Η πρόσφατη έρευνα για τις διαφορές ανάμεσα στον ανδρικό και τον γυναικείο εγκέφαλο έφερε για μία ακόμη φορά στο προσκήνιο τη συζήτηση για τις διαφορές ανάμεσα στα 2 φύλα, ενώ έδωσε σε πολλούς την ευκαιρία να επιβεβαιώσουν με επιστημονική πλέον σφραγίδα αυτό που οι περισσότεροι έχουμε ήδη παρατηρήσει: ότι οι γυναίκες μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα (multitasking), ενώ οι άνδρες είναι ικανοί για ένα (αλλά καλό!) κάθε φορά. Αυτή όμως, δεν είναι η μόνη διαφορά που έχουν διαπιστώσει οι ερευνητές στον τρόπο που τα 2 φύλα σκέφτονται, πονούν, αρρωσταίνουν ή μεθούν. Ας δούμε πού αλλού διαφέρουν…Multitaskers vs σεφΕκείνη γράφει τη λίστα με τα ψώνια, ανοίγει το ψυγείο για να βγάλει αυγά, έχει ήδη ανάψει το μάτι της κουζίνας και απαντά στο παιδί που τη ρωτάει πώς γράφεται μια λέξη… Μια γυναίκα μπορεί να κάνει ταυτόχρονα πολλά πράγματα – κάτι που οι περισσότερες γυναίκες το γνωρίζουμε ήδη… Ένας άνδρας, από την άλλη μεριά, θα ετοιμάσει πιθανότατα το πιο ωραίο γεύμα που έχει σερβιριστεί ποτέ στο σπίτι, αφήνοντας ωστόσο μια κουζίνα… βομβαρδισμένη, τον νεροχύτη «μέχρι επάνω» και το πάτωμα να κολλάει. Η ιστορία, όμως, λέει ότι οι πιο επιτυχημένοι σεφ είναι άνδρες.Γιατί συμβαίνει αυτό;Η πιο πρόσφατη έρευνα που απαντά σε αυτό το ερώτημα δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» (PNAS) και βασίζεται σε ειδικές μαγνητικές τομογραφίες 1.000 ανδρών και γυναικών. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι στον ανδρικό εγκέφαλο οι συνδέσεις ανάμεσα στο πρόσθιο και το οπίσθιο τμήμα κάθε ημισφαιρίου είναι πολύ πυκνές, αλλά εκείνες που γεφυρώνουν τα δύο ημισφαίρια είναι λιγότερες. Στις γυναίκες, όμως, το δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ των δύο ημισφαιρίων είναι θεαματικά πυκνό, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι γυναίκες χρησιμοποιούν συχνότερα και τα δύο ημισφαίρια ταυτόχρονα. Οι διαφορές αυτές, σύμφωνα με τους ερευνητές, εξηγούν γιατί οι γυναίκες μπορούν να εκτελέσουν ταυτόχρονα διαφορετικές δραστηριότητες (multitasking), ενώ οι άνδρες αποδίδουν καλύτερα σε μεμονωμένα έργα, ιδιαίτερα σε αυτά που έχουν σχέση με την αντίληψη του χώρου και τα αισθητικοκινητικά ερεθίσματα (π.χ. οδήγηση αυτοκινήτου, πιλοτάρισμα, μαγειρική).Φοράω ίδιες κάλτσες;Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει γυναίκες να περιγράφουν την ακριβή απόχρωση του χρώματος που τους αρέσει σε ένα ρούχο; Στον αντίποδα, δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει άνδρες να φορούν μια μαύρη και μια καφέ κάλτσα, χωρίς οι ίδιοι να το έχουν αντιληφθεί.Γιατί συμβαίνει αυτό;Επειδή τα δύο φύλα δεν έχουν εφάμιλλες ικανότητες διάκρισης των χρωμάτων – πάντοτε με βάση τα στατιστικά δεδομένα. Οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι μια γυναίκα θα αναγνωρίσει κατά μέσο όρο 13 χρώματα στο ουράνιο τόξο, ενώ ένας άνδρας 9. Στατιστικά, η δυσχρωματοψία είναι συχνότερη στους άνδρες (8%) σε σύγκριση με τις γυναίκες (0,5%). Στην περίπτωση της δυσχρωματοψίας υπάρχει μερική αδυναμία αντίληψης των χρωμάτων – συχνότερα επηρεάζεται η διάκριση μεταξύ κόκκινου και πράσινου, παρά πράσινου και μπλε.