Φάκελος – Πονοκέφαλος: Η διάθεση στο ON! Ο πονοκέφαλος στο OFF!

Όλοι μας έχουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας βιώσει την άσχημη εμπειρία ενός πονοκεφάλου μετά από πολλές ώρες δουλειάς, όταν είμαστε πολύ κουρασμένοι, έχουμε μείνει νηστικοί, έχουμε καταναλώσει πολύ αλκοόλ, δεν έχουμε κοιμηθεί καλά. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι όλοι μας υποφέρουμε από πονοκεφάλους! Αντίθετα, πρέπει να μας συμβαίνουν συχνά και τακτικά και να έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για να πούμε ότι πάσχουμε από τακτικές κεφαλαλγίες. Οι κεφαλαλγίες αυτές ταλαιπωρούν ένα σημαντικό ποσοστό του γενικού πληθυσμού, το οποίο, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών, φτάνει ακόμη και το 10%. Όμως, παρά το γεγονός ότι οι πονοκέφαλοι είναι δυσάρεστοι και «στοιχειώνουν» τη ζωή πολλών από εμάς, υπάρχουν τρόποι να τους αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά, αρκεί να αναγνωρίζουμε κάθε φορά το είδος τους, καθώς και την αιτία που τους προκαλεί. Στο Vita σάς βοηθάμε να διακρίνετε τα χαρακτηριστικά τους και, στη συνέχεια, να νικήσετε τον πονοκέφαλό σας με τη συμβολή των κατεξοχήν ειδικών.

Ποιοι υποφέρουν συχνότερα

Τα συχνότερα «θύματα» του πονοκεφάλου είναι:
Οι γυναίκες
Έχουν το προβάδισμα σε σχέση με τους άνδρες. Το ποσοστό των γυναικών που υποφέρουν από πονοκεφάλους είναι διπλάσιο ή και τριπλάσιο σε σχέση με εκείνο των ανδρών. Η ημικρανία είναι ένας χαρακτηριστικός «γυναικείος» πονοκέφαλος, αλλά και η κεφαλαλγία τάσης -ο συχνότερος πονοκέφαλος στο γενικό πληθυσμό- απασχολεί λίγο περισσότερο τις γυναίκες από ό,τι τους άνδρες. Εξαίρεση αποτελεί η αθροιστική κεφαλαλγία, που ταλαιπωρεί κατά κανόνα τους άνδρες, ακόμη και σε πενταπλάσια συχνότητα από ό,τι τις γυναίκες, ωστόσο είναι πιο σπάνιος τύπος πονοκεφάλου.

Οι αγχώδεις
Επειδή το άγχος, όπως και η μελαγχολία ή ακόμη και η κατάθλιψη, φαίνεται να σχετίζονται ή και να ευνοούν τους πονοκεφάλους.

Όσοι έχουν γονείς με το ίδιο πρόβλημα
Εκείνοι που έχουν κληρονομική προδιάθεση, ειδικά στην περίπτωση της ημικρανίας. Σύμφωνα, μάλιστα, με ορισμένους ειδικούς, πέρα από την προδιάθεση, κάποιoι άνθρωποι παθαίνουν πονοκεφάλους ίσως και επειδή τείνουν να «μιμούνται» την ψυχοσωματική αυτή εκδήλωση που παρουσιάζουν οι γονείς ή το περιβάλλον τους.

Οι… Βόρειοι
Εκείνοι που ζουν σε βορειότερες γεωγραφικά περιοχές (π.χ. στην Αμερική, στη Βόρεια Ευρώπη, αλλά και στη Βόρεια Ελλάδα), και οι ειδικοί υποθέτουν ότι αυτό έχει να κάνει με το κρύο και την υγρασία που χαρακτηρίζει το βορρά σε σχέση με το νότο.

Αναγνωρίστε τον… εχθρό!
Οι πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες είναι οι πονοκέφαλοι που μας ταλαιπωρούν με τη μεγαλύτερη συχνότητα. Ονομάζονται πρωτοπαθείς γιατί δεν προκαλούνται από κάποια aάλλη αιτία. Θα «αναλύσουμε» τους διάφορους τύπους αυτών των πονοκεφάλων ανάλογα με το πόσο πιθανό είναι να σας ταλαιπωρούν, δηλαδή σύμφωνα με τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται στο γενικό πληθυσμό.

