Θρόμβωση είναι ο σχηματισμός ενός θρόμβου αίματος μέσα σε ένα αγγείο (αρτηρία ή φλέβα) με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση ή την πλήρη διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος στο αγγείο αυτό. Όπως επεσήμανε ο Αλέξανδρος Τσελέπης, Καθηγητής Βιοχημείας – Κλινικής Χημείας Παν. Ιωαννίνων και Πρόεδρος του Ι.Μ.Ε.Θ.Α, στη θρόμβωση οφείλονται κυρίως οι τρεις πρώτες καρδιαγγειακές αιτίες θανάτου παγκοσμίως: το οξύ καρδιακό έμφραγμα, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος (ΦΘΝ). Συνεπώς, η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπεία της θρόμβωσης θα οδηγήσει στη μείωση των θανάτων και στη σημαντική ελάττωση των συνολικών ποσοστών θνησιμότητας, ενώ παράλληλα θα βελτιώσει και την ποιότητα ζωής παγκοσμίως.«Η Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε αυτόν τον σημαντικό στόχο. Ελπίζουμε να συμβάλουμε στη μείωση του αριθμού των αδιάγνωστων περιπτώσεων, να αυξήσουμε τις πιθανότητες εφαρμογής τεκμηριωμένων μέτρων πρόληψης της θρόμβωσης και να ενθαρρύνουμε τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης να εξασφαλίσουν τις βέλτιστες πρακτικές για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία της θρόμβωσης», τόνισε ο κος Τσελέπης.Για την αντιμετώπιση της θρόμβωσης η ιατρική κοινότητα έχει στη διάθεσή της αποτελεσματικά φάρμακα (αντιαιμοπεταλιακά και αντιπηκτικά), η χρήση των οποίων απαιτεί πολύ καλή γνώση των ενδείξεων και των παρενεργειών τους από τους θεράποντες γιατρούς.Φλεβική θρομβοεμβολική νόσοςΗ πήξη του αίματος είναι μία φυσιολογική και απαραίτητη λειτουργία του οργανισμού. Επιτελείται στο εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων, το ενδοθήλιο, ένα πολύ βασικό «εργοστάσιο» του οργανισμού, το οποίο έχει πηκτικές και συγχρόνως αντιπηκτικές και ινωδολυτικές ιδιότητες σε ισορροπία. Η υπεροχή των πηκτικών ιδιοτήτων προκαλεί θρόμβωση (σχηματισμό θρόμβου αίματος) σε μία εσωτερική φλέβα.Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Κατσένη, Αναπλ. Καθηγητή Αγγειοχειρουργικής ΕΚΠΑ, Υπεύθυνο Αγγειοχ/κής Μονάδας ΠΓΝΑ «Αρεταίειο» και Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Αγγειακής και Ενδαγγειακής Χειρουργικής, οι τρεις βασικότερες κατηγορίες διαταραχών, που προκαλούν φλεβική θρόμβωση, είναι οι εξής:1. Η βλάβη του ενδοθηλίου (τραυματισμός, επέμβαση, καθετήρες στη φλέβα, φλεβικές παθήσεις, όπως οι κιρσοί, βλάβη των φλεβικών βαλβίδων).2. Η υπερπηκτικότητα (κακοήθεια, φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, κύηση και λοχεία, σήψη, αντισυλληπτικά, θρομβοφιλία). 3. Κυκλοφορική στάση (αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια, ακινησία λόγω νόσου – επεμβάσεως – εγκεφαλικού, κιρσοί του κάτω άκρου, απόφραξη φλεβών λόγω όγκου – παχυσαρκίας – εγκυμοσύνης).Η φλεβική θρόμβωση είναι μία ύπουλη νόσος, η οποία πολλές φορές είτε δεν δίνει συμπτώματα είτε δεν γίνονται αντιληπτά, ενώ συχνά εκδηλώνεται με την κύρια επιπλοκή της: την πνευμονική εμβολή. Πόνος, ερυθρότητα, ευαισθησία και οίδημα (πρήξιμο) στα κάτω άκρα είναι συμπτώματα, που πρέπει να μας προϊδεάσουν για φλεβική θρόμβωση.Παρά τις αλματώδεις γνώσεις και έρευνες η συχνότητα της νόσου αυξάνεται, διότι, αυξάνεται ο επιρρεπής πληθυσμός (ηλικία) και οι επιβαρυντικοί παράγοντες, ενώ εκτός των άλλων οι γιατροί δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι. Συχνά δεν πιστεύουν ότι μπορεί να συμβεί φλεβική θρόμβωση σε δικό τους ασθενή, κάποιες φορές φοβούνται την αιμορραγία από τα φάρμακα, ενώ κάποιες άλλες δεν τα συστήνουν επειδή δεν θέλουν να ταλαιπωρήσουν ή να επιβαρύνουν τους ασθενείς τους οικονομικά, με αποτέλεσμα να υποεκτιμάται η κατάσταση.