Υγιαίνοντας… με την 7η τέχνη

Τι σχέση έχουν οι σκηνοθέτες με τους γιατρούς; Γιατί ένας ασθενής γίνεται πρωταγωνιστής στη μεγάλη οθόνη και πώς συνδέεται η Κως με τις… Κάννες; Το μοναδικό κινηματογραφικό φεστιβάλ υγείας στον κόσμο έρχεται στο νησί του Ιπποκράτη, την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, και φιλοδοξεί να γίνει θεσμός.

«Οι Κάννες» της Ιατρικής
Πριν από έναν περίπου χρόνο, το μάτι μου έπεσε πάνω σε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ στην Κω, με θέμα την υγεία, που επρόκειτο να γίνει το φθινόπωρο του 2009. Οι διοργανωτές δήλωναν ότι πρόκειται για το μοναδικό σχετικό φεστιβάλ σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ ο πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος της Κω και καθηγητής Χειρουργικής, κ. Στέφανος Γερουλάνος, ευχήθηκε να γίνει «Οι “Κάννες” της Ιατρικής»! Όλα αυτά μου κίνησαν το ενδιαφέρον, κι έτσι έσπευσα να λύσω κάθε απορία που μου είχε δημιουργηθεί. Ένα χρόνο αργότερα βρέθηκα να μιλάω με τη γνωστή σκηνοθέτιδα και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, κ. Λουκία Ρικάκη, για το νέο θεσμό στο νησί του Ιπποκράτη. Από εκεί και το όνομά του: «Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Κω «Ιπποκράτης» για θέματα υγείας».

«Όλα ξεκίνησαν…
… από κάποιες καμπάνιες σχετικά με την υγεία, που μου ανέθεσαν να σκηνοθετήσω», απαντάει η Λουκία Ρικάκη στην ερώτησή μου πώς της ήρθε αυτή η ιδέα. Ψάχνοντας για ταινίες με ιατρικά θέματα που θα μπορούσαν να τη βοηθήσουν στο δικό της project, συνειδητοποίησε με έκπληξη ότι δεν υπήρχε κάποιο εξειδικευμένο φεστιβάλ όπου θα μπορούσε να δει κανείς συγκεντρωμένα ταινίες με τέτοιου είδους θεματολογία. «Βρήκα μόνο ένα φεστιβάλ ψυχικής υγείας στον Καναδά», εξηγεί. Αυτό ήταν. Η ιδέα μιας θεματικής διοργάνωσης που θα εστίαζε στην πρόληψη και θα ενδιαφερόταν για το πώς επηρεάζουν ο τρόπος ζωής και η διατροφή την υγεία είχε ήδη μπει στο μυαλό της και δεν άργησε να γίνει πραγματικότητα: «Η εμπειρία μου από το Φεστιβάλ της Ρόδου, που οργανώνω τα τελευταία 9 χρόνια, το οποίο ασχολείται με θέματα οικολογίας, δείχνει ότι τέτοιες εστιασμένες εκδηλώσεις συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον του κοινού. Στη Ρόδο, μάλιστα, είχα “ανοίξει” κάποτε το Φεστιβάλ με μια ταινία που είχε τίτλο “Το εγκεφαλικό”. Όλοι μου έλεγαν: “Πάει η διοργάνωση, θα πάθουμε εγκεφαλικό!”. Ήταν μεγάλο ρίσκο, γιατί δεν “κόλλαγε” με τη θεματολογία. Τελικά, όμως, έγινε χαμός!».

Σε φεστιβαλικό ρυθμό
«Στην αρχή μού πρότειναν να γίνει το Φεστιβάλ στην Αθήνα. Ήμουνα αρνητική, γιατί θεωρώ ότι σε μια τόσο πυκνοκατοικημένη πόλη είναι πολύ δύσκολο να καθιερωθεί μια εκδήλωση. Αντίθετα, σε ένα μέρος μικρό μπορείς να “χτίσεις” έναν τέτοιο θεσμό.» Την Κω την επέλεξε λόγω του Ιπποκράτη. Οι δημοτικές αρχές αντιμετώπισαν την ιδέα με ενθουσιασμό, οπότε το εγχείρημα δρομολογήθηκε άμεσα:
• Το Φεστιβάλ θα διαρκέσει 5 ημέρες (1-6 Σεπτεμβρίου).
• Θα προβληθούν 80 ταινίες από 30 χώρες, εκ των οποίων 11 ελληνικές συμμετοχές. Πρόκειται κυ­ρίως για ντοκιμαντέρ, αλλά υπάρχουν και ορισμένες ταινίες μυθοπλασίας, καθώς και πρωτότυπα οπτικοακουστικά έργα. Οι ταινίες θα «παίζονται» ταυτόχρονα στο θερινό και το χειμερινό κινηματογράφο του νησιού.
• Οι προβολές στο χειμερινό θα είναι από τις 10.00 το πρωί μέχρι τη 01.00 το βράδυ, ενώ στο θερινό θα είναι μόνο δύο (21.00 και 23.00).
• Οι ταινίες θα κριθούν από τρεις διεθνείς επιτροπές (καθεμία υπεύθυνη για ένα είδος ταινιών – μικρού, μεσαίου και μεγάλου μήκους), που θα αποτελούνται τόσο από κινηματογραφιστές όσο και από γιατρούς, ενώ θα υπάρχει και το «Βραβείο του κοινού».