1.Η κεφαλαλγία τάσης
● Χαρακτηρίζεται κυρίως από ένα σφίξιμο και στις δύο πλευρές του κεφαλιού (σαν στεφάνι) ή εντοπίζεται στον αυχένα, συχνά συνοδεύεται από ζάλη, καθώς και δυσφορία στο θόρυβο (ηχοφοβία). Συνήθως, εμφανίζεται το απόγευμα ή το βράδυ και συχνά συνοδεύεται από δυσκολίες στον ύπνο και τη συγκέντρωση.

● Διαρκεί από μισή ώρα έως λίγες ώρες.

● Συμβαίνει με συχνότητα 1-2 φορές την εβδομάδα. Ο πονοκέφαλος αυτός μπορεί να φτάσει να μας απασχολεί ακόμη και κάθε ημέρα, πράγμα βέβαια σπάνιο, ενώ μπορεί να συνδυάζεται και με ημικρανίες. Για να θεωρηθεί ότι υποφέρει κάποιος από κεφαλαλγία τύπου τάσης, θα πρέπει να έχει παρουσιάσει τουλάχιστον 10 επεισόδια τέτοιου πονοκεφάλου στη ζωή του.

● Απασχολεί λίγο περισσότερο τις γυναίκες από ό,τι τους άνδρες.

● Κληρονομική επιβάρυνση υπάρχει, αλλά είναι μικρότερη από εκείνη που αφορά την ημικρανία.

● Εμφανίζεται συνήθως μετά την ενηλικίωση.

● Επιτείνεται από το στρες, που είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την πρόκληση αυτού του πονοκεφάλου, την κακή στάση του σώματος, που επιβαρύνει την περιοχή του αυχένα με αποτέλεσμα την αύξηση της σύσπασης των μυών της περιοχής, αλλά και από το περιβάλλον, κυρίως όταν είναι στρεσογόνο ή ο καιρός είναι κρύος και υγρός.

● Συγχέεται με το αυχενικό, επειδή ο πόνος εντοπίζεται πολύ συχνά στον αυχένα και έτσι πολλοί άνθρωποι πηγαίνουν στον ορθοπεδικό, ενώ στο 90% των περιπτώσεων πρόκειται για κεφαλαλγία τάσης και όχι για αυχενικό πρόβλημα.

● Η θεραπεία είναι, κατ’ αρχάς, συμπτωματική. Ο πονοκέφαλος αυτός περνά συνήθως με ένα απλό παυσίπονο, π.χ. παρακεταμόλη, ασπιρίνη ή κάποιο μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες. Όταν, όμως, οι κεφαλαλγίες τάσης εμφανίζονται συχνά, χρειάζεται προφυλακτική αγωγή, πράγμα που σημαίνει ότι ο άνθρωπος που υποφέρει από αυτούς τους πονοκεφάλους θα πρέπει να παίρνει κάθε ημέρα ένα φάρμακο «προφυλακτικά» (προληπτικά), είτε πονάει είτε όχι. Κατά κανόνα, πρόκειται για 3 διαφορετικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, που, όπως έχουν δείξει πολυάριθμες μελέτες, όταν λαμβάνονται σύμφωνα με τις οδηγίες του ειδικού, ανακουφίζουν αποτελεσματικά όσους υποφέρουν από τους συχνούς αυτούς πονοκεφάλους.

2.Η ημικρανία
● Χαρακτηρίζεται από έναν πόνο που αφορά κατά κανόνα τη μία πλευρά του κεφαλιού. Συνοδεύεται από ναυτία και τάση προς εμετό ή ακόμη και εμετό, από φωτοφοβία και ηχοφοβία. Ο πόνος μπορεί να είναι ήπιος ή πιο έντονος. Συχνά, όταν είναι έντονος, έχει τα χαρα­κτηριστικά του σφυγμού και επιδει­νώνεται σοβαρά από το φως, τους έντονους ήχους και οποιαδήποτε σωματική δραστηριότητα, ακόμη και το να ανέβει ο ασθενής λίγα σκαλιά, να πλύνει τα πιάτα ή να σκύψει. Γι’ αυτό, οι ασθενείς επιδιώκουν την ώρα της κρίσης να βρίσκονται σε δροσερό, σκοτεινό και ήσυχο μέρος. Η ημικρανία συνοδεύεται συχνά και από αύρα, που χαρακτηρίζει περίπου το 1/5 των περιπτώσεων, προηγείται της κρίσης περίπου 1 ώρα και συνοδεύεται από συμπτώματα όπως: μούδιασμα στο ένα χέρι, στο ένα πόδι ή στη μισή πλευρά του σώματος ή του προσώπου και προβλήματα στο οπτικό πεδίο του ασθενούς και στα δύο μάτια. Συχνά, επίσης, υπάρχουν επακόλουθα συμπτώματα, τα οποία διαρκούν 1-2 ημέρες μετά τη λήξη του πόνου.

