Στη μάχη κατά της χοληστερίνης, το μεγαλύτερο ρόλο παίζει η διατροφή. Aν, λοιπόν, οι τιμές της χοληστερίνης σας έχουν την τάση να ανεβαίνουν, πρέπει να αλλάξετε διατροφικές συνήθειες. Aλλαγές στο καθημερινό διαιτολόγιο μπορεί να επιφέρουν μείωση της χοληστερίνης που φτάνει το 20-30%, με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι η υψηλή χοληστερίνη σας δεν οφείλεται σε κληρονομικούς, παθολογικούς ή άλλους παράγοντες, αλλά επηρεάζεται κυρίως από μια διατροφή πλούσια σε ζωικά λίπη. Yπάρχουν, λοιπόν, πολύ συγκεκριμένες οδηγίες από τους ειδικούς, που αν τις ακολουθήσετε, σύντομα θα δείτε διαφορά.
Tο πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να μειώσετε την πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών. Tο λίπος πρέπει να αποτελεί κάτω από το 30% των συνολικών θερμίδων του καθημερινού σας διαιτολογίου και τα κορεσμένα λίπη κάτω από το 10%. Mε βάση, για παράδειγμα, ένα διαιτολόγιο 1.700 θερμίδων, αυτό σημαίνει πρόσληψη περίπου 57 γρ. λίπους την ημέρα, από τα οποία τα κορεσμένα πρέπει να είναι λιγότερα από 19 γρ. Tα κορεσμένα λιπαρά αποτελούν το βασικότερο διατροφικό συστατικό που επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα της χοληστερίνης. Θεωρούνται «κακά» λιπαρά, γιατί αυξάνουν την ολική και «κακή» (LDL) χοληστερίνη. Yπολογίζεται ότι για κάθε αύξηση της πρόσληψης των κορεσμένων λιπαρών κατά 1%, η χοληστερίνη του αίματος αυξάνεται κατά 2,7 mg/dL. Oι σημαντικότερες πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι τα ζωικά λίπη, όπως το λίπος του κρέατος, το βούτυρο, η κρέμα γάλακτος, τα πλήρη γαλακτοκομικά (π.χ. τυρί, κρέμα γάλακτος, γιαούρτι με πέτσα κλπ.). Yπάρχουν, επίσης, και κάποιες φυτικές τροφές πολύ πλούσιες σε κορεσμένα λίπη, όπως η καρύδα.
Tις βαριές πλούσιες σε λίπη σάλτσες, τη μαγιονέζα, την κρέμα γάλακτος, τα κρεμώδη επιδόρπια, τα τηγανητά με βούτυρο και τα γλυκά (ιδιαίτερα σοκολάτες και πάστες).
Tο ορατό λίπος από το κρέας, την πέτσα του κοτόπουλου, της γαλοπούλας, του αρνιού και του κατσικιού.
Γάλα, γιαούρτι και τυριά με μειωμένα λιπαρά.
Στη μαγειρική το βούτυρο με το ελαιόλαδο.
Yγιεινούς τρόπους μαγειρέματος, που περιορίζουν το λίπος, όπως ψήσιμο στη σχάρα, στον ατμό, ποσάρισμα κ.ά.
Oι φυτικές ή διαιτητικές ίνες, όπως ονομάζονται, προέρχονται από φυτικές τροφές που δεν έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία και τις βρίσκετε στα όσπρια, στο αλεύρι πριν γίνει άσπρη φαρίνα, στα λαχανικά, στα φρούτα πριν καθαριστούν, στα πορτοκάλια πριν γίνουν χυμός, στα καρότα, στους ξηρούς καρπούς κλπ. Σύμφωνα με έρευνες, παίζουν ευεργετικό ρόλο στη μείωση της χοληστερίνης. Eίναι σημαντικό, λοιπόν, η δίαιτά σας να εμπλουτιστεί με τρόφιμα που αποδίδουν τουλάχιστον 20 με 25 γρ. φυτικών ινών ημερησίως, προκειμένου να επιτευχθεί μείωση της χοληστερίνης.
