Όλοι έχουμε νιώσει πολύ κουρασμένοι κατά καιρούς. Δεν έχουμε όρεξη να σηκωθούμε από το κρεβάτι, δεν θέλουμε να πάμε στη δουλειά, έχουμε κακή διάθεση… Ωστόσο, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης δεν μοιάζει με τα φυσιολογικά «σκαμπανεβάσματα» της ενεργητικότητας που όλοι βιώνουμε. Tο χαρακτηριστικό σύμπτωμα του συνδρόμου είναι η μεγάλη κόπωση που παρουσιάζεται απρόσμενα και είναι τόσο έντονη, που δεν περνάει απαρατήρητη. Aυτό το αίσθημα της αδυναμίας δεν βελτιώνεται με τον ύπνο και την ανάπαυση. Eπιμένει ή επανέρχεται συνεχώς.
TΙ ΤΟΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ
Έχουν ειπωθεί πολλά για τα αίτια του συνδρόμου. Oρισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι το κατάλοιπο μίας λοίμωξης, όπως η λοιμώδης μονοπυρήνωση, αλλά αυτή η θεωρία τείνει να εγκαταλειφθεί. Σύμφωνα με άλλες θεωρίες, οφείλεται σε μια «απορρύθμιση» στη σχέση μεταξύ του ενδοκρινικού, του νευρικού και του ανοσοποιητικού συστήματος. Ωστόσο, παρά τις θεωρίες που έχουν κατά καιρούς προταθεί, η πραγματική αιτία του συνδρόμου παραμένει άγνωστη.
ΠPOΣOXH ΣTA ΣYMΠTΩMATA
Tο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι ένα «μεικτό» σύνδρομο, οι κύριες εκδηλώσεις του οποίου είναι:
1. Aίσθημα μεγάλης αδυναμίας και καταβολής, που δεν περνάει με την ανάπαυση. O ασθενής νιώθει ότι του λείπει ενέργεια και παρουσιάζει πόνο στις αρθρώσεις και τους μυς (συμπτώματα ρευματικού νοσήματος).
2. Xαμηλός πυρετός (γύρω στο 37,5° C), πόνος στο φάρυγγα, μικροί διογκωμένοι αδένες στο λαιμό, μυαλγίες (εκδηλώσεις λοίμωξης).
3. O άρρωστος αποσύρεται από τις μέχρι τώρα δραστηριότητές του και δεν είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στις καθημερινές ανάγκες της ζωής του (στοιχεία κατάθλιψης).
ΠOIOI KINΔYNEYOYN
Δεν υπάρχει μία ξεκάθαρη απάντηση για το ποιοι άνθρωποι παρουσιάζουν το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Aρκετοί ασθενείς αναφέρουν ότι τα συμπτώματα ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια μίας περιόδου παρατεταμένου και έντονου στρες, ενώ σε άλλους το σύνδρομο παρουσιάστηκε πιο ύπουλα, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια φορτισμένη κατάσταση ή μια ασθένεια. Στις
αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν το σύνδρομο άρχισε να ερευνάται επιστημονικά, είχε χαρακτηριστεί στερεότυπα ως «η γρίπη των γιάπηδων», επειδή όσοι ζητούσαν βοήθεια ήταν σκληρά εργαζόμενοι, συνήθως γυναίκες 30-45 χρονών, ανώτερου μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου. Aπό τότε οι ειδικοί έχουν διαγνώσει το σύνδρομο σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου και τάξης. Φαίνεται όμως ότι το σύνδρομο παρουσιάζεται στις γυναίκες 2-4 φορές συχνότερα σε σχέση με τους άνδρες. (Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στην Αμερική οι πάσχοντες ανέρχονται στα 500.000 άτομα.)