● Διαρκεί από 4 έως και 32 ώρες. Ο ασθενής μπορεί να πάρει φάρμακα -συνήθως λανθασμένα, να του πε­ράσει για λίγο και μετά να ξαναπο­νέσει.

● Συμβαίνει λίγες φορές το μήνα και για να χαρακτηριστεί κάποιος ημικρανικός θα πρέπει να έχει παρου­σιάσει τουλάχιστον 5 επεισόδια ημικρανίας στη ζωή του.

● Απασχολεί κατά κανόνα γυναίκες. Η αναλογία γυναικών-ανδρών είναι 2-3 προς 1.

● Κληρονομική επιβάρυνση υπάρχει και είναι συνηθισμένο οι ημικρανίες να απασχολούν περισσότερο ανθρώπους που ανήκουν στην ίδια οικογένεια.

● Εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία. Κυρίως στα αγόρια, οι ημικρανίες ξεκινάνε από την ηλικία των 5 έως 10 ετών και τους συντροφεύουν σε όλη τους τη ζωή. Βέβαια, στα παιδιά οι ενοχλήσεις είναι πιο ήπιες και συνήθως είναι διαφορετικές, επειδή μπορεί να έχουν άλλα συμπτώματα, όπως πόνο στην κοιλιά. Γενικά, είναι συχνότερη τη δεύτερη με τρίτη δεκαετία της ζωής και η συχνότητα αυξάνεται έως την ηλικία των 40 ετών, οπότε και πάλι ελαττώνεται.

● Επιτείνεται από τις ορμονικές διακυμάνσεις του γυναικείου οργανισμού και σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις που αφορούν τις γυναίκες σχετίζεται με την περίοδο. Στην εγκυμοσύνη, όπως και στην εμμηνόπαυση, συνήθως υποχωρούν οι ημικρανίες και μόνο η 1 στις 3 γυναίκες με ημικρανία συνεχίζει να βιώνει το πρόβλημα και σε αυτές τις περιόδους.

Είναι πιθανό, επίσης, να επηρεάσουν την εμφάνιση της ημικρανίας ορισμένες τροφές, όπως το κόκκινο κρασί, οι χυμοί φρούτων, η σοκολάτα, οι ξηροί καρποί, τα τυριά, τα πικάντικα και οτιδήποτε έχει πολύ έντονη γεύση.
Επιπλέον, οτιδήποτε βγάζει τον ημικρανικό ασθενή από τη ρουτίνα του, π.χ. οι περιβόητοι πονοκέφαλοι του Σαββατοκύριακου ή των διακοπών, αλλά και κάτι πολύ απλό, όπως το γεγονός ότι θα ξυπνήσει διαφορετική ώρα από ό,τι συνήθως ή η αλλαγή στον αριθμό των γευμάτων του, μπορεί να επιβαρύνουν την κατάσταση. Γι’ αυτό και οι ειδικοί επιμένουν ότι η καλύτερη θεραπεία για την ημικρανία είναι η ρουτίνα, επειδή δεν αλλάζει το βιολογικό ρολόι!
Επίσης, η ημικρανία επιδεινώνεται από τις κλιματικές συνθήκες, όπως οι νοτιάδες, οι δυτικοί άνεμοι, αλλά και η υγρασία.

● Η θεραπεία που συστήνουν οι ειδικοί είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όταν ο πόνος δεν είναι πολύ έντονος. Διαφορετικά, η λύση είναι οι τριπτάνες. Όταν οι ημικρανίες είναι συχνές, δηλαδή περισσότερες από 3 κρίσεις το μήνα, τότε χρειάζεται προφυλακτική αγωγή. Σε αυτή την περίπτωση, ο ασθενής θα πρέπει να λαμβάνει καθημερινά κάποιο από τα 4 σχετικά φάρμακα και, φυσικά, ο μόνος κατάλληλος για να τα επιλέξει και να τα συστήσει είναι ο ειδικός γιατρός. Παλαιότερα, οι ειδικοί πίστευαν ότι βοηθούσαν και ορισμένα συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά, πλέον όμως υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι δεν είναι αποτελεσματικά. Μόνο αν συνυπάρχουν μελαγχολία, κατάθλιψη ή γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, πράγμα που δεν είναι σπάνιο στις ημικρανίες, μπορεί τα αντικαταθλιπτικά να βοηθήσουν.

