14 ερωτήσεις για τη… διακοπή του καπνίσματος με βελονισμό, στην κ. Μαρία Μπελιβάνη, ­ιατρό-βελονίστρια

Η διαπίστωση ότι ο βελονισμός βοηθά στην αντιμετώπιση των έξεων έγινε συμπτωματικά, πριν από περίπου σαράντα χρόνια: Σε ένα θεραπευτικό πρόγραμμα του νοσοκομείου «Lincoln» της Νέας Υόρκης, διαπιστώθηκε τυχαία ότι, χάρη στο βελονισμό, ένας ασθενής εθισμένος στο όπιο κατάφερε να απεξαρτηθεί. Αυτό το μη αναμενόμενο εύρημα οδήγησε στη διενέργεια του πρώτου προγράμματος διακοπής του καπνίσματος με την εφαρμογή του βελονισμού, στο νοσοκομείο «Lincoln». Το πρόγραμμα στέφθηκε με επιτυχία και έδωσε το έναυσμα για την ανάπτυξη αντίστοιχων προγραμμάτων σε άλλα θεραπευτικά κέντρα του εξωτερικού. Σήμερα, ο βελονισμός εφαρμόζεται σε περισσότερα από 400 κέντρα διακοπής του καπνίσματος στην Αμερική και στην Ευρώπη. Με ποιο τρόπο, όμως, βοηθά έναν καπνιστή να κόψει το τσιγάρο; Ζητήσαμε από την κ. Μαρία Μπελιβάνη, ιατρό-βελο­νίστρια, να μας απαντήσει σε αυτό, καθώς και σε πολλά ακόμη ερωτήματα για τη σχέση του βελονισμού με τη διακοπή του καπνίσματος.

1| Κυρία Μπελιβάνη, πώς δρα ο βελονισμός;
Ο βελονισμός έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα, χωρίς ακόμη να γνωρίζουμε τον ακριβή μηχανισμό δράσης του, αν και υπάρχουν πολλές έρευνες σε εξέλιξη γύρω από αυτό το θέμα. Ωστόσο, αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι με το βελονισμό αυξάνονται τα επίπεδα των ενδορφινών στον οργανισμό. Οι ενδορφίνες είναι οι ορμόνες που παράγονται κάθε φορά που νιώθουμε ευχαρίστηση. Οπότε, ο βελονισμός ενεργοποιεί με φυσικό τρόπο την ­παραγωγή αυτών των ορμονών, γεγονός που συμβάλλει στη μείω­ση των στερητικών συμπτωμάτων που παρουσιάζονται εξαιτίας της διακοπής του καπνίσματος.

2| Αληθεύει ότι ο βελονισμός δημιουργεί απέχθεια για το τσιγάρο;
Μια σημαντική δράση του βελονισμού, που συνήθως παρατηρείται μετά από μία ή δύο συνεδρίες, είναι ότι ο καπνιστής νιώθει πολύ δυσάρεστη τη γεύση του τσιγάρου στο στόμα του. Οι ασθενείς περιγράφουν τη γεύση του τσιγάρου ως μεταλλική και πολλοί αναφέρουν ότι ζαλίζονται, όπως ακριβώς τους συνέβη την πρώτη φορά που δοκίμασαν να καπνίσουν.

3| Ο βελονισμός στοχεύει στη σωματική ή και στην ψυχική απεξάρτηση του καπνιστή;
Ο βελονισμός βοηθά στην απαλλαγή και από τις δύο μορφές εθισμού στο τσιγάρο. Συμβάλλει στην αντιμετώπι­ση της σωματικής εξάρτησης, χάρη στην ηρεμία που δημιουργεί, αλλά και λόγω της απέχθειας προς το ­τσιγάρο που προκαλεί. Παράλληλα, όμως, αυτή η χαλάρωση επιδρά και σε ψυχικό επίπεδο, το οποίο άλλωστε είναι αλλη­λένδετο με το σωματικό.

4| Θεωρείται ασφαλής μέθοδος;
Ο βελονισμός είναι απόλυτα ασφαλής μέθοδος, εφόσον εφαρμόζεται από γιατρούς, επειδή είναι σημαντικό αυτός που εφαρμόζει το βελονισμό να έχει ιατρικές γνώσεις, καλές γνώσεις ανατομίας και φυσιολογίας.

5| Είναι προκαθορισμένα τα σημεία όπου τοποθετούνται οι βελόνες για τη διακοπή του καπνίσματος;
Τα σημεία του βελονισμού είναι συγκεκριμένα και χαρτογραφημένα, τόσο στο πλαίσιο της κινεζικής όσο και της δυτικής ιατρικής. Βέβαια, κάθε γιατρός ή κάθε κέντρο μπορεί να εφαρμόσει μια διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά το συνδυασμό αυτών των σημείων. Από τα πιο διαδεδομένα σχήματα είναι η τοποθέτηση βελόνων στο αυτί, στο πρόσωπο, στα πόδια και στα χέρια του καπνιστή.

6| Είναι επώδυνη διαδικασία;
Καθόλου. Ο ασθενής δεν νιώθει ενόχληση.

