Ρόφημα λυγαριάς για τους πόνους της περιόδου, μαστίχα για το έλκος, μέντα για το ευερέθιστο έντερο… Πρόκειται για παραδοσιακά γιατροσόφια, τα οποία όμως έχουν μπει στο μικροσκόπιο των ερευνητών. Επιστημονικές μελέτες πολλές από τις οποίες είναι ελληνικές- τεκμηριώνουν την ιαματική τους δράση και αποκαλύπτουν το θεραπευτικό τους πλούτο. Διαβάστε, λοιπόν, ποια είναι τα γιατροσόφια με τη «σφραγίδα» της επιστήμης.
Λυγαριά
Το γυναικείο βοτάνι
Η λυγαριά δρα στο ενδοκρινικό σύστημα ενισχύοντας τη δράση της ορμόνης προγεστερόνης. Αρκετές κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι περιορίζει σημαντικά τα συμπτώματα του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου, ιδιαίτερα τον πόνο και το πρήξιμο του στήθους, αλλά και τον πονοκέφαλο, την κούραση, την όρεξη για γλυκά και την ανησυχία.
Οδηγίες χρήσης Η λυγαριά θεωρείται πιο αποτελεσματική όταν λαμβάνεται σε μορφή βάμματος ή κάψουλας. Ρίχνετε 8-10 σταγόνες βάμμα λυγαριάς σε 1 φλιτζάνι χλιαρό νερό και το πίνετε 2 φορές την ημέρα πριν από το φαγητό. Είναι προτιμότερο να το καταναλώνετε για 1-2 εβδομάδες πριν από την περίοδο και για χρονικό διάστημα περίπου 2-3 μηνών. Δεν ενδείκνυται όμως όταν παίρνετε αντισυλληπτικά. Στις σπάνιες παρενέργειές της ανήκουν ο πόνος στην κοιλιά, η φαγούρα και η ξηροστομία.
Υπερικό
Για τη διάθεση
Το υπερικό ή βαλσαμόχορτο (Ηypericum perforatum) -που αναφέρεται σε κείμενα του Γαληνού για την καταπολέμηση της θλίψης- διατίθεται στο εμπόριο ως ήπιο αντικαταθλιπτικό. Το 1996 δημοσιεύτηκε στo επιστημονικό περιοδικό «British Medical Journal» μια μετα-ανάλυση 23 παλαιότερων κλινικών μελετών για το υπερικό, που έδειξε ότιείναι αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση της ήπιας και της μέτριας κατάθλιψης. Μάλιστα, σε 8 από τις 23 μελέτες διαπιστώθηκε ότι το υπερικό είναι εξίσου αποτελεσματικό με τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά όταν αυτά χορηγούνται σε μικρές δόσεις.
Οδηγίες χρήσης Σε 1 ποτήρι βραστό νερό, ρίξτε 1 κουταλάκι αποξηραμένα άνθη υπερικού και αφήστε το σκεπασμένο για 10΄. Πίνετε 2 φλιτζάνια την ημέρα μεταξύ των γευμάτων για 2 εβδομάδες. Είναι αποτελεσματικό και σε μορφή βάμματος. Είναι ασφαλές βότανο, αλλά δεν πρέπει να λαμβάνεται σε συνδυασμό με αντισυλληπτικά ή αντικαταθλιπτικά. Σε υπερδοσολογία μπορεί να προκληθεί φωτοευαισθησία.
Μέντα
Για το ευερέθιστο έντερο
Η μέντα (Μentha piperita) και το αιθέριο έλαιό της αναδείχτηκαν από τις πλέον αποτελεσματικές θεραπείες για την αντιμετώπιση του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου σε έρευνα με 2.500 ασθενείς του βρετανικού Νοσοκομείου «St. James’s», που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «British Medical Journal». Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου -χαρακτηριστικά συμπτώματα του οποίου είναι ο πόνος στην κοιλιά, το φούσκωμα και η εναλλαγή δυσκοιλιότητας και διάρροιας- ταλαιπωρεί το 5-20% του πληθυσμού.
Οδηγίες χρήσης Σε 1 ποτήρι βραστό νερό, ρίχνετε 1 κουταλάκι μέντα και το αφήνετε σκεπασμένο για 7-10΄. Πίνετε 2 φλιτζάνια την ημέρα μετά το φαγητό για 2 εβδομάδες. Εναλλακτικά, κάνετε επαλείψεις με αιθέριο έλαιο μέντας 2 φορές την ημέρα στην κοιλιά σας, αριστερόστροφα, όταν είστε νηστικοί και όταν δεν πονάτε (σε 10 ml αμυγδαλέλαιο, ρίχνετε 6 σταγόνες αιθέριο έλαιο μέντας). Μην το χρησιμοποιήσετε εάν κάνετε ομοιοπαθητική, γιατί παρεμποδίζει τη δράση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων.