Κάτι από αρχαία αγορά
Παράλληλα με τις προβολές, κάθε μεσημέρι 12.00-14.00, στην κεντρική πλατεία της Κω, ανάμεσα στο Δημοτικό Καφενείο και τη Δημοτική Βιβλιοθήκη, θα διαμορφωθεί ένας χώρος όπου θα μπορεί κανείς, πίνοντας τον καφέ του, να παρακολουθήσει συζητήσεις με τους συντελεστές, πιθανόν και τους πρωταγωνιστές των ταινιών που προβλήθηκαν την προηγούμενη ημέρα. Εκεί θα βρίσκονται και γιατροί, για να δίνουν απαντήσεις σε ερωτήσεις που απασχολούν το κοινό. «Θα μπορείς να ακούσεις ζωντανά αυτόν που είδες στην ταινία, να σου διηγείται την ιστορία του. Είναι συγκινητικό», εξηγεί η κ. Ρικάκη και συνεχίζει: «Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα κλίμα αρχαίας αγοράς, που να πλησιάζει την ιπποκράτειο ιδέα. Έναν ανοιχτό διάλογο σε μια ανοιχτή πλατεία». Συμπτωματικά, το σημείο που γίνονται οι λαϊκές διαλέξεις απέχει λίγα μόνο βήματα από την αρχαία αγορά. Για να πάει κανείς από το ένα σινεμά στο άλλο, περπατά δίπλα στην αρχαία αγορά. «Αυτό που θα δημιουργηθεί, θα είναι ουσιαστικά μια άλλου είδους συλλογικότητα, λίγο αυτοοργανωμένη, αυθόρμητη. Σκοπός η συμμετοχικότητα. Δεν θέλουμε να είναι ένα κλειστό σινεφιλικό κόλπο μεταξύ των επαϊόντων. Δεν θέλουμε να υπάρχει κανένας περιορισμός στην πρόσβαση, γι’ αυτό άλλωστε και η είσοδος είναι δωρεάν.»

