Κάποιες αποτυπώνουν τη λαϊκή σοφία, άλλες μας θυμίζουν ταινίες με ήρωες που εμπνέουν ή/και καταφέρνουν το αδιανόητο, μερικές έχουν ειπωθεί από πολύ σημαντικούς συγγραφείς, κάποιες τις έχουμε συναντήσει σε βιβλία ή ακόμα και σε εγχειρίδια ψυχολογίας. Πρόκειται για φράσεις που είτε μας τις έχουν θυμίσει οι φίλοι μας ή οι άνθρωποι που μας αγαπούν για να μας εμψυχώσουν είτε τις έχουμε επαναλάβει στον εαυτό μας σε δύσκολες στιγμές ή σε εποχές που έχουμε φτάσει σε αδιέξοδο και έχουμε νιώσει πιθανώς τις δυνάμεις μας να μας εγκαταλείπουν. Φτάνουν όμως λίγες λέξεις για να νιώσουμε καλύτερα, για να συνεχίσουμε
να προσπαθούμε, για να βρούμε την αισιοδοξία μας; Το πιθανότερο είναι πως όχι, όμως πολλές από αυτές τις φράσεις κρύβουν μέσα τους μια αλήθεια και μια ολόκληρη φιλοσοφία ζωής που μπορεί πράγματι να μας εμπνεύσει.
«Μην κλαις επειδή τελείωσε, χαμογέλασε επειδή συνέβη»
Πρόκειται για μια φράση που αποδίδεται στον Dr Seuss (1904-1991), αμερικανό συγγραφέα παιδικών βιβλίων, η οποία μπορεί να αποδειχτεί βοηθητική ώστε να συνειδητοποιήσουμε και να αποδεχτούμε ότι ναι μεν κάτι έχει τελειώσει και δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, αλλά αν μη τι άλλο είχαμε τη δυνατότητα ή την ευκαιρία να μας συμβεί κάτι πολύ ωραίο, ξεχωριστό, σημαντικό. Προφανώς και ήταν κάτι πολύ ευχάριστο και σπουδαίο αυτό που ζήσαμε, γι’ αυτό και στενοχωριόμαστε άλλωστε που τελείωσε, αφού αν δεν άξιζε δεν θα μας ένοιαζε. Θα πρέπει, όμως, πάντα να θυμόμαστε πόσο σημαντικό ήταν που συνέβη. Ακόμα και για έναν θάνατο μπορούμε να δουλέψουμε γύρω από αυτήν την ιδέα. Για παράδειγμα, αν χάσαμε τον σύντροφό μας, χρειάζεται να κρατάμε στον νου μας ότι είχαμε την τύχη να βιώσουμε μία πολύ σημαντική σχέση και έναν μεγάλο έρωτα, ο οποίος ακριβώς επειδή ήταν τόσο σπουδαίος μας στενοχωρεί τώρα που δεν υπάρχει πια. Άλλοι άνθρωποι δεν είχαν καν μια τέτοια ευκαιρία.
«Άδραξε τη μέρα»
Η φράση έγινε περισσότερο γνωστή από τον «Κύκλο των χαμένων ποιητών», αλλά πρόκειται για μία προτροπή στα λατινικά -carpe diem- από τον Οράτιο (ρωμαίο λυρικό ποιητή του 1ου αιώνα π.Χ.). Το σκεπτικό είναι ότι αυτό που έχουμε στη ζωή μας είναι το παρόν και αυτό καλούμαστε να ζήσουμε. Το χτες έχει ήδη περάσει -καλό είναι βέβαια να το επεξεργαζόμαστε, ώστε να μάθουμε πράγματα- και το αύριο δεν έχει έρθει ακόμα και δεν μπορούμε να το ελέγξουμε, τουλάχιστον όχι πλήρως. Ο χρόνος είναι κάθε στιγμή και κάθε λεπτό που ζούμε τώρα. Θυμίζει λίγο το ρητό που λέει: «Ζήσε την κάθε μέρα σαν να ’ναι η τελευταία». Εδώ, βέβαια, θα πρέπει να τονίσουμε ότι είναι σημαντικό μεν να ζούμε καθημερινά μια ζωή έντονη και γεμάτη, αλλά εξίσου σημαντικό είναι να διατηρούμε παράλληλα και έναν βαθμό προνοητικότητας σκεφτόμενοι πώς θα μας επηρεάσει την επόμενη μέρα αυτό που κάνουμε σήμερα.
