Επιτέλους, η άνοιξη πέρασε και μαζί μ’ αυτήν και όλα τα ενοχλητικά συμπτώματα που τη συνοδεύουν, όπως ο ξερός βήχας, το συνάχι, τα ασταμάτητα φτερνίσματα, τα μάτια που τρέχουν συνέχεια, η δυσκολία στην αναπνοή. Το καλοκαίρι είναι η καλύτερη εποχή για τους αλλεργικούς θα έλεγε κάποιος, αφού καθώς τα φυτά ξεραίνονται τα βάσανά τους σιγά-σιγά τελειώνουν. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όμως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι αναπνευστικές αλλεργίες μπορεί να μειώνονται το καλοκαίρι -χωρίς να εξαφανίζονται τελείως-, αλλά τη θέση τους παίρνουν άλλες, που έχουν την τιμητική τους τώρα στις διακοπές. Και βέβαια δεν μιλάμε για αλλεργίες που μας συντροφεύουν ολόκληρο το χρόνο, όπως για παράδειγμα στα ακάρεα της οικιακής σκόνης, σε κάποια τρόφιμα, φάρμακα ή ζώα, αλλά για κάποιες άλλες -πολύ λιγότερο γνωστές, αλλά εξίσου ενοχλητικές- που προέρχονται από φυσικά αίτια, όπως είναι το κρύο, η ζέστη, ο ήλιος, η τριβή, η πίεση, η δόνηση, το νερό, η άσκηση. Δεν χρειάζεται να απογοητευόμαστε όμως. Όπως και οι αναπνευστικές αλλεργίες, έτσι και αυτές -οι φυσικές κνιδώσεις, όπως ονομάζονται οι περισσότερες- μπορούν να αντιμετωπιστούν επαρκώς με τη βοήθεια των ειδικών.

Από τι προκαλούνται οι αλλεργίες του καλοκαιριού
Από τον ήλιο Παρουσιάζεται μετά την ηλιοθεραπεία ή και την πιο περιορισμένη έκθεση στο ηλιακό φως, για παράδειγμα όσο κολυμπάμε στη θάλασσα ή κυκλοφορούμε στην πόλη σε ώρες που υπάρχει ηλιοφάνεια, και εμφανίζεται σε περιοχές του σώματός μας που είναι περισσότερο ακάλυπτες από ρούχα (π.χ. χέρια, ντεκολτέ, πόδια).
Από τη ζέστη Προκαλείται εξαιτίας της ζέστης, τόσο το καλοκαίρι όταν είναι πολύ υψηλές οι θερμοκρασίες όσο όμως και το χειμώνα που μπορεί να βρισκόμαστε σε έναν πολύ ζεστό χώρο (για παράδειγμα επειδή είναι πολύ δυνατό το καλοριφέρ).
Από το κρύο Μπορεί να μας απασχολήσει και το χειμώνα, αλλά επειδή το μεγαλύτερο μέρος του σώματός μας είναι καλυμμένο και μάλιστα με ζεστά ρούχα, είναι σπανιότερη. Το καλοκαίρι είναι συχνότερη. Γιατί; Επειδή προκαλείται από την κρύα θάλασσα στην οποία κάνουμε μπάνιο (κυρίως στην αρχή του καλοκαιριού, που δεν έχει ακόμα ο οργανισμός μας συνηθίσει το κρύο νερό και η θάλασσα είναι ακόμα αρκετά δροσερή).
Από την άσκηση Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι για να προκύψει θα πρέπει να προϋπάρχει σωματική κόπωση, γιατί πολύ συχνά αυτή η αλλεργία συγχέεται με εκείνη που προκαλείται από τη ζέστη, επειδή και στην περίπτωση της άσκησης ζεσταινόμαστε. Όμως, όταν έχουμε αλλεργία στη ζέστη, θα εμφανίσουμε συμπτώματα όχι μόνο μετά τη σωματική άσκηση, αλλά και όταν βρεθούμε σε ένα χώρο με πολύ υψηλή θερμοκρασία, ακόμα κι αν είμαστε τελείως ακίνητοι.
Από το νερό Ευτυχώς η συγκεκριμένη αλλεργία είναι πολύ σπάνια, γιατί, όπως είναι προφανές, δημιουργεί πολύ μεγάλα προβλήματα στους ανθρώπους που τυχόν υποφέρουν από αυτήν, αφού είναι αλλεργικοί γενικά στο νερό, όποια θερμοκρασία κι αν αυτό έχει.