Τι θα δείτε στη μεγάλη οθόνη
Αν πιστεύετε ότι οι ταινίες που πραγματεύονται θέματα υγείας δεν μπορεί παρά να είναι καταθλιπτικές, πέφτετε έξω. Γρήγορα φιλμ, νεανικά, βαθιά ανθρωπιστικά και αθεράπευτα αισιόδοξα συγκαταλέγονται σε αυτά που θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όσοι παρευρεθούν στο Φεστιβάλ της Κω. Πάρτε μια ιδέα:
«Ο Άγγλος χειρουργός», του Geoffrey Smith
Ο λονδρέζος νευροχειρουργός Χένρι Μαρς ταξιδεύει κάποιους μήνες του χρόνου -τα τελευταία 15 χρόνια- στην Ουκρανία και χειρουργεί ασθενείς με όγκο στον εγκέφαλο χωρίς να πληρώνεται. Προμηθεύει με σύγχρονα ιατρικά εργαλεία τον ουκρανό συνάδελφό του, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα νοσοκομεία της χώρας, και προσπαθεί να δώσει ελπίδα στους ασθενείς. Την ιστορία του κατέγραψε με την κάμερά του ο αυστραλός σκηνοθέτης Τζέφρι Σμιθ.
«Να ο Τζόνυ!», από την ομάδα «Animal Monday»
Στα 33 του χρόνια, ο πετυχημένος σκιτσογράφος κόμικς, Johnny Hicklenton, μαθαίνει ότι πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας. Η ταινία τον «παρακολουθεί» από το 2006 μέχρι το 2008, καταγράφοντας τον αγώνα του ενάντια στην ασθένεια, που καταβάλλει το κεντρικό νευρικό του σύστημα. Παράλληλα με τη συνέντευξή του μπροστά στην κάμερα, παρεμβάλλονται κόμικς που έχει σχεδιάσει ο ίδιος, αποτυπώνοντας τις δύσκολες στιγμές της προσωπικής του μάχης.
«Ο νεαρός Φρόιντ στη Γάζα», του Pea Holmquist και της Suzanne Khardalian
Ένα ντοκιμαντέρ για το νεαρό Αγιέντ, το μοναδικό ενεργό ψυχολόγο στη Γάζα. Καθημερινά, κρατώντας την ιατρική του τσάντα στο χέρι, κάνει «κατ’ οίκον» επισκέψεις στο στρατόπεδο προσφύγων της Τζαμπαλάγια. Η ταινία γυρίστηκε σε διάστημα δύο ετών, μεταξύ 2006-2008, όταν η Γάζα ήταν αποκλεισμένη από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο φακός καταγράφει όλο το σκηνικό του πολέμου, με εξαιρε­τικά ενδιαφέρουσες μαρτυρίες από τους ασθενείς του Αγιέντ, σε μια τραγική και ταυτόχρονα κωμική ταινία που πραγματεύεται την αξία του ανθρωπισμού και της προσφοράς.
«Στη Γάζα», του Αντρέα Θωμόπουλου
Ο κινηματογραφιστής των «Γιατρών του Κόσμου», Αντρέας Θωμόπουλος, μόνταρε πλάνα που είχε τραβήξει στην τελευταία του αποστολή στη Γάζα και έφτιαξε ένα 17λεπτο φιλμάκι, βασισμένο στη δική του προσωπική ματιά.
«Καταιγίδα ψυχής», της Yael Reich και του Itai Lev
Δύο αδέλφια, η κοπέλα τοπ μόντελ και το αγόρι επιτυχημένος επιχειρηματίας, διασκεδάζουν σε ένα μπαρ.
Ο αδερφός φεύγει μόνος του και στο δρόμο της επιστροφής έχει ένα αυτοκινητικό ατύχημα. Έχει υποστεί σοβαρή εγκεφαλική κάκωση και οι γιατροί τού δίνουν ένα μήνα ζωής. Η αδερφή του, όμως, αποφασίζει να τον πάρει στο σπίτι. Ουσιαστικά παρακολουθούμε μέσα από τα μάτια της τη νοητική αποκατάστασή του και την προσπάθειά του να ανασκευάσει χαμένα κομμάτια της μνήμης του αρχίζοντας να ζωγραφίζει. Η ταινία είναι γυρισμένη από την ίδια την κοπέλα, με επιρροές από το χώρο της μόδας. Είναι τόσο έντονη και ρυθμική, που ο θεατής νιώθει ότι βρίσκεται μέσα στην καρδιά της κοπέλας!
«Διάφανος χρόνος», της Gali Meiri, και «Έλεν τεν Ντάμμε», του Rob Hodselmans
Πρόκειται για δύο διαφορετικές ταινίες που πραγματεύονται το θέμα του καρκίνου του μαστού μέσα από τα μάτια δύο νεαρών γυναικών – η μία είναι χορεύτρια και η άλλη τραγουδίστρια και ηθοποιός. Από το Ισραήλ η μία, από την Ολλανδία η άλλη. Δύο εξαιρετικά δυναμικές παρουσίες πάνω στη σκηνή, με την ίδια αρρώστια, αλλά δύο τελείως διαφορετικές κουλτούρες. Εκεί είναι και το ενδιαφέρον του συσχετισμού των ταινιών. Πώς αντιμετωπίζει η κάθε οικογένεια την κατάσταση; Ποια είναι η σχέση με το σύντροφο κάθε κοπέλας; Η καθεμία αντιμετωπίζει την αρρώστια με το δικό της τρόπο και τις δικές της αντοχές.
«Αναζητώντας… την καρδιά της σοκολάτας», της Sarah Feinbloom
Μια χιουμοριστική ταινία που εισβάλλει στον πλούσιο, απολαυστικό και κρεμώδη κόσμο της σοκολάτας! Ο θεατής ακολουθεί τη σκηνοθέτιδα Σάρα Φάινμπλουμ καθώς αναζητά τα αίτια της προσωπικής της εμμονής με τη σοκολάτα. Συνεντεύξεις με φανατικούς της σοκολάτας, ανασκαφές σε… σοκολατένιες πάστες, τέχνη, φαντασία, ζεστά κρουασάν σοκολάτας, θρησκεία, σεξ, έρωτας και ζεστές καραμέλες βουτύρου, όλα μαζί σε ένα γευστικό ταξίδι στο παρελθόν, που θα αποκαλύψει την ιδιαίτερη θέση που κρατά η σοκολάτα στις καρδιές όλων μας.