Oταν ο Ηράκλειτος διακήρυττε τον 5ο αιώνα π.Χ. ότι τα πάντα ρει, μάλλον δεν φανταζόταν ότι αιώνες μετά αυτή η ρήση του θα ήταν όχι μόνο πιο επίκαιρη από ποτέ αλλά και ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία επιβίωσης του survival kit μας. Ούτε ότι θα συνδεόταν τόσο στενά με την έννοια της προσαρμοστικότητας, η οποία θα αποτελούσε το μεγαλύτερο εφόδιο για μια καλή ζωή.
Τι είναι η προσαρμοστικότητα;
Το σύνολο των ικανοτήτων και ψυχικών δυνάμεων που οι άνθρωποι ενεργοποιούν για να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις αντιξοότητες και τις δυσάρεστες καταστάσεις που μπορεί να ανακύψουν. Παράλληλα, αξιοποιούν τις νέες συνθήκες με τρόπο δημιουργικό και χωρίς να χάνουν την προσωπική τους ταυτότητα.
Τι κάνουν οι προσαρμοστικοί
* Επιβεβαιώνονται μέσα από πολλούς ρόλους και ταυτότητες γιατί αν περιοριστούν σε έναν και μοναδικό ρόλο και τον χάσουν, θα χάσουν και τον προσδιορισμό τους.
* Γνωρίζουν ότι η δυνατότητα γρήγορης και εύκολης προσαρμογής αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (competitive advantage) στον εργασιακό χώρο. Είναι δεκτικοί στο καινούργιο και επιλέγουν περισσότερους από έναν τομείς για να δραστηριοποιηθούν.
* Είναι multitaskers αν χρειαστεί, είναι στοχοπροσηλωμένοι και ασπάζονται το «keep your options open», αφού ξέρουν πως θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν πολλές αλλαγές και στο εργασιακό πλαίσιο.
* Χαρακτηρίζονται από τα 3Ε: είναι Ευφάνταστοι στην αντιμετώπιση προκλήσεων που σίγουρα θα αντιμετωπίσουν (κάποιες φορές, τα πράγματα έρχονται με έναν τρόπο που δεν τον έχουμε προϋπολογίσει), Ευέλικτοι και Εύκαμπτοι στη ζωή, αφού η ακαμψία οδηγεί σε δυσλειτουργικές καταστάσεις (stress, χαοτικός τρόπος σκέψης).
* Βλέπουν τη μεγάλη εικόνα: το δάσος και όχι το δέντρο. Διατηρούν μια ολοκληρωμένη εικόνα των καταστάσεων που αντιμετωπίζουν και τις βλέπουν μέσα από το σωστό πρίσμα, όχι μεγεθυσμένες.
* Γυρίζουν σελίδα πιο γρήγορα και έχουν την ευκαιρία να επανακάμπτουν συναισθηματικά ακόμα και έπειτα από τραυματικά ή δραματικά γεγονότα. Σε αυτό τούς βοηθά σημαντικά το ισχυρό δίκτυο διαπροσωπικών σχέσεων που έχουν δημιουργήσει, αλλά και η δεξιότητα που έχουν αποκτήσει να μεταβολίζουν τα συναισθήματά τους.
* Λένε «ναι» στην προσαρμογή αλλά «όχι» στην υποτέλεια και στην παραβίαση των αρχών τους. Οι αλλαγές απαιτούν μαχητικότητα, όχι θυματοποίηση. Εχουν αποφασίσει ότι τα προβλήματά τους τούς ανήκουν και είναι συνειδητοποιημένοι ως προς το ότι είναι κυρίαρχοι της μοίρας τους.
* Είναι αφυπνισμένοι, συνδεδεμένοι τόσο με τον εαυτό τους όσο και με τους γύρω τους. Εχουν ξεκάθαρη εικόνα του τι συμβαίνει στο περιβάλλον τους και δεν συνταράσσονται ούτε με τις πιο απροσδόκητες κρίσεις. Ξέρουν ότι ακόμα και οι πιο δυνατές ανατροπές θα τους οδηγήσουν σε μια νέα συνθήκη που θα ανοίξει έναν καινούργιο δρόμο.
Τι δεν κάνουν οι προσαρμοστικοί
– Δεν είναι αποφευκτικοί με τις αρνητικές σκέψεις τους αλλά ούτε τους επιτρέπουν να τους παρασύρουν σε μια φαυλότητα θλίψης και απραξίας.
– Δεν αφήνουν τις εμπειρίες τους να περνούν χωρίς να έχουν πάρει τα μαθήματά τους.
– Δεν αφήνουν την καλή ψυχολογική λειτουργία τους να φθίνει, ούτε και τη σωματική τους ευεξία, παρότι μπορεί να καταπονούνται ψυχικά.
– Δεν χαμαιλεοντίζουν: δεν πηγαίνουν όπου φυσάει ο άνεμος προσαρμόζοντας τις αρχές τους κατά περίσταση για να αποκομίσουν τα περισσότερα οφέλη.
– Δεν χάνονται μέσα στα προβλήματά τους. Τα οριοθετούν, εξετάζουν τις εναλλακτικές τους και παίρνουν εκείνη την απόφαση που θα τους φέρει πιο κοντά σε αυτό που κάθε φορά χρειάζονται.
– Δεν καταστροφολογούν. Μετασχηματίζουν τον πόνο τους σε δημιουργία ή σε πράξεις αλτρουισμού.
– Δεν εναποθέτουν τις προσδοκίες τους στην τύχη ή σε κάποιον άλλο εξωγενή παράγοντα.
– Γνωρίζουν ότι είναι οι ίδιοι ενεργοί συγγραφείς του βιβλίου της ζωής τους και δημιουργούν μόνοι τους τις προϋποθέσεις για μια ποιοτική ζωή.
Go with the flow
Η στασιμότητα δεν ευνοεί την εξέλιξη. Το να μένουμε απαράλλακτοι και να μην μπορούμε να αφομοιώνουμε την αλλαγή είναι μια προσέγγιση άκαμπτη, καθόλου βοηθητική για την εποχή που διανύουμε. Το να ζούμε με τη θεώρηση του «έτσι είμαι εγώ» όχι μόνο δεν μας βοηθάει, αλλά μας καθιστά μονόφθαλμους. Προσαρμοζόμαστε λοιπόν στα νέα δεδομένα, χωρίς όμως να κάνουμε εκπτώσεις στα όνειρά μας!