Ποιος αντέχει τον πόνο;Πρόκειται για μια κλισέ κινηματογραφική σκηνή: η γυναίκα επιδεικνύει αξιοθαύμαστη δύναμη την ώρα του τοκετού, ενώ ο άνδρας της καταρρέει. Πλήθος ταινιών αναπαράγουν αυτό το βαθιά ριζωμένο στερεότυπο. Τελικά, οι γυναίκες αντέχουν περισσότερο τον πόνο;Γιατί συμβαίνει αυτό;Οι γυναίκες έχουν μια ιδιαιτερότητα όσον αφορά την ανταπόκρισή τους στον πόνο, η οποία σχετίζεται με τις ορμονικές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του κύκλου τους. Υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες πονούν περισσότερο πριν την έμμηνο ρύση, αλλά και άλλες που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στον πόνο κατά την ωορρηξία. Δεν λείπουν όμως και οι έρευνες που αποκαλύπτουν ότι οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο όριο ευαισθησίας και αντοχής στον πόνο, προς ανατροπή του στερεοτύπου περί γυναικείας αντοχής.Το επιστημονικό κουβάρι ξεμπλέκει έως έναν βαθμό έρευνα του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στο Stony Brook, σύμφωνα με την οποία οι άνδρες αναφέρουν ότι πονούν λιγότερο όταν την ερώτηση τους τη θέτει μια γυναίκα ερευνήτρια σε σύγκριση με έναν άνδρα! Με άλλα λόγια, το ποιος θέτει την ερώτηση σε συνδυασμό με τις κοινωνικές προσδοκίες για τους «δυνατούς» άνδρες που «δεν κλαίνε», κάνει τους άνδρες πιο ανθεκτικούς στον πόνο και μας φέρνει μπροστά σε ένα άλλο κλασικό κινηματογραφικό στερεότυπο: εκείνο του άνδρα που μόλις έχει χτυπήσει, αλλά «καταπίνει» τον πόνο του για να μη δείξει ότι είναι ευάλωτος. Εν κατακλείδι, πολλοί ερευνητές συμφωνούν ότι οι διαφορές όσον αφορά την αντίληψη του πόνου ανάμεσα στα δύο φύλα δεν οφείλονται και τόσο σε βιολογικές παραμέτρους όσο σε κοινωνικές συνιστώσες, χωρίς φυσικά να παραβλέπουμε τον παράγοντα της υποκειμενικής αντίληψης του πόνου.Μακροβιότερες οι γυναίκεςΜπορεί στο ζήτημα της αντίληψης του πόνου οι έρευνες να καταλήγουν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα, οι ειδικοί όμως δεν θα διαφωνήσουν στο ότι οι άνδρες βιολογικά είναι πιο «εύθραυστοι». Ήδη από την ενδομήτρια ζωή οι γυναίκες έχουν ένα προβάδισμα – έχει παρατηρηθεί ότι παρότι στατιστικά συλλαμβάνονται περισσότερα άρρενα έμβρυα, εντούτοις γεννιούνται περισσότερα κορίτσια. Το προβάδισμα αυτό τις ακολουθεί μέχρι τα γεράματα – οι γυναίκες είναι μακροβιότερες κατά 5-7 χρόνια σε σύγκριση με τους άνδρες.Γιατί συμβαίνει αυτό; Μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες, όπως π.χ. ότι οι άνδρες φθείρονται νωρίτερα επειδή κάνουν πιο απαιτητικές σωματικά εργασίες ή εμπλέκονται συχνότερα σε ριψοκίνδυνες δραστηριότητες, γι’ αυτό και ζουν λιγότερο από τις γυναίκες. Οι πιο πρόσφατες θεωρίες υποστηρίζουν ότι τα κύτταρα του ανδρικού σώματος δεν είναι προγραμματισμένα να διαρκούν τόσο όσο των γυναικών. Οι άνδρες επομένως είναι βιολογικά πιο «αναλώσιμοι» σε σύγκριση με τις γυναίκες, που ως πιο «απαραίτητες» για την εξέλιξη του είδους -επειδή κυοφορούν- είναι εφοδιασμένες με καλύτερα «συστήματα συντήρησης και ανανέωσης» των κυττάρων τους, γεγονός που τις καθιστά μακροβιότερες.Η κατάθλιψη «προτιμά» τις γυναίκεςΗ ήπια και η μέτρια κατάθλιψη είναι 2-3 φορές πιο συχνή στο γυναικείο φύλο. Από την άλλη μεριά, όμως, ο αλκοολισμός είναι περίπου 2 φορές πιο συχνός στους άνδρες.Γιατί συμβαίνει αυτό;Οι ειδικοί εξηγούν ότι η κατάθλιψη απειλεί και τα δύο φύλα. Ωστόσο, στους άνδρες τείνει να εκδηλώνεται περισσότερο με συμπτώματα ευερεθιστότητας, νευρικότητας και αισθήματα θυμού, κάτι που κάνει και πιο δύσκολη τη διάγνωσή της. Επιπλέον, οι άνδρες τείνουν να στρέφονται στο αλκοόλ για να ξεπεράσουν το πρόβλημα, αλλά και σε ακραίες συμπεριφορές (αυτοκτονούν 4 φορές συχνότερα), εν αντιθέσει με τις γυναίκες, που στρέφονται πιο εύκολα στη βοήθεια του περίγυρού τους ή σε έναν ειδικό. Από την άλλη μεριά, οι γυναίκες μπορεί επιπλέον να εκδηλώσουν κατάθλιψη μετά τον τοκετό, πριν την έμμηνο ρύση, αλλά και στην εμμηνόπαυση. Το φαινόμενο εξηγείται εν μέρει βιολογικά (έντονες ορμονικές αλλαγές, διπλάσιος χρόνος αναπλήρωσης της σεροτονίνης στον εγκέφαλο μετά από έντονο στρες), αλλά υπεύθυνες πλέον θεωρούνται από τους επιστήμονες και οι διαφορές στη θέση των δύο φύλων όσον αφορά τους ρόλους, την ισχύ, την εξουσία και την ικανοποίηση των αναγκών τους (π.