Πώς θα τις αναγνωρίσουμε
Οι αλλεργίες αυτές εκδηλώνονται με κοκκινίλες και εξανθήματα που προκαλούν πολύ έντονη φαγούρα. Σπανιότερα, εντοπίζονται σε κάποια μέρη του σώματος (π.χ. στο πρόσωπο, το λαιμό, τον τράχηλο, τα χέρια ή τα πόδια στην περίπτωση της ηλιακής κνίδωσης) και κατά κανόνα απλώνονται σε όλο το δέρμα μας. Σε σπάνιες επίσης περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσουν και αναπνευστικά και καρδιαγγειακά συμπτώματα και τότε χρήζουν οπωσδήποτε ιατρικής παρέμβασης.

Στον αλλεργιολόγο
Η διάγνωση Ο γιατρός, αφού μας πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό σχετικά με το πότε, υπό ποιες συνθήκες, πόσο συχνά και πόσο σοβαρά ήταν τα συμπτώματα που εμφανίσαμε, θα μας κάνει πιθανώς και κάποια δοκιμασία. Συχνά ο έλεγχος γι’ αυτές τις αλλεργίες γίνεται με την επαφή με το ίδιο το αίτιο για περίπου 10-20΄ στο ιατρείο. Αν, για παράδειγμα, υποφέρουμε από αλλεργία στο κρύο, ο αλλεργιολόγος θα βάλει ένα παγάκι μέσα σε ένα μικρό μεταλλικό σκεύος, θα το τοποθετήσει επάνω στο χέρι μας για περίπου 10΄ και μετά, αφού απομακρύνει το σκεύος, θα περιμένει να δει αν και πώς αντιδρά το δέρμα μας. Αν το πρόβλημά μας είναι η αλλεργία στο κρύο ή τον ήλιο και μας ταλαιπωρεί το τελευταίο διάστημα και όχι εδώ και χρόνια, μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε επιπλέον και άλλες ειδικές εξετάσεις, επειδή μπορεί να υποκρύπτεται κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.
Η πρόληψη Σημαντικό είναι να προσπαθούμε να αποφεύγουμε το αίτιο της αλλεργίας. Αν για παράδειγμα έχουμε αλλεργία στο κρύο, θα πρέπει να προτιμάμε ζεστές θάλασσες, στα πρώτα μπάνια να μη μένουμε πολλή ώρα στο νερό και να αλλάζουμε και να σκουπιζόμαστε καλά αμέσως μόλις βγαίνουμε από τη θάλασσα. Αν υποφέρουμε από αλλεργία στον ήλιο, θα πρέπει να προσπαθούμε να τον αποφεύγουμε, να έχουμε καλυμμένο το μεγαλύτερο μέρος του σώματος και του προσώπου μας και να φοράμε πάντα αντιηλιακό. Σκόπιμο είναι να γνωρίζουμε ότι το στρες είναι ένας από τους παράγοντες που ευνοούν τις κνιδώσεις αυτές, όπως και όλες τις αλλεργίες.
Η αντιμετώπιση Αυτή είναι συμπτωματική. Εξαρτάται από την έκταση των συμπτωμάτων. Μπορούμε να πάρουμε αντιισταμινικά και να ζητήσουμε ιατρική βοήθεια αν παρατηρήσουμε ότι τα συμπτώματα γενικεύονται.