Οι μη διαγνωσμένες θρομβώσεις ή οι ανεπαρκώς θεραπευμένες οδηγούν σε δύο καταστροφικές επιπλοκές: την πνευμονική εμβολή και το μεταθρομβωτικό φλεβικό σύνδρομο, με τα χαρακτηριστικά πρησμένα-καφέ άκρα και τα άτονα φλεβικά έλκη. Έτσι, διαμορφώνεται ένας νέος ιατρικός όρος η Φλεβική Θρομβοεμβολική Νόσος (ΦΘΝ), όπου περιλαμβάνονται η φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή. Πρόκειται για μία δυνητικά απειλητική κατάσταση για τη ζωή του ασθενούς, με σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα, που αποτελεί την τρίτη αιτία καρδιαγγειακών θανάτων παγκοσμίως και η οποία χρειάζεται άμεση ιατρική αντιμετώπιση. Στις περιπτώσεις αυτές ο θρόμβος αίματος, που έχει σχηματιστεί σε μια εσωτερική φλέβα, αποσπάται από τις φλέβες και με την κυκλοφορία του αίματος φτάνει στους πνεύμονες και εγκαθίσταται σε κάποιο σημείο της πνευμονικής αρτηρίας, με αποτέλεσμα να διακόπτεται η ροή του αίματος από εκείνο το σημείο και μετά και να προκαλείται πνευμονική εμβολή. Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν δυνατό πόνο στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, έντονο βήχα, ταχύπνοια, ταχυκαρδία και απώλεια συνείδησης.Η ακριβής συχνότητα της νόσου είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Εκτιμάται ότι στην Ευρώπη 650.000 ασθενείς πάσχουν ετησίως από φλεβική θρόμβωση και 430.000 ασθενείς από πνευμονική εμβολή, ενώ κάθε χρόνο πεθαίνουν 500.000 Ευρωπαίοι και 50.000 Έλληνες. Ο αριθμός αυτός είναι υπερδιπλάσιος του ετήσιου αριθμού θανάτων που προκαλούν αθροιστικά ο καρκίνος του μαστού (86.831), ο καρκίνος του προστάτη (63.636), τα τροχαία ατυχήματα (53.599) και το AIDS (5.860). Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι πολλοί ασθενείς που κινδυνεύουν από ΦΘΝ δεν λαμβάνουν θρομβοπροφύλαξη, που περιλαμβάνει τη λήψη των κατάλληλων αντιθρομβωτικών φαρμάκων, την εφαρμογή ελαστικών καλτσών και φυσικά την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίουΑφορά την απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας, που τροφοδοτεί με αίμα την καρδιά, εξαιτίας ενός θρόμβου αίματος. Οι θρόμβοι σχηματίζονται μέσα στις στεφανιαίες αρτηρίες λόγω ρήξης μιας προϋπάρχουσας αθηρωματικής πλάκας, η οποία δημιουργείται με τη σταδιακή συσσώρευση λιπιδίων στα τοιχώματα της αρτηρίας. Η συσσώρευση λιπιδίων είναι μια διαδικασία, η οποία διαρκεί χρόνια και ονομάζεται αθηροσκλήρωση.Τα συμπτώματα που δίνει το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι αίσθηση πίεσης ή σφιξίματος στο στήθος, πόνοι στο στήθος, οι οποίοι μπορεί να διαχέονται στον ώμο, το χέρι, το λαιμό ή και το σαγόνι, ξαφνικός πόνος στην άνω κοιλιακή χώρα που πολλές φορές συνοδεύεται με εμετούς, εφίδρωση, δυσχέρεια στην αναπνοή και ακανόνιστος χτύπος καρδιάς (αρρυθμία) που συμβαίνει για πρώτη φορά.Βάσει στοιχείων από την Πανελλήνια μελέτη HELIOS, που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, στη χώρα μας συμβαίνουν 20.000 νέα εμφράγματα κάθε χρόνο. Η πλειονότητα των εμφραγμάτων σε ηλικία κάτω των 60 ετών συμβαίνει σε καπνιστές.Ο καλύτερος τρόπος για την σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση του εμφράγματος είναι η πρόληψη. Ο Στέφανος Φούσας, Επ. Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ και νεοεκλεγείς πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας επεσήμανε ότι πρέπει να αποφεύγονται ή να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά όλοι οι προδιαθεσιακοί παράγοντες. Μοναδική εξαίρεση αποτελούν η κληρονομικότητα, το φύλο και η ηλικία, παράγοντες οι οποίοι προφανώς δεν μπορούν να τροποποιηθούν.Κολπική μαρμαρυγήΗ συχνότερη και σημαντικότερη αρρυθμία στο δυτικό κόσμο είναι η κολπική μαρμαρυγή. Είναι η συχνότερη αιτία νοσηλείας και ένα από τα σημαντικότερα αίτια για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Σύμφωνα με τον Γιώργο Ανδρικόπουλο, Δ/ντή Καρδιολογικής Κλινικής Νοσ. «ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ» και Αντιπρόεδρο του Ι.Μ.Ε.Θ.Α, υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότερα από 200.000 άτομα με κολπική μαρμαρυγή. Η συχνότητα εμφάνισης της αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία.Η κολπική μαρμαρυγή αυξάνει σημαντικά (διπλασιάζει έως τετραπλασιάζει) την πιθανότητα κάποιος να υποστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει όταν η καρδιά δεν δουλεύει με συγχρονισμένο τρόπο. Σε αυτήν την περίπτωση μέσα στις καρδιακές κοιλότητες και ιδιαίτερα στον αριστερό κόλπο της καρδιάς δημιουργούνται θρόμβοι αίματος, που κάποια στιγμή αποσπώνται από το τοίχωμα του αριστερού κόλπου, όπου είναι προσκολλημένοι και μπαίνουν στη γενική κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας εμβολικό επεισόδιο στον εγκέφαλο (εγκεφαλικό επεισόδιο). Τα εγκεφαλικά επεισόδια λόγω της κολπικής μαρμαρυγής είναι ιδιαίτερα σοβαρά και καταλείπουν αναπηρία σε ποσοστό που φτάνει το 50%.Βασικό στοιχείο στη θεραπευτική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής είναι ο έλεγχος της καρδιακής συχνότητας. Η θεραπεία θα πρέπει να αποσκοπεί στο να αποτρέπει την επανάληψη ενός νέου εγκεφαλικού επεισοδίου, με την προληπτική χορήγηση φαρμάκων (αντιπηκτικά φάρμακα). Πάντως, σύμφωνα με στοιχεία πρόσφατων επιδημιολογικών μελετών στη χώρα μας, ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων ασθενών δεν λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή ή λαμβάνει λάθος αγωγή.Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (Α.Ε.Ε.)Πρόκειται για ακόμη ένα δυσάρεστο και πολύ επικίνδυνο αποτέλεσμα της θρόμβωσης. Η πιο συνηθισμένη του μορφή είναι το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Προκαλείται όταν η ροή του αίματος σε ένα τμήμα του εγκεφάλου διακοπεί, εξαιτίας της απόφραξης ενός αγγείου από έναν θρόμβο αίματος. Τα σημαντικότερα προειδοποιητικά συμπτώματα είναι μούδιασμα, αδυναμία στα χέρια ή στα πόδια, δυσκολία στην ομιλία και στο περπάτημα (αστάθεια βάδισης), ίλιγγος και ζάλη, ελάττωση της όρασης ή διπλωπία, πονοκέφαλος και εμετός. Στη χώρα μας κάθε χρόνο συμβαίνουν 30.000 νέα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Οι ειδικοί συστήνουν να κάνουμε τακτικά τις απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις, ώστε να ελέγχουμε τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου (π.χ. αρτηριακή πίεση, σάκχαρο, χοληστερόλη), να αναφέρουμε άμεσα στο γιατρό μας τυχόν αύξηση καρδιακών παλμών ή καρδιακή αρρυθμία και να συμμορφωνόμαστε με τις ιατρικές οδηγίες. Επιπλέον, συμβουλεύουν να ακολουθούμε σωστή διατροφή, να ασκούμαστε συστηματικά, να μειώσουμε στο ελάχιστο το αλκοόλ που καταναλώνουμε, να κόψουμε το κάπνισμα και να αποφεύγουμε το παθητικό κάπνισμα.