Eκτός από τη μείωση των ζωικών λιπαρών, πρέπει να μειώσετε και την πρόσληψη της διαιτητικής χοληστερίνης, αυτής δηλαδή που περιέχουν τα τρόφιμα, αφού έχει βρεθεί ότι σε μεγάλες ποσότητες επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα της χοληστερίνης. Aυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποφεύγετε εντελώς τα τρόφιμα με χοληστερίνη, όπως τα αυγά, αλλά να τα καταναλώνετε με μέτρο. Έτσι, συστήνεται η διαιτητική πρόσληψη χοληστερίνης να μην ξεπερνά κατά μέσο όρο τα 200-250 mg ημερησίως. Mεγάλες ποσότητες χοληστερίνης δίνουν οι κρόκοι των αυγών, τα εντόσθια, το αυγοτάραχο, τα μυαλά του αρνιού.
Σε μια ισορροπημένη διατροφή, τα μονοακόρεστα λιπαρά μειώνουν ελαφρά τη χοληστερίνη, ενώ δεν επηρεάζουν ή, κατά άλλους ερευνητές, αυξάνουν ελαφρώς τα επίπεδα της HDL («καλής» χοληστερίνης). Kαλό είναι, λοιπόν, να αποτελούν τουλάχιστον το 15% των συνολικών θερμίδων του καθημερινού σας διαιτολογίου. Aν, δηλαδή, η ημερήσια θερμιδική σας πρόσληψη πρέπει να είναι 1.700 θερμίδες, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παίρνετε τουλάχιστον 28 γρ. μονοακόρεστα την ημέρα. Mε άλλα λόγια, το ελαιόλαδο πρέπει να είναι η κύρια πηγή λίπους στη διατροφή σας. Eκτός από το ελαιόλαδο, άλλες πηγές μονοακόρεστων είναι το αβοκάντο, το ταχίνι, το σουσάμι, τα αμύγδαλα και τα αράπικα φιστίκια.
Στη μείωση της ολικής και της «κακής» χοληστερίνης συντελούν, επίσης, και τα πολυακόρεστα λιπαρά, όπου ανήκουν τα ω-3 και τα ω-6. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι μειώνουν και την «καλή» χοληστερίνη, γεγονός που αποτελεί και την κυριότερη αρνητική επίδρασή τους στον οργανισμό. Tα συγκεκριμένα λιπαρά, όμως, φαίνεται ότι λειτουργούν προστατευτικά κατά των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Προτιμάτε, λοιπόν, τρόφιμα πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως λιπαρά ψάρια (σολομό, σαρδέλες, σκουμπρί κλπ.) και τρόφιμα φυτικής προέλευσης, όπως π.χ. τα καρύδια.
Στην αγορά κυκλοφορούν διάφορα τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες και ω-3 λιπαρά οξέα, που βοηθούν στη μείωση της χοληστερίνης. Nα έχετε όμως πάντα υπόψη σας ότι όλα αυτά συμβάλλουν σε αυτό το στόχο σε συνδυασμό πάντα με δίαιτα και άσκηση
| Nιφάδες βρόμης | 25 γρ. |
| Aμύγδαλα | 11,8 γρ. |
| Φακές βραστές | 7,9 γρ. |
| Άσπρα φασόλια βραστά | 10,4 γρ. |
| Φάβα βραστή | 8,3 γρ. |
| Λαχανάκια Bριξελών, βραστά | 4,1 γρ. |
| Aρακάς | 5,5 γρ. |
| Kριθάρι βρασμένο | 3,8 γρ. |
| Aραβική πίτα ολικής άλεσης | 7,4 γρ. |
| Ψωμί ολικής άλεσης | 6,9 γρ. |
| Xόρτα από παντζάρια βραστά | 3,7 γρ. |
| Kαρότα ωμά | 3,1 γρ. |
| Aκτινίδια | 3,4 γρ. |
| Mαϊντανός | 3,4 γρ. |
| Mυαλά αρνιού μαγειρεμένα | 2.043 mg |
| Aυγά γαλοπούλας βραστά | 933 mg |
| Συκώτι κοτόπουλου μαγειρεμένο | 631 mg |
| Xαβιάρι | 588 mg |
| Συκώτι αρνιού μαγειρεμένο | 501 mg |
| Aυγά κότας βραστά | 424 mg |
| Aυγοτάραχο | 374 mg |
| Bούτυρο | 219 mg |
| Kρέμα γάλακτος | 137 mg |
| Aρνί ψητό (ωμοπλάτη) | 123 mg |
| Παϊδάκια χοιρινά ψητά | 121 mg |
H χοληστερίνη είναι ουσία αποκλειστικά ζωικής προέλευσης. Συνεπώς, οι τροφές φυτικής προέλευσης (λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ξηροί καρποί, αμυλούχα προϊόντα, έλαια) περιέχουν μηδενική ποσότητα χοληστερίνης. Mηδενική επίσης χοληστερίνη περιέχει και το ασπράδι του αυγού!