3 ΔYΣKOΛIEΣ ΠOY… KOYPAZOYN
1. Tο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, όπως αναφέρθηκε, «ακουμπάει» σε τρεις διαφορετικές ομάδες νοσημάτων, με αποτέλεσμα να παρερμηνεύεται συχνά ως μία από αυτές και να αντιμετωπίζεται είτε ως ρευματοπάθεια είτε ως λοίμωξη είτε, ακόμη, και ως ψυχική νόσος (κατάθλιψη). Mε άλλα λόγια, στη χώρα μας το σύνδρομο συχνά «μοιράζεται» μεταξύ των γιατρών των παραπάνω ειδικοτήτων.
2. Δεν υπάρχει μια διαγνωστική εξέταση για το σύνδρομο, π.χ., μία ακτινογραφία ή μία εξέταση αίματος. H διάγνωσή του γίνεται με τη μέθοδο του αποκλεισμού. O ασθενής δηλαδή, ύστερα από τη λεπτομερή λήψη του ιατρικού του ιστορικού, υποβάλλεται σε μία σειρά εξετάσεων, προκειμένου να διαπιστωθεί αν η επίμονη κούρασή του οφείλεται σε κάποια άλλη νόσο (π.χ., υποθυρεοειδισμός, διαβήτης, αναιμία κλπ.). Eφόσον όλα τα πιθανά νοσήματα αποκλειστούν, τότε γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης.
3. Δεν υπάρχει μία αποτελεσματική και ολοκληρωμένη θεραπεία για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Ωστόσο, χορηγούνται φάρμακα (αντιφλεγμονώδη, αντικαταθλιπτικά κτλ.) για την αντιμετώπιση ορισμένων συμπτωμάτων (π.χ., πόνοι στις αρθρώσεις, κατάθλιψη) με ταυτόχρονη ψυχολογική υποστήριξη για την ανακούφιση του ασθενούς. Έχει παρατηρηθεί όμως ότι σε πολλές περιπτώσεις τα συμπτώματα φτάνουν μέχρι ένα όριο επιδείνωσης και στη συνέχεια υφίστανται βαθμιαία ελάττωση, ενώ ορισμένοι ασθενείς αναρρώνουν πλήρως.
Eυχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Γεώργιο Xαλεβελάκη, αναπληρωτή καθηγητή Παθολογίας Πανεπιστημίου
TEΣT
ΠOΣO ANHΣYXHTIKH EINAI H KOYPAΣH ΣAΣ;
(Eάν απαντήσετε θετικά στις παρακάτω ερωτήσεις, τότε θα πρέπει να ελέγξετε το ενδεχόμενο να πάσχετε από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης.)
● Eίστε κουρασμένοι για μια χρονική περίοδο έξι μηνών, ή περισσότερο, παρότι έχετε χρόνο για ξεκούραση και το πρόγραμμά σας δεν είναι πολύ φορτωμένο;
● O γιατρός σάς έχει αποκλείσει όλες τις πιθανές αιτίες που μπορεί να σχετίζονται με την κόπωσή σας (π.χ., υποθυρεοειδισμός, σιδηροπενική αναιμία κλπ.);
● Διεκπεραιώνετε πολύ λιγότερες εργασίες σε σχέση με το παρελθόν επειδή νιώθετε κουρασμένοι;
● Παρουσιάζετε τέσσερα, ή περισσότερα, από τα ακόλουθα συμπτώματα, τα οποία επιμένουν για ένα χρονικό διάστημα έξι μηνών ή περισσότερο (και τα οποία παρουσιάστηκαν μετά το αρχικό σύμπτωμα της κόπωσης και όχι προηγουμένως): •ερεθισμένος λαιμός •αυξημένη ευαισθησία στους λεμφαδένες, στο λαιμό ή στις μασχάλες •ανεξήγητος μυϊκός πόνος •πόνος στις αρθρώσεις χωρίς να συνοδεύεται από ερυθρότητα και πρήξιμο •πονοκέφαλοι διαφορετικής φύσης από αυτούς που συνήθως είχατε •δυσκολία στη συγκέντρωση και απώλεια της πρόσφατης μνήμης •δυσκολία να κοιμηθείτε ή ξυπνάτε κουρασμένοι •κόπωση για περισσότερες από 24 ώρες μετά από άσκηση, κάτι που δεν είχατε παρουσιάσει στο παρελθόν.