Μαστίχα Χίου
Για τις φλεγμονές στο στομάχι
Σε κείμενα του Γαληνού αναφέρεται ότι η μαστίχα (Pistacia lentiscus, ποικιλία Χίου) καταπολεμά τις φλεγμονές του στομάχου και του εντέρου, ενώ σε κείμενα του Διοσκουρίδη αναφέρεται η ευεργετική της δράση κατά των «σκιρρωμάτων» (όρος που σχεδόν ταυτίζεται με τα καρκινώματα) του στομάχου. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα που έχουν δημοσιευτεί στο επιστημονικό περιοδικό «The New England Journal of Medicine», αλλά και με ελληνικά στοιχεία του Tμήματος Φαρμακογνωσίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, η μαστίχα μειώνει τη βαρύτητα της φλεγμονής που προκαλεί το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, το οποίο έχει συσχετιστεί με την πρόκληση έλκους.
Οδηγίες χρήσης Σε ένα μπουκαλάκι νερό του 1/2 λίτρου, ρίχνετε 3 κομμάτια (δάκρυα) μαστίχας Χίου μετρίου μεγέθους. Την επόμενη ημέρα πίνετε από το μπουκάλι νερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Παίρνετε αυτό το γιατροσόφι για 2-3 εβδομάδες (χρησιμοποιήστε καινούργια δάκρυα μαστίχας κάθε 2 ημέρες).
Μέλι
Το ιαματικό
Η ιαματική δράση του μελιού αποδίδεται στην πλούσια περιεκτικότητά του σε φλαβονοειδή και φαινολικό οξύ.
«Μειώνει» τη διάρκεια του κρυολογήματος Σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Ιατρικών Επιστημών «Jahrom», η διάρκεια του κοινού κρυολογήματος φάνηκε ότι μειωνόταν ακόμη και κατά δύο 24ωρα σε όσους έτρωγαν άφθονο μέλι (4 κουταλιές την ημέρα), σε σύγκριση με εκείνους που δεν κατανάλωναν μέλι.
Καταπολεμά το βήχα Οι αμερικανοί ερευνητές του Πολιτειακού Κολεγίου Ιατρικής της Πενσυλβάνια, μετά από έρευνα σε 105 παιδιά, ηλικίας 2-18 ετών, που λάμβαναν μέλι (1-2 κουταλιές) μισή ώρα πριν κοιμηθούν, διαπίστωσαν ότι το μέλι δρα πιο αποτελεσματικά κατά του βήχα σε σχέση με ορισμένα αντιβηχικά σιρόπια (με δεξτρομεθορφάνη).
Επουλώνει τις πληγές Σε έρευνα του Πανεπιστημίου της Βόνης και του Πανεπιστημίου «Waikato» της Νέας Ζηλανδίας παρατηρήθηκε ότι το επίθεμα μελιού δρα ως αποτελεσματικό επουλωτικό όταν παραμένει στην πληγή το λιγότερο για 12 ώρες και ιδανικά για 24 ώρες. Η δράση του αυτή αποδίδεται στο γεγονός ότι είναι υγροσκοπικό, δηλαδή «ρουφάει» την υγρασία από τα μικρόβια, αφυδατώνοντάς τα, ενώ τα σάκχαρα που περιέχει παρεμποδίζουν την ανάπτυξη των μικροβίων.
Χαμομήλι
Ένα γιατροσόφι «για όλα»
Παραδοσιακά το χαμομήλι θεωρείται ηρεμιστικό, σπασμολυτικό και αντιφλεγμονώδες. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Archives of Family Medicine», οι δράσεις του χαμομηλιού έχουν επιβεβαιωθεί από πολυάριθμες έρευνες σε πειραματόζωα, αλλά έχουν γίνει λίγες μελέτες σε ανθρώπους. Ωστόσο, το γεγονός ότι χρησιμοποιείται ευρύτατα ως γιατροσόφι χωρίς παρενέργειες, το καθιστά ασφαλές ακόμη και για τα παιδιά. Δρα ως ήπιο ηρεμιστικό, ανακουφίζει από τη δυσπεψία και τον πόνο στο στομάχι, ενώ οι κομπρέσες χαμομηλιού καταπολεμούν ορισμένους παθογόνους μικροοργανισμούς του δέρματος (που ανήκουν σε είδη του σταφυλόκοκκου και της Candida).
Οδηγίες χρήσης Σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό, ρίξτε 1 κουταλάκι άνθη χαμομηλιού και αφήστε το σκεπασμένο για 5-7΄. Συνιστάται να μην το συνδυάζετε με ηρεμιστικά φάρμακα ή με αλκοόλ.