χ. στατιστικά οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να βιώσουν φτώχεια, να είναι εξαρτημένες από τον σύζυγό τους ή να νιώσουν μείωση του κοινωνικού τους κύρους λόγω των ορατών σημαδιών της γήρανσης).Πιο ευαίσθητη η ανδρική καρδιά;Παρά τη διαδεδομένη άποψη ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι μια ανδρική νόσος, η αλήθεια είναι ότι απειλούν και τις γυναίκες, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση, όταν χάνεται η προστατευτική ασπίδα των οιστρογόνων. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, τα εμφράγματα είναι 3 φορές συχνότερα στους άνδρες, αλλά περισσότερες γυναίκες χάνουν τη ζωή τους από έμφραγμα, ίσως εξαιτίας του πιο λεπτού τους συστήματος στεφανιαίων αγγείων. Επιπλέον, σήμερα οι καρδιολόγοι τονίζουν ότι οι ορμόνες δεν αρκούν πλέον για να προστατεύσουν την καρδιά των νέων γυναικών από τις επιπτώσεις του στρες και του καπνίσματος, με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται όλο και συχνότερα εμφράγματα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας άνω των 38-40 ετών.Μια γυναίκα κινδυνεύει 10 φορές περισσότερο να πεθάνει από καρδιαγγειακή νόσο παρά από τον καρκίνο του μαστού και όμως η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών (46%) εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο καρκίνος είναι η μεγαλύτερη απειλή για την υγεία τους, σύμφωνα με μεγάλη αμερικανική έρευνα, που διεξήχθη από το Εθνικό Κέντρο Στατιστικών Υγείας (National Center for Health Statistics).Γιατί συμβαίνει αυτό;Γιατί επικρατεί η άποψη ότι το έμφραγμα απειλεί κυρίως τους άνδρες; Οι λόγοι είναι πολλοί, όπως π.χ. ότι τα περισσότερα σχετικά δεδομένα προέρχονται από έρευνες σε άνδρες, καθώς και ότι στους άνδρες τα συμπτώματα του εμφράγματος συνήθως είναι πιο ξεκάθαρα (π.χ. πόνος στο στήθος, δύσπνοια), ενώ στις γυναίκες πιο άτυπα (ασαφή), όπως δυσφορία, διάχυτη ενόχληση, με αποτέλεσμα να μην εντοπίζονται έγκαιρα πολλές περιπτώσεις εμφράγματος. Επιπρόσθετα, ορισμένες διαγνωστικές εξετάσεις, όπως το τεστ κοπώσεως, δεν είναι τόσο ακριβείς στις γυναίκες όσο στους άνδρες.Ποιος μεθάει γρηγορότερα;Μια γυναίκα θα απορροφήσει 30% περισσότερο αλκοόλ στην κυκλοφορία του αίματός της συγκριτικά με έναν άνδρα ιδίου βάρους που έχει καταναλώσει την ίδια ποσότητα αλκοόλ. Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στο αλκοόλ, γεγονός που οφείλεται στις βιολογικές διαφορές των δύο φύλων – μικρότερη περιεκτικότητα υγρών στο γυναικείο σώμα, αλλά και μικρότερη ποσότητα του υπεύθυνου για τη διάσπαση του αλκοόλ ενζύμου (αλκοολική αφυδρογονάση).Τσεκάπ στον Αδάμ και την ΕύαΤριχόπτωση Απειλεί έναν στους δύο άνδρες, ενώ απασχολεί λιγότερες από δύο στις δέκα γυναίκες.Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα Λόγω της ανατομίας τους, οι γυναίκες είναι πιο ευπαθείς.Αρθρίτιδα Δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες (ιδιαίτερα στα γόνατα), λόγω του πιο αδύναμου μυϊκού τους συστήματος και της πιο ανοιχτής λεκάνης τους. Οι άνδρες, από την άλλη μεριά, παρουσιάζουν συχνότερα προβλήματα στη μέση.