3.Η αθροιστική κεφαλαλγία

● Χαρακτηρίζεται από έναν οξύτατο πόνο, που εστιάζεται στο ένα από τα δύο μάτια και συνοδεύεται από εμφανή συμπτώματα, καθώς το μάτι δακρύζει, πέφτει το βλέφαρο κλπ.

● Διαρκεί από μισή ώρα έως 2 ώρες και μπορεί να φτάσει να προκαλεί ακόμη και 7 κρίσεις την ημέρα. Δεν είναι, επίσης, απίθανο να ξυπνά τον ασθενή μέσα στη νύχτα.

● Συμβαίνει για μια περίοδο 2 ή 3 μηνών για 2 ή 3 φορές κάθε ημέρα και το εντυπωσιακό είναι ότι μπορεί μετά να μην εμφανιστεί για 1-2 χρόνια και στη συνέχεια να επανακάμψει με την αρχική της συχνότητα.

● Απασχολεί κατά κανόνα τους άνδρες. Αυτός ο πονοκέφαλος είναι όμως σπάνιος στο γενικό πληθυσμό, αφού αφορά 2-5 περιπτώσεις ανά 10.000 κατοίκους. Στο παρελθόν, οι ειδικοί ονόμαζαν αυτό τον πονοκέφαλο «σύνδρομο λιονταριού – ποντικιού», επειδή αφορά συνήθως πολύ αρρενωπούς άνδρες, ψηλούς, γεροδε­μένους, μελαχρινούς, που όμως έχουν ιδιαίτερο συναισθηματισμό, παρόμοιο με αυτόν ενός παιδιού.

● Κληρονομική επιβάρυνση δεν υπάρχει.

● Εμφανίζεται ανάμεσα στα 20 και τα 35 χρόνια.

● Επιτείνεται ή και προκαλείται από το κάπνισμα και το ποτό.

● Η θεραπεία που συστήνουν οι ειδικοί, όταν ο πόνος είναι έντονος, είναι η χορήγηση τριπτάνης με ένεση ενδομυϊκά ή υποδόρια, για να έχει άμεση δράση.

Συχνές ερωτήσεις για τον πονοκέφαλο

1.Τελευταία, πονάω συχνά πίσω στη βάση του κεφαλιού μου. Μήπως πρόκειται για υπέρταση;
Κάτι τέτοιο είναι απίθανο, καθώς η αρτηριακή πίεση, όπως και η πίεση των ματιών, τουλάχιστον στο μέτρο που απασχολεί τον πολύ κόσμο, δεν σχετίζεται με τους πονοκεφάλους, ούτε προκαλεί πόνους, γι’ αυτό και την αποκαλούν «σιωπηλή νόσο».

2.Μου έχει τύχει να ξυπνήσω μέσα στη νύχτα από τον πονοκέφαλο. Τι μπορεί να συμβαίνει;
Υπάρχει ένας πονοκέφαλος που εμφανίζεται στη διάρκεια της νύχτας ή μόλις ξυπνήσει κανείς και οφείλεται συχνά στην υπνική άπνοια. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι απίθανο και η αθροιστική κεφαλαλγία να μας απασχολήσει στη διάρκεια της νύχτας. Όμως, αν τα συμπτώματα που τον συνοδεύουν είναι «θορυβώδη» (δηλαδή έντονα), ίσως χρειάζεται η εκτίμηση ενός ειδικού.

3.Εκτός από πονοκεφάλους, έχω και ζαλάδες. Όλες οι εξετάσεις μου είναι καλές. Τι μου συμβαίνει;
Αν ο γιατρός σας αποκλείσει άλλα ενδεχόμενα, πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι οι συχνοί πονοκέφαλοι, που συνοδεύονται από διαταραχές της διάθεσης, δεν είναι καθόλου απίθανο να συνυπάρχουν με ζαλάδες, που είναι συχνά σύμπτωμα άγχους και μελαγχολίας.

4.Καπνίζω. Ο γιατρός μού είπε να το κόψω. Θα απαλλαγώ από τους πονοκεφάλους;
Η νικοτίνη αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης πονοκεφάλου, όμως δεν είναι σίγουρο ότι η διακοπή του καπνίσματος απαλλάσσει από το πρόβλημα.

