Όταν πήγα να κάνω φυσικοθεραπεία για πρώτη φορά, λόγω των προβλημάτων που είχα στη μέση και τον αυχένα, περίμενα ότι θα μου κάνουν κάποιου είδους θεραπευτικό μασάζ. Αντ’ αυτού, όμως, η πρώτη κίνηση της φυσικοθεραπεύτριας -αφού είχε ελέγξει τις ακτινογραφίες μου- ήταν να με οδηγήσει στο κρεβάτι της φυσικοθεραπείας και να μου βάλει μικρές βεντούζες στον αυχένα και μεγαλύτερες στη μέση, από τις οποίες περνούσε ρεύμα που «μυρμήγκιαζε» την πλάτη μου. Στη συνέχεια, «πέρασε» τον αυχένα και τη μέση μου με το μηχάνημα των υπερήχων. Μετά ένιωσα μια χαλαρωτική ζεστασιά στην πλάτη, η οποία προερχόταν από μια λάμπα που εξέπεμπε θερμότητα. Το τελικό στάδιο της διαδικασίας ήταν, πράγματι, οι μαλάξεις. Ομολογώ ότι αυτή η εμπειρία μού προκάλεσε το ενδιαφέρον για τα μέσα που χρησιμοποιεί η φυσικοθεραπεία, τα στάδια της θεραπείας και τους τελικούς στόχους που θέτει… Για να απαντήσω στα ερωτήματα αυτά, απευθύνθηκα στο φυσικοθεραπευτή και εργοφυσιολόγο κ. Πάρι Τσομπάνογλου.

Ποια μέσα χρησιμοποιεί
Τα «εργαλεία» του φυσικοθεραπευτή δεν είναι μόνο τα χέρια του (manual therapy), αλλά και ορισμένα μηχανήματα, τα οποία συνδυάζει προκειμένου να διαμορφώσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπείας για κάθε ασθενή.

Τα μηχανήματα
Συνήθως χρησιμοποιούνται στις πρώτες συνεδρίες φυσικοθεραπείας, προκειμένου να ανακουφίσουν και να προετοιμάσουν το πονεμένο μέρος του σώματος (π.χ. γόνατο, ώμο, μέση) για τα επόμενα στάδια της θεραπείας (manual therapy). Σε αυτά ανήκουν:
• Το Laser, που θεωρείται ότι καταπολεμά τις φλεγμονές.
• Οι υπέρηχοι, που επίσης θεωρούνται ιδιαίτερα αποτελεσματικοί κατά των φλεγμονών.
• Το TENS, ένα μηχάνημα που συμβάλλει στη μείωση του πόνου. Κατά τη χρήση του, ο φυσικοθεραπευτής θα εφαρμόσει ηλεκτρόδια στο δέρμα σας και θα αισθανθείτε ένα μυρμήγκιασμα στους μυς, σαν να σας διαπερνά ρεύμα. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και το διαδυναμικό ρεύμα που διοχετεύεται μέσα από ειδικές βεντούζες.
• Τα μαγνητικά πεδία, που δρουν όπως οι υπέρηχοι και το ΤΕΝS – δηλαδή καταπολεμούν τη φλεγμονή και τον πόνο στην πάσχουσα περιοχή.
• Οι διαθερμίες Πρόκειται για λάμπες που αυξάνουν τη θερμοκρασία του δέρματος και προκαλούν χαλάρωση στους μυς. Ωστόσο, σήμερα η χρήση τους τείνει να αντικατασταθεί από τα θερμά επιθέματα, που έχουν παρόμοια δράση (τοπική αύξηση της θερ­μοκρασίας).
• Το Biofeedback, βιολογική επανατροφοδότηση για την μυϊκή επανεκπαίδευση μυών• Το EMS (Electronical muscle stimulation) που μέσω ηλεκτρικών ώσεων προκαλεί συσπάσεις στους μυς. Θεωρείται αποτελεσματικό για την ενεργοποίηση των μυών που έχουν παραμείνει σε παρατεταμένη ακινησία.

Οι τεχνικές κινησιοθεραπείας
Στη θεραπεία με τα χέρια, υπάρχουν πολλές διαφορετικές τεχνικές που εφαρμόζει ο φυσικοθε­ραπευτής, ανάλογα με την κατάρτισή του, αλλά και σύμφωνα με τις ανάγκες του ασθενούς.
Ορισμένες από τις τεχνικές που εφαρμόζονται είναι:
• Οι μαλάξεις Πρόκειται για χαλαρωτικό μασάζ που συμβάλλει στην καλύτερη αιμάτωση της πάσχουσας περιοχής. Συνήθως εφαρμόζεται στις πρώτες συνεδρίες, ώστε να προετοιμάσει το σώμα για τους πιο εξειδικευμένους χειρισμούς που θα ακολουθήσουν.
• Τεχνικές μείωσης του μυϊκού σπασμού, κινητοποίησης των μαλακών μορίων (συνδέσμων, μυών), των αρθρώσεων ή του συνδετικού ιστού που βρίσκεται κάτω από το δέρμα, οι οποίες συμβάλλουν στη μείωση του πόνου και της φλεγμονής.
• Κρανιοϊερή θεραπεία Πρόκειται για μια μέθοδο που βασίζεται στην εφαρμογή απαλών και ήπιων πιέσεων.
• Άλλες τεχνικές που, ανάλογα με την εκπαίδευση και την εμπειρία του, ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να εφαρμόσει συμπληρωματικά (π.χ. η trigger point therapy, η τεχνική McKenzie, η τεχνική strain and counterstrain).

Τα 4 στάδια της θεραπείας
1ο Με τη βοήθεια των μηχανημάτων, γίνεται προσπάθεια να μειωθούν ο πόνος και η φλεγμονή και να αυξηθεί το εύρος κίνησης της πάσχουσας περιοχής (π.χ. ώμος, γόνατο, αυχένας).
2ο Σταδιακά, σταματά η χρήση ορισμένων μηχανημάτων (π.χ. των υπερήχων, του TENS) που δεν είναι πλέον απαραίτητα και αρχίζουν οι τεχνικές κινησιοθεραπείας.
3ο Στο στάδιο αυτό, ο φυσικοθεραπευτής «δουλεύει» σχεδόν εξ ολοκλήρου με τα χέρια του.
4ο Περιλαμβάνει ασκήσεις (π.χ. ισορροπίας, συντονισμού) με σκοπό τη σταθεροποίηση και τη μυϊκή ενδυνάμωση της πάσχουσας περιοχής. Μετά την ολοκλήρωση της φυσικοθεραπείας, ο ασθενής μπορεί να εφαρμόσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα ασκήσεων στο γυμναστήριο, ενδεχομένως και στο σπίτι, ώστε να διατηρήσει το αποτέλεσμα της φυσικοθεραπείας.
Προσοχή! Για τη συντήρηση του αποτελέσματος στα χρόνια προβλήματα, ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να σας συστήσει επαναληπτικές συνεδρίες 1-2 φορές το χρόνο.



Φυσικοθεραπεία: Πότε και γιατί;

Είναι μια μέθοδος θεραπείας χωρίς φάρμακα που εφαρμόζεται:
• Σε προβλήματα της σπονδυλικής στήλης (συνή­θως στη μέση και στον αυχένα) και του θώρακα, που προκαλούνται είτε εξαιτίας της κακής στάσης του σώματος είτε λόγω τραυμα­τισμού ή ατυχήματος.
• Για την αντιμετώπιση προβλημάτων (π.χ. δυσ­καμ­ψία, ατροφία) που παρουσιάζονται στους μυς, στους συνδέσμους, στους τένοντες και στις αρθρώ­σεις μετά από ορθοπεδικά ή άλλα χειρουργεία, όπου συνήθως ακολουθεί μια μεγάλη περίοδος ακινησίας.
• Για τη σταδιακή αποκατάσταση της κινητικό­τητας των ασθενών μετά από σοβαρά νευρολογικά προβλήματα (π.χ. εγκεφαλικό).
• Για την αποκατάσταση της κινητικότητας των αθλητών και των χορευτών σε περιπτώσεις τραυματισμού (π.χ. στο γόνατο, στον ώμο κλπ.).



Η πρώτη επίσκεψη
Κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσκεψης, ο φυσικο­θεραπευτής:
• Θα καταγράψει το ιστορικό σας, θα κοιτάξει τις εξετάσεις σας (π.χ. ακτινογραφίες, μαγνη­τικές τομογραφίες), καθώς και τη διάγνωση του ορθοπεδικού.
• Στη συνέχεια, θα σας εξετάσει, όπως και ο ορθο­πεδικός, προκειμένου να διαπιστώσει τη φύση και την έκταση του προβλή-­­ ματός σας.
• Τέλος, θα σας εξηγήσει με ποιον τρόπο θα αντιμετωπίσει το πρόβλημά σας.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Πάρι Τσομπάνογλου, ειδικό Αθλητικής Ιατρικής, εργοφυ­σιο­λόγο, φυσικοθεραπευτή.