7| Πόσες συνεδρίες χρειάζονται, μέχρις ότου επιτευχθεί η διακοπή του καπνίσματος;
Υπάρχουν καπνιστές που ανταποκρίθηκαν σε μία μόνο συνεδρία και άλλοι που χρειάστηκαν πέντε ή έξι ­συνεδρίες (μία συνεδρία διαρκεί 40 -50 λεπτά). Η διακύμανση αυτή εξαρτάται από το βαθμό εθισμού του καπνιστή στη νικοτίνη.

8| Παίζει ρόλο το αν κάποιος που αποφασίζει να κάνει βελονισμό είναι θετικά διακείμενος προς αυτή τη μέθοδο ;
Ναι, παίζει ρόλο, επειδή μια συνεδρία βελονισμού είναι μια ενεργός διαδικασία. Απαιτείται η συμμετοχή του ίδιου του ασθενούς και, πάνω από όλα, η επιθυμία του να κόψει το τσιγάρο και η αποφασιστικότητά του να κάνει μια σοβαρή προσπάθεια. Επίσης, η επιτυχία της ­προσπάθειας εξαρτάται και από άλλες παραμέτρους, όπως το «σπάσι­μο» της συνήθειας, κάτι που δεν σχετίζεται με την οργανική εξάρτηση, αλλά με το ότι ο καπνιστής έχει συνδέσει το κάπνισμα ενός τσιγάρου με τον καφέ, με το ποτό κτλ. Και σε αυτό τον τομέα, πάντως, ο βελονισμός βοηθά, καθιστώντας τόν ενδιαφερόμενο πιο ικανό να «σπάσει» αυτές τις συνήθειες.

9| Απαιτείται κάποια προετοιμασία πριν την εφαρμογή του βελονισμού;
Ζητάμε από τους καπνιστές να μην έχουν καπνίσει το προηγούμενο 24ωρο ή τουλάχιστον να μην έχουν καπνίσει από το πρωί. Με αυτό τον τρόπο, ο οργανισμός τους αρχίζει να παρουσιάζει τα πρώτα συμπτώματα στέρησης και ο βελονιστής μπορεί να δουλέψει πάνω σε αυτά. Υπάρχουν όμως και καπνιστές που δεν μπορούν να κόψουν το τσιγάρο ούτε για λίγες ώρες. Στην περίπτωση αυτή, προσαρμόζουμε ανάλογα την αγωγή, αν και αυτό δεν είναι καλό σημάδι για το πόσο αποφασισμένος είναι αυτός ο καπνιστής να κόψει το τσιγάρο.

10| Εάν κάποιος καπνίσει ένα τσιγάρο ενδιάμεσα των συνεδριών, «χάνεται» το αποτέλεσμα του βελονισμού;
Όχι, αν κάνει μόνο ένα τσιγάρο. Αλλά αν καπνίσει πολλά, τότε αρχίζει να ­αντιμάχεται τη δράση του βελονισμού. Τότε θα χρειαστεί να κάνει άλλη μία συνεδρία βελονι­σμού.

11| Ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει μόνο τους ­καπνιστές που αποφασίζουν να κόψουν το τσιγάρο «με το μαχαίρι»;
Υπάρχουν δύο κατηγορίες καπνιστών: αυτοί που προσπαθούν να το κόψουν σταδιακά και αυτοί που μπορούν να το κόψουν μόνο «με το μαχαίρι». Ο γιατρός αξιολογεί σε ποια κατηγορία ανήκει κάθε καπνιστής με βάση το ιστορικό του. Ο βελονισμός, πάντως, μπορεί να βοηθή­σει και τις δύο κατηγορίες.

12| Είναι μόνιμα τα αποτελέσματα;
Εάν ο πρώην καπνιστής εκτεθεί σε κάποια στρεσογόνο κατάσταση, είναι πιθανό να ξανανιώσει την επιθυμία να ­ανάψει ένα τσιγάρο. Στην περίπτωση αυτή, συνιστάται να ξανακάνει μία συνεδρία βελονισμού, ως θεραπεία συντήρησης.

13| Ο βελονισμός μπορεί να συνδυαστεί με άλλες μεθόδους διακοπής του καπνίσματος, όπως π.χ. τα αυτοκόλλητα νικοτίνης;
Βεβαίως και μπορεί. Εάν έχει μεγάλη δυσκολία κάποιος να κόψει το τσιγάρο, μπορεί να συνδυάσει το βελονισμό με τα υποκατάστατα νικοτίνης. Το κριτήριό μας είναι πάντα ό,τι βοηθά τον ασθενή.

14| Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας του βελονισμού;
Αυτό το ερώτημα, που ταλανίζει τους ειδικούς διεθνώς, είναι δύσκολο να απαντηθεί. Είναι παρακινδυνευμένο να δοθεί ένα ποσοστό επιτυχίας. Πάντως, έχουν ήδη γίνει αρκετές αναλύσεις, που δείχνουν ότι ο βελονισμός είναι ίσως η πιο επιτυχημένη μέθοδος διακοπής του καπνίσματος σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη, συμβατική ή εναλλακτική, μέθοδο. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι υπάρχει σύσταση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για τη χρήση του βελονισμού σε περισσότερες από 40 ασθένειες, όπως η παχυσαρκία, η κατάθλιψη, αλλά και έξεις, όπως η έξη στο τσιγάρο. Ο βελονισμός είναι μία από τις παλαιότερες μεθόδους θεραπείας η οποία διδάσκεται σε πολλές ιατρικές σχολές διεθνώς.