5.Όταν πίνω καφέ, μου περνά ο πονοκέφαλος. Ακούω, όμως, αντικρουόμενες απόψεις. Τι ισχύει;
Η σχέση της καφεΐνης με τους πονοκεφάλους είναι μάλλον περίπλοκη: Παρότι περιλαμβάνεται σε διάφορα αναλγητικά φάρμακα και παρατηρείται το φαινόμενο, όταν πίνουμε έναν καφέ, να νιώθουμε καλύτερα, έχει φανεί ότι η συστηματική κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να μας κάνει ευάλωτους στην εμφάνιση πονοκεφάλου ή και να μας προκαλέσει αντισταθμιστικό πονοκέφαλο αν τη στερηθούμε.

6.Μπορεί να πάθω πονοκέφαλο από τον υπολογιστή;
Όταν κουράζουμε τα μάτια μας δουλεύοντας στον υπολογιστή, παραμένοντας για μεγάλα διαστήματα σε χώρους με φωτισμό φθορίου, καταπονούνται οι μύες που ελέγχουν την οφθαλμική κίνηση. Επιπλέον, όταν δουλεύουμε στον υπολογιστή, πολλές φορές δεν έχουμε την κατάλληλη στάση και καταπονούνται οι μύες του αυχένα και των ώμων μας, επιδεινώνοντας τους πονοκεφάλους.

Τι να κάνετε, αν υποφέρετε από πονοκεφάλους
Κατ’ αρχάς, πρέπει να πάτε σε ειδικο. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι ακριβώς ότι πολύ λίγοι από τους ασθενείς που υποφέρουν από πονοκεφάλους πάνε τελικά στο γιατρό. Οι περισσότεροι προσπαθούν να τους αντιμετωπίσουν μόνοι τους και συχνά καταλήγουν να παθαίνουν πονοκεφάλους εξαιτίας της κατάχρησης φαρμάκων! Σε κάθε περίπτωση, αν υποφέρετε από πονοκεφάλους, θα πρέπει να επισκεφτείτε γιατρό, τουλάχιστον παθολόγο, καλύτερα νευρολόγο ή αλλιώς ένα από τα Κέντρα Κεφαλαλγίας που λειτουργούν σε μεγάλα δημόσια νοσοκομεία της χώρας μας. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που μπορείτε να κάνετε, αλλά δεν είναι το μόνο.

Πρώτα στο γιατρό!
Ο γιατρός θα πάρει το ιατρικό ιστορικό και με μια «καλή» κλινική εξέταση θα προσπαθήσει να αποκλείσει κάθε πιθανότητα δευτεροπαθούς πονοκεφάλου. Αν το κρίνει απαραίτητο, μπορεί να σας ζητήσει να υποβληθείτε σε κάποιες πιο ειδικές εξετάσεις (π.χ. μαγνητική, εξετάσεις αίματος κ.ά.). Αν αποδειχτεί ότι πρόκειται για δευτεροπαθή πονοκέφαλο, ο γιατρός θα φροντίσει να αντιμετωπίσει την αιτία που τον προκαλεί, ώστε, εφόσον εκλείψει η αιτία, να εξαφανιστούν και οι πονοκέφαλοι.
Αν πρόκειται για πρωτοπαθή πονοκέφαλο, που είναι και το σύνηθες, η θεραπεία εξαρτάται από το είδος του. Σε κάθε περίπτωση, η θεραπεία περιλαμβάνει τρία μέρη:

1. Αντιμετώπιση των κρίσεων, δηλαδή του πόνου.

2. Προφυλακτική αγωγή, στην περίπτωση που οι κρίσεις επαναλαμβάνονται συχνά.

3. Ανακούφιση με μη φαρμακευτικές μεθόδους: Ψυχοθεραπεία, τεχνικές χαλάρωσης, γιόγκα, εναλλακτικές θεραπείες, όπως ο βελονισμός κ.ά., καθώς όλα αυτά βοηθούν στο να αποκτήσει ο οργανισμός του ασθενούς καλύτερη ισορροπία, που μειώνει τις κρίσεις.

Προσοχή στην κατάχρηση των φαρμάκων!
Το πρώτο βήμα για να κάνει κανείς κατάχρηση φαρμάκων στον πονοκέφαλο είναι να θεωρήσει ότι μπορεί να τον θεραπεύσει μόνος του, χωρίς να ακολουθήσει τη φαρμακευτική αγωγή που θα του συστήσει ο γιατρός του. Μπορεί να φαίνεται αρχικά περίεργο, αλλά το φαρμακευτικό σχήμα που θα προτείνει ο γιατρός για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλων θα περιλαμβάνει τελικά λιγότερα (και πιο σωστά) φάρμακα από αυτά που καταναλώνει ο ασθενής προσπαθώντας να αντιμετωπίσει μόνος τους πονοκεφάλους του.

