλεται σε σύσπαση των εγκεφαλικών αγγείων λόγω στρες, αλλά και σε κατάχρηση ουσιών, όπως η νικοτίνη και η καφεΐνη. Ασθενείς με αρτηριοσκλήρυνση, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιακή και αναπνευστική ανεπάρκεια, αρρυθμίες που αυξάνουν ή ελαττώνουν πολύ την καρδιακή συχνότητα μπορεί να νιώθουν ζάλη σε μόνιμη βάση, ενώ αν η ελάττωση αυτή επηρεάσει το έσω αυτί, εμφανίζεται ίλιγγος.
Τραυματισμοί Για παράδειγμα, κάταγμα του κρανίου, που προκαλεί έντονο ίλιγγο με ναυτία. Η ζάλη που παραμένει μετά τον ίλιγγο μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες και αποκαθίσταται σταδιακά.
Λοιμώξεις Οι πιο κοινές είναι αυτές που ακολουθούν το κοινό κρυολόγημα και προσβάλλουν το έσω αυτί ή τις συνδέσεις του με τον εγκέφαλο με αποτέλεσμα τον έντονο ίλιγγο. Πιο σοβαρή περίπτωση αποτελεί η μαστοειδίτιδα, μια μικροβιακή λοίμωξη που μπορεί να επεκταθεί, ακόμα και να καταστρέψει το έσω αυτί.
Αλλεργίες Μπορεί να εμφανίσε-τε ζάλη ή/και ίλιγγο αν είστε αλλεργικοί σε κάτι (π.χ. τροφές, γύρη) και εκτεθείτε στα εν λόγω αλλερ­γιογόνα.
Νευρολογικές παθήσεις Είναι οι πιο σπάνιες αιτίες και σε αυτές περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι του εγκεφάλου.
Άλλες παθήσεις Αυχενικό σύνδρομο, διαταραχές του θυρεοειδούς, γαστρεντερική διαταραχή.

3+1 βήματα για να σταθείτε ξανά στα πόδια σας
1. Απευθυνθείτε σε έναν ειδικό (καρδιολόγο, νευρολόγο, ορθοπεδικό, ωτορινολαρυγγολόγο, οφθαλμίατρο) και έχετε υπομονή, καθώς η αποκατάσταση του προβλήματος (της ζάλης ή του ιλίγγου) μπορεί να πάρει αρκετό καιρό. Έχετε υπόψη σας πάντως ότι συχνά δεν υπάρχει προφανής αιτία και το πρόβλημα τελικά λύνεται μόνο του. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Καρδιολογίας κ. Ιωάννη Λεκάκη, η ορθοστατική υπόταση είναι από τις πιο συχνές αιτίες ζάλης, ενώ, όσον αφορά τον ίλιγγο, ο δρ. Νευρολογίας Δήμος Μητσικώστας βεβαιώνει ότι ένα από τα συχνότερα αίτια ­είναι ο λαβύρινθος.
2. Η αγωγή που θα ακολουθήσετε εξαρτάται από την αιτία. Έτσι, για παράδειγμα, αν το πρόβλημα οφείλεται σε υπόταση, αντιμετωπίζεται με την κατανάλωση υγρών, φρούτων και αλατιού.
3. Το τρίπτυχο των ειδικών Μέχρι να μάθετε τι φταίει, ακολουθήστε το λεγόμενο «τρίπτυχο», δηλαδή, ξεκούραση, ισορροπημένη διατροφή, αποφυγή καπνίσματος.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία το δρ. Δήμο Μητσικώστα, νευρολόγο, διευθυντή της Νευρολογικής Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, τον Ιωάννη Λεκάκη, αναπληρωτή καθηγητή Καρδιολογίας στο «Αττικό» Νοσοκομείο και τον

κ. Σπυρίδωνα Τσαγκάρη, ωτορινολαρυγγολόγο.