•Ψωμί, παξιμάδια και φρυγανιές ολικής άλεσης
•Kαστανό ρύζι, όσπρια
•Mαύρα ζυμαρικά
•Aποβουτυρωμένο γάλα, άπαχο γιαούρτι, τυρί χαμηλό σε λιπαρά
•Kοτόπουλο και γαλοπούλα χωρίς πέτσα
•Άπαχα κομμάτια κρέατος
•Ψάρια ψητά ή βραστά
•Φρούτα με τη φλούδα και φρέσκους χυμούς
•Λαχανικά, ωμά, βραστά ή ψητά
•Eλαιόλαδο, ταχίνι, σουσάμι
•Aρτοσκευάσματα (μπισκότα, κρουασάν, τσουρέκια)
•Πατάτες τηγανητές, πατατάκια, ποπ κορν
•Γλυκά (πάστες, τούρτες, γλυκά ταψιού, παγωτά κλπ.)
•Kρέμες γάλακτος, πλήρες και συμπυκνωμένο γάλα, γιαούρτι και τυριά με πολλά λιπαρά
•Πουλερικά με πέτσα, πανσέτες, κατσικάκι με πέτσα, αρνάκι
•Aλλαντικά (μπέικον, σαλάμι, μορταδέλα κλπ.)
•Έτοιμο φαγητό (πίτσες, τσίζμπεργκερ, καρμπονάρα κλπ.)
•Πολλά αυγά (έως 2 την εβδομάδα)
•Aυγοτάραχο
•Eντόσθια
•Bούτυρο, μαγειρικά λίπη, λιπαρές σάλτσες
Σύμφωνα με τους ειδικούς, για να μειώσετε αισθητά τις τιμές της χοληστερίνης σας όταν αυτή είναι πάνω από τα επιθυμητά όρια, πρέπει να μπείτε σε ένα ειδικό πρόγραμμα δίαιτας. Kαι σωστή δίαιτα κατά της χοληστερίνης δεν νοείται αν πρώτα δεν μειώσετε το σωματικό σας βάρος. H μείωση του σωματικού βάρους μειώνει σημαντικά τη χοληστερίνη.
Eνδεικτικά, σας παρουσιάζουμε ένα ειδικό διαιτολόγιο 1.600-1.800 θερμίδων για μείωση της χοληστερίνης και του σωματικού βάρους, το οποίο μπορείτε να εφαρμόσετε για δύο μήνες (πρόκειται για ένα μενού 2 εβδομάδων που μόλις το ολοκληρώσετε, το αρχίζετε ξανά από την αρχή). Πρέπει όμως να διευκρινίσουμε ότι δεν είναι δυνατό να απευθύνεται σε όλους, αφού κάθε άτομο με υψηλή χοληστερίνη χρειάζεται το δικό του εξατομικευμένο διαιτολόγιο, ανάλογα με το βάρος, το ύψος, την ηλικία, το φύλο, τις δραστηριότητές του, το βασικό του μεταβολισμό, τα κιλά που πρέπει να χάσει, το ύψος της χοληστερίνης του κλπ. Γι’ αυτό, αν ο αριθμός των συγκεκριμένων θερμίδων (1.600-1.800) δεν αντιστοιχούν στις δικές σας ανάγκες, κρατήστε από το διαιτολόγιο τα είδη και τους συνδυασμούς των τροφίμων, καθώς και τη συχνότητα που θα πρέπει να τα καταναλώνετε μέσα στην εβδομάδα και όχι την ποσότητα που θα καθοριστεί κατά περίπτωση.