Καλοκαιρινές «ανοιξιάτικες» αλλεργίες
Ας μη βιαστούμε να σκεφτούμε ότι λόγω καλοκαιριού έχουμε απαλλαγεί από τις κουραστικές αναπνευστικές αλλεργίες της άνοιξης. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι για δύο λόγους: Ο ένας είναι ότι υπάρχουν κάποια αλλεργιογόνα φυτά (π.χ. η αγριάδα, η μουχρίτσα, η αρτεμισία ή αψιθιά, τα αγριόβλιτα κ.ά.) που ανθίζουν το καλοκαίρι και προκαλούν συμπτώματα από το αναπνευστικό, οπότε σε περίπτωση που είμαστε ευαίσθητοι σε αυτά και βρεθούμε σε περιοχή όπου υπάρχουν τέτοια φυτά πιθανότατα θα βιώσουμε δυσάρεστα συμπτώματα. Από την άλλη πλευρά, σε κάποιες περιοχές όπου υπάρχουν πολλά νερά, τα κλασικά αλλεργιογόνα φυτά της άνοιξης, όπως είναι η ελξίνη η φαρμακευτική (Parietaria) ή παρθενούλι ή αγριοβασιλικός ή περδικάκι αλλά και ορισμένα αγριόχορτα, συνεχίζουν να ανθίζουν το καλοκαίρι και με τη σειρά τους να προκαλούν αναπνευστικές αλλεργίες.

Γιατί δεν τις γνωρίζουμε;
Η πρώτη μας σκέψη είναι πιθανώς ότι είναι σπάνιες και γι’ αυτό δεν τις έχουμε ακούσει. Στην πραγματικότητα όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Οι φυσικές κνιδώσεις (Urticarias στα λατινικά) ταλαιπωρούν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, κυρίως εφήβους και νέους ενηλίκους. Αυτό που πιθανώς συμβαίνει είναι ότι η πλειονότητα των ανθρώπων που τις έχουν δεν το ξέρουν για διάφορους λόγους. Επειδή:
➜ Πολλές φορές αποδίδονται από λάθος σε άλλα αίτια. Για παράδειγμα, η αλλεργία στον ήλιο συγχέεται με τη φωτοευαισθησία, που εκδηλώνεται με ανάλογα συμπτώματα και προκύπτει εξαιτίας της λήψης συγκεκριμένων φαρμάκων (π.χ. αντισυλληπτικά, ορισμένα αντιφλεγμονώδη, κάποια αντιβιοτικά) που δημιουργούν ευαισθησία στον ήλιο και προκαλούν μια δερματική εικόνα που μοιάζει με αυτήν της αλλεργίας.
➜ Σε αρκετές περιπτώσεις εκφράζονται με ήπια ή περιορισμένα συμπτώματα και δεν τους δίνουμε πολλή σημασία. Για παράδειγμα, οι αλλεργίες στον ήλιο ή το κρύο μπορεί να εμφανιστούν με κάποιες κοκκινίλες που προκαλούν φαγούρα μόνο σε κάποιο μέρος του σώματος, π.χ. στα πόδια ή τα χέρια, που είναι πιο συχνά εκτεθειμένα.
➜ Σπανιότερα, τα συμπτώματα δεν εκδηλώνονται αμέσως μετά την επαφή με το φυσικό παράγοντα αλλά μετά από ώρες, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα με τη διάγνωση, αφού οι ασθενείς δυσκολεύονται να καταλάβουν ποιο ήταν το αίτιο που τους δημιούργησε το πρόβλημα.
➜ Δεν είναι τόσο γνωστές όπως οι αλλεργίες στα τρόφιμα, τα φάρμακα ή τα φυτά, οπότε, όταν μας προκύπτουν (π.χ. επειδή ήμασταν για πολλή ώρα στο κρύο νερό, τον ήλιο ή τη ζέστη), δεν μας περνάει από το μυαλό ότι μπορεί να ευθύνεται κάποιο τέτοιο φυσικό αίτιο.
➜ Πολύ σπάνια -ευτυχώς- εκφράζονται απευθείας με πολύ σοβαρά και γενικευμένα συμπτώματα που ξεπερνούν τις δερματικές εκδηλώσεις και αφορούν και άλλα συστήματα, όπως π.χ. το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό, και οδηγούν ακόμα και στο θάνατο, ο οποίος με τη σειρά του αποδίδεται σε λανθασμένα αίτια. Ένα παράδειγμα είναι η αλλεργία στο κρύο νερό της θάλασσας, που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στον πνιγμό νέους ανθρώπους (που δεν υποφέρουν από κάποια καρδιακή πάθηση) και παρ’ όλα αυτά οι γιατροί δεν καταφέρνουν
να αποδώσουν τελικά το θάνατο στα σωστά αίτια.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗ δρ. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΟΝΤΟΥ-ΦΙΛΗ, αλλεργιολόγο, πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας.