«Αν δεν κοιμόμαστε αρκετά, γινόμαστε ευερέθιστοι, δεν συναισθανόμαστε τα “σήματα” του συντρόφου μας, χάνουμε ακόμη και την αίσθηση του χιούμορ και -ω Θεέ μου!- αυτήν την αίσθηση τη χρειαζόμαστε τώρα περισσότερο από ποτέ!», μας λέει ο Russel Foster, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

Περνάμε το 30% της ζωής μας στο κρεβάτι και η ποιότητα του ύπνου μας είναι καθοριστική για το πώς λειτουργούμε στη διάρκεια της ημέρας. «Αν δεν πάρουμε στα σοβαρά τον ύπνο μας, η ποιότητα της ζωής μας θα ζημιωθεί», τονίζει ο καθηγητής Russel Foster από το Ινστιτούτο Ύπνου και Κιρκαδιανών Ρυθμών, του Τμήματος Νευροεπιστημών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. «Και αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον», συνεχίζει ο δρ. Foster, «γιατί αν σκεφτούμε πώς ήταν η ζωή και η κοινωνία μας πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση και την είσοδο του ηλεκτρικού λαμπτήρα, αν αναλογιστούμε τα έργα των ποιητών και των συγγραφέων, όπως ο Σαίξπηρ, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν άπειρες αναφορές στη μεγάλη σημασία του ύπνου. Σήμερα έχουμε κάνει εισβολή στη νύχτα με τον φτηνό ηλεκτρικό λαμπτήρα και το πρώτο θύμα αυτής της εισβολής είναι ο ύπνος. Ως αποτέλεσμα, έχουμε περιθωριοποιήσει τη σημασία του ύπνου – σημάδι της ανθρώπινης αλαζονείας να πιστεύουμε ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε, μέσα σε μόλις 100 χρόνια, τα δισεκατομμύρια χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας και εξέλιξης, με τις συνέπειες να βαραίνουν την υγεία του ανθρώπου». Η συζήτησή μας με τον καθηγητή Russel Foster ξεκίνησε με ενδιαφέρον ομολογουμένως…

Δοκτορ Foster πιστεύετε ότι κάποιος που δεν κοιμάται αρκετά για ένα εύλογο χρονικό διάστημα θα μοιάζει με έναν ψυχικά διαταραγμένο ασθενή;«Εξαρτάται από το κάθε άτομο. Άνθρωποι επιρρεπείς σε ψυχικές νόσους είναι πιο πιθανό να έχουν τέτοια εικόνα εάν διαταραχθεί σοβαρά ο ύπνος τους. Οι περισσότεροι από εμάς, όμως, δεν ανήκουμε σε αυτό το φάσμα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, αυτό που θα παρατηρήσουμε είναι μεγαλύτερη παρορμητικότητα – να κάνουμε, δηλαδή, πιο χαζά πράγματα! Υπάρχει περίπτωση να πάθουμε κατάθλιψη. Επίσης, χάνουμε τη συμπόνια μας, την ικανότητά μας να συντονιζόμαστε με τα συναισθηματικά σήματα που εκπέμπουν οι άλλοι, οι συνάδελφοι, η οικογένειά μας. Επομένως, κάνουμε πράγματα χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τον αντίκτυπό τους στους άλλους, κάτι που είναι όμως πραγματικά απαραίτητο. Με άλλα λόγια, δεν αλληλεπιδρούμε πολύ καλά με τους άλλους, γεγονός που δυσχεραίνει την επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους. Και ας μην ξεχνάμε ότι η επικοινωνία είναι τόσο σημαντική στη σημερινή κοινωνία. Δεν είναι όμως μόνο η επικοινωνία που χάνεται, είναι ιδιαίτερα μεγάλη και η κούραση από την αϋπνία που έχει συνέπειες».

Είμαστε δηλαδή ένας κουρασμένος πλανήτης;«Πράγματι. Δεν βάζουμε σε προτεραιότητα τον ύπνο μας και δεν τον παίρνουμε στα σοβαρά. Ξενυχτάμε παρότι είμαστε κουρασμένοι. Και φυσικά υπάρχουν πιέσεις στη δουλειά και τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα, ιδιαίτερα για τις οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα που έχουν εργαζόμενους σε βάρδιες. Πιστεύω ότι το φορτίο του διαταραγμένου ύπνου βαραίνει δυσανάλογα τους πιο φτωχούς της κοινωνίας. Και μόνο τα τελευταία χρόνια, που οι εργαζόμενοι γραφείου (white collars) άρχισαν να ασχολούνται με την εργασία σε βάρδιες, ξεκίνησε να απασχολεί τους ειδικούς και το θέμα του διαταραγμένου ύπνου».