Ναι στην ψυχολογική βοήθεια!
Οι ψυχολογικές παρεμβάσεις για τους πονοκεφάλους, τόσο σε επίπεδο αντιμετώπισης του πόνου -όταν προκύπτει- όσο και σε επίπεδο πρόληψης, βασίζονται στο γνωσιακό συμπεριφοριστικό μοντέλο και περιλαμβάνουν «διαχείριση του στρες» (ημερολόγιο πονοκεφάλων, διαχείριση του χρόνου, επίλυση προβλημάτων, εκπαίδευση στη διεκδικητική συμπεριφορά, ασκήσεις χαλάρωσης, γνωσιακή αναδόμηση κλπ.), βιοανάδραση (bio­feedback) και αυτοέλεγχο, για την αλλαγή συνηθειών που συμβάλλουν στην εμφάνιση των πονοκεφάλων. Συγκεκριμένα, η διαχείριση του στρες έχει ως στόχο να κατανοήσουμε πώς το στρες επηρεάζει τους πονοκεφάλους, να αναγνωρίσουμε τις πηγές του στρες στη ζωή μας και τον τρόπο με τον οποίο τις αντιμετωπίζουμε, καθώς επίσης και να μάθουμε να αναγνωρίζουμε και να αντιμετωπίζουμε τις πρώτες σωματικές ενδείξεις του στρες.

Διάλειμμα από το στρες με χαλαρωτικές ασκήσεις
Η εκπαίδευση στη χαλάρωση έχει ως στόχο να μάθουμε να ελέγχουμε, μέσω της συστηματικής εφαρμογής ασκήσεων χαλάρωσης, τις αυτόνομες σωματικές λειτουργίες που σχετί­ζονται με την αντίδραση στο στρες. Η χαλάρωση ξεκινά με τη διαφραγματική αναπνοή και περιλαμβάνει ασκήσεις μυϊκής χαλάρωσης και καθοδηγούμενη φαντασίωση, κατά την οποία αναπαριστούμε νοητικά σκηνές που μας προκαλούν αίσθημα χαλάρωσης. Οι ασκήσεις χαλάρωσης βοηθούν στη μείωση του πόνου, αλλά η συστηματι­κή εφαρμογή τους λειτουργεί και προληπτικά, μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισής τους στο μέλλον. Ας περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη:
● Σταματάμε για 1 λεπτό τη δουλειά και ελέγχουμε τους μυς των ώμων, του αυχένα, της σιαγόνας και του μετώπου. Εντοπίζουμε τυχόν σφιξίματα και τους χαλαρώνουμε. Ας θυμηθούμε: Τα δόντια δεν πρέπει να ακουμπάνε μεταξύ τους, οι ώμοι θα πρέπει να είναι χαμηλωμένοι, το μέτωπο δεν πρέπει να είναι συνοφρυωμένο.
● Διώχνουμε τη μυϊκή ένταση από το «τρίγωνο του στρες»: Ας προσπαθήσουμε να ακουμπήσουμε το δεξιό μας αυτί στο δεξιό μας ώμο, κρατώντας χαμηλωμένο τον αριστερό μας ώμο. Ας κρατήσουμε για λίγο αυτή τη στάση και μετά ας αφήσουμε το κεφάλι να «κυλήσει» προς τα μπροστά, ώστε το πιγούνι μας να ακουμπήσει στο θώρακά μας. Συνεχίζουμε προς την αριστερή πλευρά. Επαναλαμβάνουμε μερικές φορές.
● Απλώνουμε το χέρι μας προς τα εμπρός, σαν να θέλουμε να πιάσουμε ένα αντικείμενο που βρίσκεται ευθεία μπροστά μας, αρκετά μακριά. Επαναλαμβάνουμε με το άλλο χέρι.
● Αφήνουμε το κεφάλι να πέσει με όλο του το βάρος προς τα εμπρός, ώστε να ακουμπήσει στο στήθος. Συνεχίζουμε να «κυλάμε» προς τα κάτω, αφήνοντας τα γόνατα να λυγίσουν. Όταν τα χέρια κρέμονται δίπλα από τα γόνατα, μένουμε σε αυτή τη θέση για λίγο και, στη συνέχεια, ξεδιπλώνουμε αργά το σώμα μας έως την όρθια θέση.
● Μπορούμε, επίσης, να ζητήσουμε να μας κάνουν μασάζ στις περιοχές που αισθανόμαστε την ένταση.