Χοληστερίνη Οι γυναίκες συνήθως έχουν υψηλότερη «καλή» χοληστερίνη (HDL). Ενώ στους άνδρες θεωρείται ικανοποιητική η HDL όταν είναι πάνω από 40 mg/dL, πολλές γυναίκες σήμερα έχουν ακόμη και 70 mg/dL – όταν όμως καπνίζουν, χάνουν αυτό το προβάδισμα.Πρεσβυωπία Συνήθως οι γυναίκες φορούν γυαλιά πρεσβυωπίας 3 χρόνια νωρίτερα από τους άνδρες.Θυρεοειδής Οι παθήσεις του θυρεοειδούς εμφανίζονται 10 φορές περισσότερο στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες.Αυτοάνοσα Τα αυτοάνοσα νοσήματα -όπου ο οργανισμός επιτίθεται στον εαυτό του- είναι συχνότερα στις γυναίκες.Οστεοπόρωση Παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, γεγονός που αποδίδεται στο ότι τότε χάνεται η προστατευτική δράση των οιστρογόνων στα οστά τους.Αϋπνία Οι άνδρες μπορούν να αντέξουν καλύτερα την έλλειψη ύπνου σε σύγκριση με τις γυναίκες, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Duke.Πονοκέφαλοι Σε ό,τι αφορά τις κεφαλαλγίες, η ημικρανία είναι συχνότερη στις γυναίκες, αλλά η αθροιστική κεφαλαλγία είναι συχνότερη στους άνδρες.Από άλλους πλανήτες;Ο Άρης και η Αφροδίτη είναι οι πλανήτες που συχνά επιλέγονται -ακόμη και ως τίτλοι βιβλίων- για να περιγράψουν το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε ζητήματα προσωπικότητας και συναισθημάτων.Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα σε δείγμα 10.000 ενηλίκων, που δημοσιεύτηκε στο ανοιχτής πρόσβασης περιοδικό «PLoSONE», η άποψη ότι τα δύο φύλα έχουν περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές οφείλεται στην αδυναμία των διαθέσιμων ερευνητικών εργαλείων να καταγράψουν τις διαφορές τους! Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, οι κύριες διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα εντοπίζονται στην ευαισθησία, τη ζεστασιά και τη συναίσθηση -υψηλότερες στις γυναίκες- και στη συναισθηματική σταθερότητα, την κυριαρχία, τη συνείδηση των κανόνων και την επαγρύπνηση – υψηλότερες στους άνδρες. Επίσης, σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, οι άνδρες εμφανίζουν αδυναμία στο να αποκωδικοποιήσουν εύκολα τα συναισθήματα των γυναικών – ο ανδρικός εγκέφαλος πρέπει να εργαστεί πιο σκληρά ώστε να κατανοήσει θέματα συναισθηματικής φύσεως και να πάρει ανάλογες αποφάσεις. Πάντως, φαίνεται πως είναι μύθος να πιστεύουμε πως οι άνδρες έχουν μικρότερη συναισθηματική ικανότητα από τις γυναίκες: τα συναισθήματα των ανδρών είναι εξίσου έντονα και ποικίλα με εκείνα των γυναικών, επισημαίνουν οι ειδικοί. Η διαφορά έγκειται στο ότι οι άνδρες δυσκολεύονται να τα αναγνωρίσουν και να τα εκφράσουν. Οι γυναίκες συνηθίζουν να μιλούν για τα συναισθήματά τους, ενώ οι άνδρες τα διοχετεύουν περισσότερο σε πράξεις και στην αναζήτηση λύσεων.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΛΛΙΕΡΗ, διευθυντή Καρδιολογικής Μονάδας Εμφραγμάτων του Νοσοκομείου «Metropolitan», μέλος του Κολεγίου Καρδιολόγων Η.Π.Α., τον κ. ΜΙΧΑΛΗ ΒΙΚΕΛΗ, νευρολόγο, MSc in Headache Medicine, PhD, γενικό γραμματέα της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας, τον κ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΣΠΑΝΤΙΔΕΑ, διδάκτορα Πανεπιστημίου Αθηνών, παθολόγο-φαρμακολόγο, τον κ. ΙΩΑΝΝΗ ΚΟΤΣΙΡΑ, χειρουργό οφθαλμίατρο, και την κ. AΓΓΕΛΙΚΗ ΜΕΝΕΔΙΑΤΟΥ, ψυχολόγο, Μ.Α. Κλινικής Ψυχολογίας, πρόεδρο του Δ.Σ. και επιστημονική υπεύθυνη της Ελληνικής Εταιρείας Διαταραχών Διάθεσης «ΜΑΖΙ».