Εάν δεν κοιμόμαστε επαρκώς κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, μπορούμε να αναπληρώσουμε το έλλειμμα ύπνου το Σαββατοκύριακο;«Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μια τάση να κοιμόμαστε παραπάνω το Σαββατοκύριακο, αλλά και πάλι δεν κοιμόμαστε επαρκώς. Εάν το έλλειμμα ύπνου είναι μικρό κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, τότε μπορούμε να το αναπληρώσουμε, αλλά αν είμαστε πολύ στερημένοι, τότε σίγουρα δεν θα μπορέσουμε να καλύψουμε το κενό. Πρόκειται ουσιαστικά για μια συνήθη πρακτική των εφήβων, οι οποίοι όμως τελικά δεν αναπληρώνουν τον χαμένο ύπνο».

Τελικά, πόσον ύπνο χρειαζόμαστε; Οι οδηγίες διαρκώς αλλάζουν…«Κατά μέσο όρο χρειαζόμαστε 8 ώρες, αλλά υπάρχει πραγματικά τεράστια εξατομίκευση. Μερικοί άνθρωποι χρειάζονται 9 ώρες κάθε βράδυ απαραιτήτως και άλλοι είναι μια χαρά με 6 ή 6½ ώρες. Το πρόβλημα είναι ότι συχνά οι άνθρωποι υποτιμούν τις ανάγκες του οργανισμού τους και πιστεύουν ότι κοιμούνται επαρκώς, ωστόσο, όταν τους υποβάλλουμε σε διάφορα τεστ, διαπιστώνουμε ίχνη γνωστικής ανεπάρκειας. Ξέρετε, όταν ο εγκέφαλος είναι κουρασμένος, είναι τόσο διαταραγμένος, που δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσει πόσο… διαταραγμένος είναι. Επομένως, πολλοί άνθρωποι υποτιμούν την ποσότητα ύπνου που χρειάζονται».

Πώς θα καταλάβουμε ότι μας λείπει ύπνος;«Βασικά, ένα από τα πιο απλά κόλπα που θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε αν σας λείπει ύπνος είναι το ξυπνητήρι: εάν χρειάζεστε ένα ξυπνητήρι για να σηκωθείτε από το κρεβάτι το πρωί, τότε μάλλον δεν κοιμάστε όσο χρειάζεστε. Μια άλλη παρατήρηση που μπορείτε να κάνετε είναι κατά πόσο στη διάρκεια της ημέρας χρειάζεστε διεγερτικές ουσίες, όπως η καφεΐνη από τον καφέ και η νικοτίνη από το τσιγάρο. Αυτά είναι σημάδια ότι δεν κοιμάστε επαρκώς. Το να νιώθετε κουρασμένοι στη διάρκεια της ημέρας και να θέλετε να κοιμηθείτε είναι ένα ακόμα σημάδι ότι δεν κοιμηθήκατε καλά το βράδυ. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση που κάνετε πολύ παρορμητικά και χαζά πράγματα. Επίσης, εάν οι φίλοι και οι συγγενείς σας ανιχνεύουν αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά σας που τους ανησυχούν, είναι καιρός να ασχοληθείτε σοβαρά με τον ύπνο σας».

Τι μπορούμε να κάνουμε;«Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να θέσετε σε προτεραιότητα τον ύπνο σας, να περιορίσετε την καφεΐνη μετά το γεύμα, να μειώσετε την έκθεση στο φως πριν πάτε για ύπνο – είναι ειρωνεία το ότι το μπάνιο, που επισκεπτόμαστε λίγο πριν πέσουμε στο κρεβάτι, είναι το πιο καλά φωτισμένο δωμάτιο του σπιτιού, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η εγρήγορση. Το υπνοδωμάτιο πρέπει να είναι δροσερό, όχι πολύ ζεστό. Επίσης, πριν κοιμηθούμε πρέπει να μετριάζουμε την ένταση περιορίζοντας τα εξωτερικά ερεθίσματα, π.χ. μισή ώρα πριν δεν στέλνουμε e-mails και κλείνουμε την τηλεόραση. Το υπνοδωμάτιο πρέπει να είναι ένας χώρος ύπνου, όχι ένας χώρος ψυχαγωγίας».

Θα λέγατε ότι ο ύπνος είναι μια από τις μεγαλύτερες προτεραιότητες για μια καλή σχέση;«Όλα τα άλλα προβλήματα που μπορεί να έχουμε σε μια σχέση ή γάμο είναι μικρά συγκριτικά με τα προβλήματα ύπνου που μπορεί να έχει ο σύντροφός μας. Εάν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα ύπνου του συντρόφου μας, τότε τα πράγματα είναι θετικά. Επειδή, αν δεν κοιμόμαστε αρκετά, γινόμαστε ευερέθιστοι, δεν συναισθανόμαστε τα “σήματα” του συντρόφου μας, χάνουμε ακόμη και την αίσθηση του χιούμορ και -ω Θεέ μου!- αυτήν τη χρειαζόμαστε τώρα περισσότερο από ποτέ».

Περισσότερα για τους τρόπους να νικήσουμε την αϋπνία στο βιβλιο «Σχολείο Ύπνου, Happy End στην αυπνία» που κυκλοφορεί με το Vita Οκτωβρίου στα περίπτερα!