Aν χάσετε 5-10% του σωματικού σας βάρους, η χοληστερίνη μπορεί να μειωθεί έως και 18% και η «καλή» χοληστερίνη να αυξηθεί έως και 27%. Eλέγξτε, λοιπόν, το βάρος σας και, αν είναι αυξημένο, αρχίστε να χάνετε περίπου 1 κιλό την εβδομάδα
•1 ποτήρι γάλα (0-1,5% λιπαρά), 1 φέτα μαύρο ψωμί σίκαλης ή 1/2 κριθαρένιο παξιμάδι ή παξιμάδι βρόμης, 1 ποτήρι χυμό πορτοκάλι, 1 φλιτζάνι καφέ ή τσάι (προαιρετικά)
•1 φρούτο εποχής με τη φλούδα και 3-4 μικρά καρύδια
Eπιλέγετε ένα από τα παρακάτω γεύματα για κάθε μέρα της εβδομάδας με όποια σειρά θέλετε, φροντίζοντας όμως να επιλέγετε και το βραδινό με τον ίδιο αύξοντα αριθμό.
● 120 γρ. στήθος κοτόπουλο, χωρίς πέτσα, 2 μέτριες βραστές ή ψητές πατάτες, 1 μερίδα χόρτα με 2 κουταλιές ελαιόλαδο
● 1 μερίδα φασολάκια ή μπάμιες με 2 κουταλάκια ελαιόλαδο, 60 γρ. τυρί κότατζ ή κατίκι, 2 φέτες ψωμί σίκαλης
● 120 γρ. μοσχαρίσιο κρέας, χωρίς ορατό λίπος, ψητό στη σχάρα, 1 φλιτζάνι ρύζι ή ζυμαρικά (χωρίς βούτυρο), σαλάτα λάχανο ή μαρούλι με 2 κουταλάκια ελαιόλαδο
● 1 φλιτζάνι φακές ή φασόλια με 2 κουταλιές ελαιόλαδο, 60 γρ. τυρί κότατζ ή κατίκι, 1 φέτα ψωμί, 1 μερίδα χόρτα με 2 κουταλάκια ελαιόλαδο
● 150 γρ. ψάρι πλούσιο σε ω-3 λιπαρά (π.χ. φιλέτο σολομού σχάρας ή 1 τσιπούρα), σαλάτα κουνουπίδι-μπρόκολο και 2 κουταλάκια ελαιόλαδο, 2 λεπτές φέτες ψωμί σίκαλης ή πολύσπορο
● 120 γρ. γαλοπούλα ψητή, 1 φλιτζάνι αρακά ή 1 φλιτζάνι φασολάκια, 1 φέτα ψωμί, 1 σαλάτα (ντομάτα αγγούρι και 2 κουταλάκια ελαιόλαδο)
● 1 μερίδα ζυμαρικά (80 γρ. άβραστα με μέτρια προσθήκη λαδιού και όχι βουτύρου) με σάλτσα με ντομάτα, πιπεριά, τόνο σε νερό
3 αποξηραμένα φρούτα (π.χ. δαμάσκηνα, βερίκοκα) ή 1 κεσεδάκι γιαούρτι (2% λιπαρά) με κομματάκια φρέσκων φρούτων ή 1 φρούτο, 1 γιαούρτι (2% λιπαρά) και 2 κουταλιές ξηρούς καρπούς
● 1 φλιτζάνι ρύζι, 1 γιαούρτι (2% λιπαρά), σαλάτα καρότο
● 1 μικρό φιλέτο κοτόπουλο σχάρας, σαλάτα μαρούλι με απλό ντρέσινγκ (λάδι-μουστάρδα), 1 φέτα ψωμί
● 1 παξιμάδι κριθαρένιο με 2 φέτες ντομάτα και 2 κουταλιές τυρί κότατζ
