Από τα υψίπεδα των Άνδεων μέχρι τη Σιβηρία και από τα τροπικά δάση της Αμαζονίας έως την Κίνα οι άνθρωποι επί χιλιάδες χρόνια στρέφονταν στα βότανα, τα δέντρα και τους θάμνους, που έτσι κι αλλιώς αποτελούσαν το δοκιμασμένο «φαρμακείο» τους, με την ελπίδα να λύσουν την όποια σεξουαλική ή αναπαραγωγική δυσλειτουργία τούς απασχολούσε. Τώρα, στο «πλανητικό χωριό», πολλά από αυτά τα παραδοσιακά φυτικά αφροδισιακά, που συνοδεύονται από τις περγαμηνές της Εθνοβοτανολογίας και σε κάποιες περιπτώσεις από τα αποτελέσματα κλινικών ερευνών, βρίσκονται έξω από την πόρτα μας. Ας δούμε, λοιπόν, τι έχουν να μας προσφέρουν τρία από αυτά, που θεωρούνται από τα ασφαλέστερα.
Φολκλορικά «παραμύθια», αυθυποβολή ή μια αρχέγονη γνώση που χρειάζεται περισσότερη επιστημονική διερεύνηση; Η θέση της σύγχρονης επιστήμης δεν είναι πια «μονοκόμματη» στο θέμα των επιλεγόμενων «αφροδισιακών». Γεγονός είναι ότι η ανθρώπινη σεξουαλικότητα εμπλέκει το σώμα, το νου και την ψυχή, πράγμα που κάνει τις κλινικές έρευνες για τη δράση των ουσιών αυτών στους ανθρώπους ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Από την άλλη πλευρά, οι σεξουαλικές και αναπαραγωγικές δυσλειτουργίες κάθε μορφής μπορεί να είναι αποτέλεσμα σοβαρών σωματικών και ψυχικών παθήσεων ή παρενέργεια φαρμάκων, και είναι απαραίτητο να εξετάζονται πρώτα μέσα από μια επιστημονική ματιά. Παράλληλα, κάποια από τα αποκαλούμενα «αφροδισιακά» μπορεί να είναι αναποτελεσματικά και, σε κάποιες περιπτώσεις, εξαιρετικά τοξικά και επικίνδυνα. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, ότι συνήθως οι επιστήμονες, για να μην εκθέσουν σε κίνδυνο το κοινό, αλλά και για να μην αφήσουν το πεδίο ελεύθερο σε τσαρλατάνους, είναι κατά κανόνα επιφυλακτικοί. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που εδώ και χρόνια αντλούν πληροφορίες από την Εθνοβοτανολογία και την Εθνοφαρμακολογία και, πατώντας πάνω στην αρχέγονη γνώση, διεξάγουν έρευνες που συχνά τους οδηγούν στη διάψευση αυτής της απόλυτα αρνητικής στάσης.
Η είδηση είναι φρεσκότατη και έρχεται από το ίδιο το «προπύργιο» της Χημείας. Στη μηνιαία έκδοση της Αμερικανικής Ένωσης Χημικών (Αmerican Chemical Association), που κυκλοφόρησε μόλις στις 24 Οκτωβρίου, δημοσιεύονται τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγε η ομάδα του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μιλάνου Mario Dell’ Agli για τα εντυπωσιακά αποτελέσματα κατά της στυτικής δυσλειτουργίας που έχει η ικαριίνη, η δραστική ουσία του φυτού Epimedium, η οποία κατά τους ερευνητές έχει σοβαρές πιθανότητες να αποτελέσει τη βάση ενός νέου σκευάσματος που θα ανταγωνιστεί το sildenafil, τη χημική δραστική ουσία του Viagra. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι το Epimedium έχει αντίστοιχα αποτελέσματα χωρίς τις ανεπιθύμητες παρενέργειες (εξάψεις, πονοκεφάλους κ.ά.). Το Epimedium ή στα κινεζικά Yin Yang Huo, δηλαδή βότανο που εξισορροπεί το Γιν και το Γιανγκ, το οποίο στα αγγλικά εύγλωττα ονομάζεται Horny Goat Weed, δηλαδή «Βότανο του Βαρβάτου Τράγου», καλλιεργείται σε αρκετές περιοχές της Ασίας και της Ευρώπης για καλλωπιστικούς σκοπούς, ενώ αποτελεί ενδημικό φαρμακευτικό φυτό της νότιας Κίνας, όπου χρησιμοποιείται ως αφροδισιακό και ως το κατεξοχήν φάρμακο για την καταπολέμηση της στυτικής δυσλειτουργίας. Η δράση του ανακαλύφτηκε όταν διαπιστώθηκε η αλλαγή στη συμπεριφορά των ζώων που είχαν βοσκήσει τα φύλλα του.
Η δραστική του ουσία, η ικαριίνη, φαίνεται ότι δεσμεύει το ένζυμο SHGB, τα επίπεδα του οποίου αυξάνονται φυσιολογικά στους άνδρες άνω των 45 ετών και ανταγωνίζονται τη βιολογική δράση της τεστοστερόνης, εμποδίζοντας τη στύση. Η ικαριίνη χαλαρώνει τους λείους μυς του σώματος, ενισχύοντας έτσι τη ροή του αίματος στα αναπαραγωγικά όργανα και ιδιαίτερα στο πέος. Στην κινεζική παραδοσιακή ιατρική, το βότανο χορηγείται και στα δύο φύλα. Στους άνδρες, εκτός από τη στυτική δυσλειτουργία, χορηγείται για την αύξηση των σπερματοζωαρίων και για μεγαλύτερη ερωτική ικανοποίηση, ενώ στις γυναίκες δίδεται συνήθως για την καταπολέμηση της κόπωσης, αλλά και της υπέρτασης που εμφανίζεται μετά από την εμμηνόπαυση. Το Yin Yang Huo θα το βρείτε υπό μορφή φύλλων για αφέψημα ή σε κάψουλες στα καταστήματα που πωλούν κινεζικά βότανα.
● Μπορείτε να φτιάξετε ένα αφέψημα με 1-4 κουταλάκια αποξηραμένα φύλλα σε 1 φλιτζάνι νερό και να το πίνετε καθημερινά για 2-3 εβδομάδες.
● Δεν έχουν καταγραφεί.
Το Lepidium meyenii, όπως λέγεται επιστημονικά το μάκα, μοιάζει με ραπάνι και καλλιεργείται ως λαχανικό ευρείας χρήσης στα υψίπεδα των Άνδεων, ιδιαίτερα στο Περού, καθώς είναι πλούσιο σε διατροφικά συστατικά. Θεωρείται όμως πολύτιμο και για τη φαρμακευτική, τονωτική και όχι μόνο δράση του. Οι ΄Ινκας γνώρισαν το μάκα από τους ντόπιους πληθυσμούς και το εκτίμησαν τόσο, που έδιναν ποσότητες μάκα στους ισπανούς κατακτητές ως φόρο, ενώ οι πολεμιστές τους δεν ξεκινούσαν ποτέ για τη μάχη αν δεν είχαν προηγουμένως φάει άφθονο μάκα, που πίστευαν ότι τους έδινε θάρρος, δύναμη, αντοχή και ενέργεια. Στην παραδοσιακή περουβιανή ιατρική, η αποξηραμένη ρίζα του μάκα θεωρείται αποτελεσματική στη θεραπεία σεξουαλικών και αναπαραγωγικών δυσλειτουργιών, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού, την αντιμετώπιση της αναιμίας, των διαταραχών του κύκλου και της εμμηνόπαυσης, ενώ συνιστάται και για την ελαφρά αντικαταθλιπτική της δράση.
Οι πανεπιστημιακές έρευνες που έγιναν σε τρωκτικά το ’60 και ’70 με σκόνη και εκχύλισμα μάκα, στο Περού και στην Κίνα αντίστοιχα, επιβεβαίωσαν τις δοξασίες γύρω από τις αφροδισιακές του ιδιότητες ως προς τη συχνότητα των επαφών, το χρόνο επίτευξης της στύσης και την αύξηση της ποσότητας του σπέρματος. Αργότερα, μια επιστημονική έρευνα που έγινε σε 57 υγιείς άνδρες από 21 έως 56 ετών, που ελέγχθηκε με πλασέμπο, έδειξε ότι όσοι πήραν 1,5 γρ. ή 3 γρ. μάκα την ημέρα και ρωτήθηκαν μετά από 4, 8 και 12 εβδομάδες, διαπίστωσαν μια αύξηση της ερωτικής επιθυμίας και ταυτόχρονα σημαντική βελτίωση της ψυχικής τους διάθεσης έναντι της ομάδας ελέγχου, χωρίς να παρατηρηθεί μεταβολή στα επίπεδα των σεξουαλικών ορμονών. Ωστόσο, η επίδραση του μάκα δεν έχει διερευνηθεί επιστημονικά σε άνδρες με στυτική δυσλειτουργία ή στειρότητα.
● Βάλτε 1-3 κουταλάκια σκόνης μάκα σε 1 ποτήρι νερό, ζεστό ή κρύο, γάλα ή χυμό. Μπορείτε ακόμη να το προσθέσετε σε διάφορα φαγητά, όπως γιαούρτι, δημητριακά πρωινού κ.ά. Μάκα σε σκόνη, για να φτιάξετε αφέψημα, θα βρείτε σε καταστήματα που διαθέτουν ξένα βότανα και σε κάψουλες στα μεγάλα φαρμακεία με σκευάσματα βοτανοθεραπείας.
● Δεν έχουν καταγραφεί.
Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του κορμού και των ριζών του Ptychopetalum, όπως είναι η λατινική ονομασία αυτού του μικρού δέντρου της Αμαζονίας ήταν γνωστές στις φυλές του Αμαζονίου και στη Νότια Αμερική το αποκαλούμενο και «ξύλο της γονιμότητας» χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την τόνωση της λίμπιντο και της σεξουαλικής λειτουργίας, αλλά μεταξύ άλλων και ως αντικαταθλιπτικό, ηρεμιστικό, δυναμωτικό της μνήμης, του νευρικού συστήμα- τος και της εγκεφαλικής λειτουργίας, αναλγητικό, αντιυπερτασικό, ρυθμιστικό του κύκλου και της γαστρεντερικής λειτουργίας. Το Μουίρα Πουάμα έχει καταχωριστεί από παλιά ως φάρμακο κατά της δυσεντερίας και της ανικανότητας στο εγχειρίδιο βοτανοθεραπείας της Μ. Βρετανίας, το «British Herbal Pharmacopoeia», όπου και είναι ακόμη καταχωρισμένο. Δεν πρέπει, όμως, να συγχέεται με ένα άλλο είδος δέντρου που προέρχεται από τη Βραζιλία και έχει τη λατινική ονομασία Liriosma ovata, που συχνά διατίθεται στην αγορά με το όνομα Μουίρα Πουάμα.
Οι επιστήμονες στις χώρες της Δύσης, αλλά και της Νότιας Αμερικής, άρχισαν να ερευνούν τις αφροδισιακές ιδιότητες του Μουίρα Πουάμα ήδη από το 1920. ΄Εκτοτε, διάφορες κλινικές έρευνες επιβεβαιώνουν τις φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού, που αποδίδονται στα σύνθετα συστατικά του (αλκαλοειδή, φυτοστερόλες, αιθέρια έλαια, ρητίνες κ.ά.), και υπάρχει εκτενέστατη σχετική διεθνής βιβλιογραφία. Σε μελέτες που έγιναν στη Γαλλία σε άνδρες που υπέφεραν από μειωμένη ερωτική επιθυμία και στυτική δυσλειτουργία, η «δυναμική επίδραση» του φυτού ήταν θετική σε ποσοστό 62% και 51% αντίστοιχα. Σήμερα, το φυτό χρησιμοποιείται ως αφροδισιακό, αλλά και για τις άλλες ιδιότητές του, από άνδρες και γυναίκες στη Νότια Αμερική, στις ΗΠΑ, αλλά και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, όπως η Γαλλία και η Γερμανία.
● Αν θελήσετε να το δοκιμάσετε, θα βράσετε για 15 λεπτά σε σιγανή φωτιά 1 κουταλάκι τρίμμα από τον κορμό ή/και τις ρίζες του φυτού σε 1 φλιτζάνι νερό. Μπορείτε να πίνετε 1/2 ή 1 φλιτζάνι κάθε μέρα. Θα το βρείτε, όμως, και σε κάψουλες ή σε μείγματα με άλλα βότανα.
● Δεν έχουν καταγραφεί. ●
Δεν είναι όλα τα φυτικά αφροδισιακά εξωτικά. Ο Αριστοτέλης είχε συστήσει στον Μέγα Αλέξανδρο να μην επιτρέπει στους στρατιώτες του να πίνουν τσάι μέντας κατά τη διάρκεια των εκστρατειών για να αποφεύγουν τη σεξουαλική διέγερση, ενώ ο ίδιος, για τον αντίθετο λόγο, εκτιμούσε την επίδραση των κουκιών, που σήμερα πια έχουν αποδειχθεί η πλουσιότερη φυσική πηγή L-dopa, ενός αμινοξέος που αυξάνει τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον οργανισμό. Κατά καιρούς έχουν αποδοθεί αφροδισιακές ιδιότητες στα σπαράγγια και τις αγκινάρες λόγω του σχήματος και του διατροφικού τους πλούτου, στο κακάο λόγω της τρυπτοφάνης αλλά και της σπανιότητάς του σε παλαιότερες εποχές, στην κανέλα λόγω της μυρωδιάς και της θερμαντικής της δράσης, στις καυτερές πιπεριές, που προκαλούν μια έξαψη που μοιάζει με αυτήν του έρωτα, αλλά και στη ρόκα, το κύμινο, τον άνηθο και τον μαϊντανό, που θεωρούνται πλούσια σε φυτοοιστρογόνα. Τελικά, ίσως πιο σύντομη είναι η λίστα των φυτών που δεν θεωρούνται αφροδισιακά.