Θυμάρι και φασκόμηλοΠρωταθλητές σε αντιοξειδωτικά
Το θυμάρι (Coridothymus capitatus) και το φασκόμηλο (Salvia fruticosa) διαπιστώθηκε ότι έχουν σημαντική αντιοξειδωτική δράση (σε κύτταρα των πνευμόνων). Η σχετική έρευνα διεξήχθη από το Τμήμα Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης με επικεφαλής τον καθηγητή Γενικής Ιατρικής κ. Χρήστο Λιονή, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Ιατρικής του σουηδικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Linköping», και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «The Lancet». Σήμερα είναι σε εξέλιξη και άλλα εργαστηριακά τεστ για πολλά βότανα, όπως το δίκταμο, ώστε να τεκμηριωθούν οι ιδιότητές τους που αναφέρονται στη λαϊκή παράδοση.
Γαϊδουράγκαθο
Για το συκώτι
Παραδοσιακά το γαϊδουράγκαθο χρησιμοποιείται για τις ασθένειες του ήπατος. Σε τετραετή έρευνα του Πανεπιστημίου της Βιένης σε 170 ασθενείς με κίρρωση, διαπιστώθηκε ότι όσοι λάμβαναν καθημερινά 140 mg εκχύλισμα γαϊδουράγκαθου, είχαν ποσοστό θνησιμότητας κατά 30% χαμηλότερο σε σύγκριση με εκείνους που δεν έπαιρναν το εν λόγω εκχύλισμα. Επίσης, σε ιταλική μελέτη του Νοσοκομείου «Monfalcone» -σε 60 ασθενείς με διαβήτη που προκλήθηκε από αλκοολική κίρρωση του ήπατος- παρατηρήθηκε ότι όσοι έπαιρναν καθημερινά, για 1 εξάμηνο, 600 mg εκχύλισμα γαϊδουράγκαθου, είχαν καλύτερα ρυθμισμένο σάκχαρο σε σύγκριση με εκείνους που δεν έπαιρναν.
Οδηγίες χρήσης Μπορείτε να παίρνετε γαϊδουράγκαθο μόνο κατόπιν συνεννόησης με το γιατρό σας. Σε νερό που βράζει, ρίχνετε 1 κουταλάκι σπόρους γαϊδουράγκαθου και συνεχίζετε το βράσιμο για 1΄. Το αφήνετε για 10-15΄. Πίνετε 2 κούπες την ημέρα μεταξύ των γευμάτων για 2 εβδομάδες. Μπορεί να εμφανιστούν γαστρεντερικές ενοχλήσεις.
Νεροκάρδαμο
Για τους καπνιστές
Το νεροκάρδαμο φαίνεται να προφυλάσσει τους πνεύμονες. Οι σχετικές έρευνες έγιναν σε πειραματόζωα και σε ανθρώπινα κύτταρα πνευμόνων, από το Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου «Georgetown» και του Institute for Cancer Prevention. Διαπιστώθηκε ότι το νεροκάρδαμο είναι πλούσια πηγή της ουσίας PEITC3 που χρησιμοποιείται στην αντικαρκινική θεραπεία για την προστασία των υγιών ιστών. Η διαπίστωση αυτή θα μπορούσε μελλοντικά να οδηγήσει στη σύστασή του σε καπνιστές για την προστασία των πνευμόνων τους. Παραδοσιακά, πάντως, το νεροκάρδαμο συστήνεται, μεταξύ άλλων, ως αποχρεμπτικό.
Οδηγίες χρήσης Σε ένα ποτήρι βραστό νερό, ρίξτε 1 κουταλιά θρυμματισμένα φύλλα νεροκάρδαμου, σκεπάστε το και αφήστε το για 30΄. Πίνετε 2-3 φορές την ημέρα μεταξύ των γευμάτων ως αποχρεμπτικό. Είναι ασφαλές βότανο, αλλά και κάπως πικρό.
Φασκόμηλο, μαντζουράνα, δεντρολίβανο! Πρόκειται για τα βότανα με την πιο ισχυρή δράση όσον αφορά την παρεμπόδιση της γλυκοζυλίωσης των πρωτεϊνών, μιας διαδικασίας που σχετίζεται με τον κίνδυνο επιπλοκών (π.χ. καρδιαγγειακά, διαβητικό πόδι κλπ.) από την εξέλιξη του διαβήτη. Η σχετική μελέτη έγινε από το αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Georgia σε βότανα που πωλούνται στα σουπερμάρκετ και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Medicinal Food».
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. ΧΡΗΣΤΟ ΛΙΟΝΗ, αναπληρωτή καθηγητή της Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, τον κ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΚΑΛΠΟΥΤΖΑΚΗ, γεωπόνο, διδάκτορα του Φαρμακευτικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, την κ. ΑΝΤΩΝΙΑ ΜΟΥΤΑΦΗ, κλινική σύμβουλο διατροφικής θεραπείας- BSc (Hons) Nutritional Therapy, γεωπόνο, την κ. ΜΑΤΙΝΑ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ, φυσικοπαθητικό, και την κ. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΑΝΑ, αρωματοθεραπεύτρια.
Ακόμη και τα βότανα μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, γι’ αυτό μην κάνετε κατάχρηση, και αν έχετε προβλήματα υγείας, συμβουλευτείτε πρώτα το γιατρό σας.