● 1 σαλάτα μαρούλι ή λάχανο-καρότο με 60 γρ. τόνο σε νερό, 1-2 μικρές βραστές πατάτες
● 1 τοστ με γαλοπούλα βραστή και τυρί κίτρινο (χαμηλό σε λιπαρά, <10%), 1 γιαούρτι (2% λιπαρά)
● 2 φλιτζάνια φασολάκια ή 1 μπολ χορτόσουπα με 1 κουταλιά ελαιόλαδο, 25 γρ. κατίκι ή 80 γρ. τυρί κότατζ, 2 φέτες ψωμί
● 120 γρ. τόνο σε νερό, 1/2 φλιτζάνι καλαμπόκι, 1 κουταλιά κόκκινα φασόλια με 2 κουταλάκια ελαιόλαδο, 1 φέτα ψωμί σίκαλης
•1 ποτήρι γάλα (0-1,5% λιπαρά) ή 1 γιαούρτι (0-2% λιπαρά)
•1 ποτήρι γάλα (1,5% λιπαρά ), 3 κουταλιές νιφάδες βρόμης, 1 κουταλιά σταφίδες, 1 φλιτζάνι τσάι ή καφέ (προαιρετικά) ή
•1 γιαούρτι (0-2% λιπαρά) με 2 κουταλιές δημητριακά ολικής άλεσης, 3 καρύδια, 1/2 μπανάνα,
1 φλιτζάνι καφέ ή τσάι (προαιρετικά) ή
•1 ποτήρι γάλα (0-1,5% λιπαρά), 3 φρυγανιές ολικής άλεσης, 1 κουταλιά ταχίνι, 2 κουταλάκια μέλι, 1 φλιτζάνι καφέ ή τσάι (προαιρετικά)
•1 φρούτο εποχής ή 1 φρέσκο χυμό πορτοκάλι ή 3 αποξηραμένα φρούτα, π.χ. δαμάσκηνα, σύκα, βερίκοκα
● 1 μερίδα ψαρόσουπα από άπαχο ψάρι (π.χ. κοκκινόψαρο, βακαλάο) με βραστά λαχανικά (πατάτα, καρότο, σέλινο, κρεμμύδι, κολοκυθάκια και 2 κουταλάκια ελαιόλαδο)
● 120 γρ. γαλοπούλα φιλέτο, 1 κούπα κριθαράκι (γιουβέτσι), σαλάτα μαρούλι με 2 κουταλάκια ελαιόλαδο
● 1 μερίδα σπανακόρυζο, 60 γρ. τυρί κότατζ ή κατίκι, 1 φέτα ψωμί
● 1 μερίδα όσπρια, κολοκυθάκια και μανιτάρια ψητά, 2 φέτες ψωμί ολικής άλεσης
● 120 γρ. μοσχαρίσιο μπιφτέκι από άπαχο κιμά, ψητό στη σχάρα, 1 φλιτζάνι ρύζι (χωρίς βούτυρο) με 3 κουταλιές ανάμεικτα λαχανικά (καρότο, καλαμπόκι, αρακά), σαλάτα μαρούλι
● 1 φλιτζάνι ρεβίθια, 3 μικρές σαρδέλες,1 φέτα ψωμί, σαλάτα χόρτα με 2 κουταλάκια ελαιόλαδο
● 1 πιάτο χορτόσουπα (λάχανο, καρότο, μανιτάρια, ντομάτα) με λίγο ρύζι ή κριθαράκι, 30 γρ. τυρί χαμηλό σε λιπαρά, 1 φέτα ψωμί με σαλάτα κουνουπίδι, 2 κουταλάκια ελαιόλαδο
•1 μικρό παστέλι ή 1 γιαούρτι (2% λιπαρά) με φρέσκα φρούτα ή 1 φέτα ψωμί ολικής άλεσης με 1 κουταλάκι ταχίνι.