(Από αριστερά προς τα δεξιά): Γιώργος Ανδρικόπουλος, Αλέξανδρος Τσελέπης, Κων/νος Κατσένης, Στέφανος Φούσας, Θεόδωρος Βασιλακόπουλος.
Η Παγκόσμια Ημέρα ΘρόμβωσηςΣυνδιοργανώνεται με την Ελληνική Εταιρεία Αγγειακής και Ενδαγγειακής Χειρουργικής και τη συμμετοχή 13 επιστημονικών εταιρειών που εμπλέκονται με την αντιμετώπιση της θρόμβωσης. Αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για ενημέρωση του κοινού (ιδιαίτερα των ατόμων που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου), της ιατρικής κοινότητας και των αρχών ως προς την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και τη θεραπεία της θρόμβωσης. Πιο συγκεκριμένα έχει ως στόχο:
- Την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας για τη θρόμβωση και τις σοβαρές επιπτώσεις της στην υγεία μας.
- Τη μείωση του αριθμού των περιπτώσεων στις οποίες δεν γίνεται η διάγνωση της νόσου.
- Η προώθηση της πρόληψης με τη βοήθεια διαγνωστικών εξετάσεων.
- Την παρότρυνση των φορέων υγείας να εφαρμόσουν στρατηγικές που θα εξασφαλίσουν την εφαρμογή των καλύτερων πρακτικών όσον αφορά την πρόληψη, τη διάγνωση και την θεραπεία της.
- Τη συμμετοχή στην ανεύρεση πόρων για την υποστήριξη του κινήματος και των κλινικών ερευνών που θα συντελέσουν στη μείωση των αρνητικών της επιπτώσεων στην υγεία.
Λίγα λόγια για…Το Ινστιτούτο Μελέτης και Εκπαίδευσης στη Θρόμβωση και την Αντιθρομβωτική Αγωγή (Ι.Μ.Ε.Θ.Α) ιδρύθηκε το 2011. Σκοπός του είναι η προαγωγή έρευνας και εκπαίδευσης καθώς και η διαρκής ενημέρωση σχετικά με τις εξελίξεις στον τομέα της θρόμβωσης και αντιθρομβωτικής αγωγής, η διαμόρφωση των κανόνων χρήσης των αντιθρομβωτικών φαρμάκων και η εκπόνηση και συντονισμός ερευνητικών προγραμμάτων σχετικών με τη θρόμβωση και την αντιθρομβωτική αγωγή.Η Ελληνική Εταιρεία Αγγειακής και Ενδαγγειακής Χειρουργικής έχει ως σκοπό την κλινική και εργαστηριακή με υπερήχους και αγγειογραφίες διάγνωση των αγγειακών παθήσεων του αρτηριακού και φλεβικού, την θεραπεία των αρτηριακών, φλεβικών και λεμφικών νοσημάτων συντηρητικά, ενδαγγειακά και χειρουργικά, την εκπαίδευση και την προαγωγή της έρευνας στις αρτηριακές και φλεβικές παθήσεις αλλά και στην θρόμβωση και πνευμονική εμβολή και την συμμετοχή της στις επιστημονικές επιτροπές καθορισμού κριτηρίων και κατευθυντηρίων οδηγιών.