Βιοανάδραση

Τι είναι και πώς μας βοηθά
Η βιοανάδραση (biofeedback) αποτελεί μια μέθοδο εκπαίδευσης στην αντίληψη και τον έλεγχο των αυτόνομων σωματικών λειτουργιών, η οποία έχει εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα στους πονοκεφάλους. Μαθαίνουμε, με τη βοήθεια των καταγραφών από ειδικά μηχανήματα, να ελέγχουμε ορισμένες σωματικές λειτουργίες που σχετίζονται με το στρες. Στην αρχή της εκπαίδευσης, απαιτείται συνειδητή προσπάθεια, αλλά με την εξάσκηση σταδιακά ο εντοπισμός της έντασης και η χαλάρωση γίνονται συνήθεια. Η βιοανάδραση στους πονοκεφάλους εφαρμόζεται σε συνδυασμό με ασκήσεις χαλάρωσης και τεχνικές διαχείρισης του στρες. Υπάρχουν διάφορες μορφές βιοανάδρασης, αλλά στους πονοκεφάλους χρησιμοποιούνται:

● Η ηλεκτρομυογραφική στους πονοκεφάλους τάσης, που καταγράφει σε μια οθόνη, με τη βοήθεια αισθητήρων που τοποθετούνται στους μυς των ώμων, του αυχένα, του κροταφογναθικού συνδέσμου και του μετώπου, την ηλεκτρική δραστηριότητα των μυϊκών συσπάσεων.

● Η θερμική βιοανάδραση στις ημικρανίες, που μας επιτρέπει, μέσω αισθητήρων στις άκρες των δαχτύλων μας και στο λοβό του αυτιού μας, να παρακολουθούμε τη λειτουργία των αγγείων μας (διαστολή και συστολή) και να εκπαιδευτούμε στον ­εθελοντικό έλεγχό της. Σύμφωνα με το νόμο, τη βιοανάδραση μπορούν να εφαρμόσουν ψυχίατροι, νευρολόγοι, φυσίατροι, ορθοπεδικοί, ρευματολόγοι, ψυχολόγοι και φυσικοθεραπευτές.

Αντιμετωπίστε εναλλακτικά τον πονοκέφαλο
Οι περισσότερες «φυσικές» θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν -κυρίως συμπληρωματικά προς την κλασική ιατρική- τον οργανισμό έτσι ώστε να μειωθεί η συχνότητα, αλλά και η ένταση, των κρίσεων του πόνου. Συγκεκριμένα:

Βελονισμός
Ο παραδοσιακός βελονισμός ή και ο ηλεκτροβελονισμός, δηλαδή χωρίς βελόνες, σύμφωνα με τα αποτελέσματα αρκετών ερευνών, μπορούν όντως να βοηθήσουν, καθώς οδηγούν σε έκκριση ενδορφινών, που καταστέλλουν τον πόνο. Σε έρευνα, που πραγματοποίησαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ντιουκ, δια­πιστώθηκε ότι το 62% εκείνων που υποβλήθηκαν σε βελονισμό (τουλάχιστον 5-6 φορές) δήλωνε ανακούφιση από τους επώδυνους πονοκεφάλους, συγκριτικά με το 45% εκείνων που έπαιρναν φάρμακα. Σύμφωνα με άλλη μεγάλη μελέτη στη Γερμανία, φαίνεται ότι ο βελονισμός είναι αποτελεσματικός στην πρόληψη του πονοκεφάλου και της ημικρανίας, ακόμη κι όταν οι βελόνες μπαίνουν σε λάθος σημείο. Τα αποτελέσματα αυτά δείxνουν ότι η επίδραση του βε-λονισμού οφείλεται στο φαινόμενο του placebo: Η κατάσταση των ασθενών βελτιώνεται επειδή ­υποβάλλονται στην ιδέα ότι θα νιώσουν καλύτερα.

Ομοιοπαθητική
Ο στόχος της είναι η σταδιακή μείωση της έντασης και της συχνότητας των κρίσεων, με απώτερο σκοπό να σταματήσουν εντελώς. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα, όμως, δεν είναι παυσίπονα. Δρουν «ενεργειακά», ενισχύοντας τις δυνάμεις του οργανισμού, και η σωστή επιλογή του ομοιοπαθητικού φαρμάκου εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του ασθενούς.

Αρωματοθεραπεία
Μπορούμε να βάλουμε στον αρωματικό λύχνο, τόσο για την πρόληψη των πονοκεφάλων όσο και για την ανακούφισή μας στη διάρκεια των κρίσεων, μερικές σταγόνες αιθέριων ελαίων. Οι ειδικοί συνιστούν:

● 2 σταγόνες αιθέριων ελαίων βασιλικού και μαύρου πιπεριού, όταν ο πονοκέφαλος σχετίζεται με το άγχος.