● 1 γιαούρτι (2% λιπαρά), 3 κουταλιές δημητριακά, 3 μέτρια καρύδια ή ανάλατα αμύγδαλα
● 1 παξιμάδι κριθαρένιο, 2 φέτες ντομάτα, 3 κουτ. τυρί κότατζ, μπρόκολο βραστό με 1 κουταλιά λάδι
● 1 σαλάτα μαρούλι-καρότο, 1 αυγό βραστό, 30 γρ. τυρί με λίγα λιπαρά, 1 φέτα ψωμί
● 1 καλαμάκι κοτόπουλο, 1 πίτα ψητή στη σχάρα (αλάδωτη), σαλάτα μαρούλι ή λάχανο, 2 κουταλιές στραγγιστό γιαούρτι (2% λιπαρά)
● 1 τοστ με γαλοπούλα βραστή και τυρί κίτρινο (χαμηλό σε λιπαρά, <10%), 1 γιαούρτι (2% λιπαρά)
● 1 μπιφτέκι σχάρας, 1 μικρό παξιμάδι και σαλάτα ντομάτα-αγγούρι
● 2 φέτες γαλοπούλα βραστή, 1 φέτα τυρί κίτρινο (<10% λιπαρά), σαλάτα μαρούλι με απλό ντρέσινγκ (ελαιόλαδο, μπαλσάμικο), 1 φέτα ψωμί
•1 ποτήρι γάλα (1,5% λιπαρά)
Για να αυξήσετε την «καλή» χοληστερίνη, ενδείκνυται και η άσκηση με βάρη. Πριν όμως ακολουθήσετε ένα πρόγραμμα σε γυμναστήριο, κάντε όλες τις απαραίτητες εξετάσεις που θα σας συστήσει ο γιατρός σας.
Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι η σωματική άσκηση βοηθά στην απώλεια βάρους, στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στην αύξηση της (HDL) «καλής» χοληστερίνης. Kαι το είδος της άσκησης που βοηθά περισσότερο κατά της χοληστερίνης είναι η αεροβική. Οι πιο ασφαλείς αεροβικές άσκησεις που ενδείκνυνται για όλους και δεν απαιτούν να γραφτείτε σε κάποιο γυμναστήριο είναι το περπάτημα, το ποδήλατο, το κολύμπι και το συχνό ανέβασμα μιας σκάλας. H άσκηση, για να έχει αποτέλεσμα, πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα και να διαρκεί περίπου 20-30΄ την ημέρα.
•Nα διαρκεί τουλάχιστον 30΄. Δεν πρέπει να είναι γρήγορο, αλλά ούτε υπερβολικά αργό, πρέπει δηλαδή να μπορείτε καθώς περπατάτε να εκφέρετε μια πρόταση χωρίς να λαχανιάζετε.
•Nα μην κάνετε στάσεις στο περίπτερο ή στις βιτρίνες και διακόπτετε έτσι το ρυθμό.
•Nα διαρκεί 15-20΄.
•Nα μην τρέχετε, αλλά να έχετε μια σταθερή ροή κίνησης.
•Nα μη σταματάτε.
•H μυοσκελετική σας κατάσταση να το επιτρέπει (π.χ. να μην έχετε κάποιο ορθοπεδικό πρόβλημα).
•Nα κολυμπάτε για 10-15΄.
•Nα κουνάτε χέρια και πόδια με ένα ρυθμό που εσείς αντέχετε και καθορίζεται από την αρχή, έτσι ώστε να είναι σταθερός.
•Nα μην κάνετε στάσεις.
•Nα ανεβοκατεβαίνετε 34 σκαλιά.
•Nα μη βιάζεστε, αλλά η κίνησή σας να έχει σταθερό ρυθμό.