● 2 σταγόνες λεβάντας ή γερανιού, όταν ο πονοκέφαλος σχετίζεται με κάποια ορμονική διαταραχή.

● 2 σταγόνες χαμομηλιού, όταν ο πονοκέφαλος είναι αποτέλεσμα υπερδραστηριότητας.

● Επίσης, ανακουφιστικός μπορεί να αποδειχτεί ο ευκάλυπτος, ιδιαίτερα στην περίπτωση εκείνων των πονοκεφάλων που προκαλούνται από αλλεργίες ή κρυώματα. Μπορούμε να βάλουμε 1-2 σταγόνες σε νερό που βράζει και να εισπνεύσουμε από τη μύτη.

Προσοχή: Κάθε φορά που έχουμε πονοκέφαλο, θα πρέπει να αποφεύγουμε τη γαρδένια, γιατί το άρωμά της μπορεί να τον επιδεινώσει.

Ρεφλεξολογία
Η ρεφλεξολογία μπορεί να ανακουφίσει άμεσα μια κρίση ημικρανίας, αλλά κατά κύριο λόγο βοηθά προληπτικά, γιατί αποφορτίζει τον οργανισμό από την ένταση και ενισχύει την άμυνά του. Σας αναφέρουμε ορισμένα σημεία-κλειδιά, όπου, πιέζοντάς τα (πιέζουμε το χέρι ή το αυτί που βρίσκεται προς την πλευρά του κεφαλιού που πονά), μπορούμε να ανακουφιστούμε από τον πόνο:

● Τα δάχτυλα του χεριού ένα-ένα με κυκλικές κινήσεις για 1΄.

● Το λοβό του αυτιού για 40΄΄, κάνοντας κυκλικές κινήσεις.

● Τον αντίχειρα για 1΄, στην περιοχή του νυχιού κυρίως.

Σιάτσου
Το σιάτσου ασκείται στα ίδια σημεία του σώματος όπου εφαρμόζεται και ο βελονισμός, με σκοπό την αποσυμφόρηση της ζωτικής ενέργειας του οργανισμού. Εφαρμόζεται προληπτικά, αλλά μπορεί να προσφέρει και άμεση ανακούφιση, γι’ αυτό και αναφέρουμε ορισμένα σημεία-κλειδιά (επιλέγουμε πάντα το άκρο που είναι στην ίδια πλευρά με την πλευρά του κεφαλιού που πονά):

● Η γωνία ανάμεσα στο δείκτη και τον αντίχειρα. Με το δείκτη και τον αντίχειρα του άλλου χεριού, πιέζουμε με κυκλικές κινήσεις για 1΄.

● Ο αυχένας, όπου με τα 3 δάχτυλα του χεριού (δείκτης, μέσος, παρά­μεσος) πιέζουμε για 1΄ με κυκλικές κινήσεις τα «λακκουβάκια» που σχηματίζονται στη βάση του κρανίου.

● Ο καρπός. Πρέπει να πιέζουμε για 2΄ όλη την περιοχή γύρω από τον καρπό μας, εκεί όπου αυτός ενώνεται με την παλάμη.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ

Τα μυστικά των μακροβιότερων λαών στον κόσμο

Βιβλιογραφία Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς, «Πρώτες Βοήθειες Ψυχικής
Υγείας», εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 2006, Αθήνα.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία το δρ. Δήμο-Δημήτριο Μητσικώστα, νευρολόγο, διευθυντή της Νευ­ρολογικής Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, την κ. Κατερίνα Αγγελή, κλινική ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια γνωσιακής συμπεριφοριστικής προσέγγισης, το δρ. Δημήτρη Χρηστίδη, ψυχολόγο-ψυχοφυσιολόγο, πιστοποιημένο θεραπευτή και εκπαιδευτή Βιοανάδρασης στο Κέντρο Ψυχοσωματικής Υγείας «Ανάδραση» στον Βόλο (www.relax-now.gr), το δρ. Μιχάλη Κυριακίδη, πτυχιούχο Ιατρικής, ρεφλεξολόγο-φυσικοπαθητικό, πρόεδρο του Σωματείου Ελλήνων Ρεφλεξολόγων και του Πανελληνίου Επαγ­γελματικού Σωματείου Ρεφλεξολόγων, επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου «Titu Maiorescu», τον κ. Χρήστο Ραμμένο, ομοιοπαθητικό γιατρό, και την κ. Καλλιόπη Κανά, αρωματοθε