«Θα το σκεφτώ αύριο. Αύριο είναι μια καινούργια μέρα»
Πρόκειται για την αξέχαστη ατάκα της Σκάρλετ Ο’ Χάρα, που αντιμετωπίζει χιλιάδες δυσκολίες καταφέρνοντας πάντα να επιβιώσει στο καταπληκτικό μυθιστόρημα «Όσα παίρνει ο άνεμος», που αποδόθηκε εντυπωσιακά από τη βραβευμένη με Όσκαρ Βίβιαν Λι στην ομώνυμη ταινία. Ουσιαστικά όταν λέμε αυτήν τη φράση αφήνουμε λίγο χώρο και χρόνο ώστε να επεξεργαστούμε κάτι καλύτερα και να μην πάρουμε αποφάσεις με παρορμητικότητα και όσο βρισκόμαστε σε ένταση. Ο στόχος είναι, λοιπόν, να αναλογιστούμε όλες τις διαστάσεις αυτού που μας συμβαίνει. Ούτως ή άλλως, χρειάζεται να καταλαγιάσει και το συναίσθημα, ώστε να μπορέσουμε να αντιληφθούμε καλύτερα την κατάσταση. Σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι δεν είναι απίθανο την επόμενη μέρα οι συνθήκες να είναι διαφορετικές. Βέβαια, από την άλλη πλευρά, χρειάζεται να προσέξουμε και να μην πέσουμε στην παγίδα τού να αναβάλλουμε συνέχεια να σκεφτούμε, να συνειδητοποιήσουμε και να νιώσουμε ένα γεγονός.
«Και αυτό θα περάσει»
Πρόκειται για μία πολύ αληθινή και ανακουφιστική φράση. Επαληθεύεται κάθε φορά που γυρνάμε και κοιτάμε το παρελθόν και εκτιμάμε πόσο δύσκολα ήταν όσα περάσαμε και τελείωσαν πια. Αυτό μας βοηθάει να πάρουμε θάρρος και για όσα μας συμβαίνουν τώρα και να καταλάβουμε ότι θα βρεθεί μία λύση και θα αντιμετωπιστούν. Επίσης, μπορούμε να πάρουμε δύναμη και από άλλους ανθρώπους που έχουν περάσει και ξεπεράσει το ίδιο πρόβλημα ή κάτι ανάλογο με αυτό που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και εμείς. Σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε επίσης ότι το πρόβλημα θα περάσει σιγά-σιγά και ότι η κάθε του παράμετρος χρειάζεται να αντιμετωπιστεί μία-μία και ότι δεν θα μας βοηθήσει καθόλου το να πνιγούμε ξαφνικά βλέποντας ένα πρόβλημα βουνό που δεν θα το έχουμε σπάσει σε μικρότερα κομμάτια για να το λύσουμε.
«Ό,τι δεν με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό»
Η φράση αυτή του Νίτσε, που έχει ακουστεί, ειπωθεί και τραγουδηθεί ακόμα, κρύβει μία μεγάλη αλήθεια. Κυρίως ίσως γιατί ο άνθρωπος μπορεί να αντιμετωπίσει τα πάντα εκτός από τη δική του απώλεια – τον δικό του θάνατο. Οτιδήποτε άλλο και αν συμβεί, μπορεί να το ξεπεράσει και τελικά να βγει και πιο δυνατός. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να θεωρούμε τα δυσάρεστα ευχάριστα επειδή θα μας δυναμώσουν. Σημαίνει απλώς ότι συνειδητοποιώντας το πόσο μπορούμε να διδαχθούμε από τις εμπειρίες μας, θα βοηθηθούμε να βρούμε μια νοηματοδότηση σε ό,τι συμβαίνει και να απενοχοποιήσουμε τις αρνητικές και δύσκολες καταστάσεις. Η φύση του ανθρώπου είναι να μαθαίνει μέσα από τον πόνο, από τα πιο μικρά ως τα πιο μεγάλα. Ας πάρουμε το πολύ απλό παράδειγμα ενός επίδοξου ποδηλάτη. Στην αρχή θα πέσει, θα χτυπήσει, αλλά στο τέλος θα μάθει να κρατά σωστά ισορροπία. Αυτό μας δείχνει πόσο σημαντικό είναι να προσπαθούμε να μαθαίνουμε, να αλλάζουμε και να εξελισσόμαστε μέσα από κάθε εμπειρία.
«Ποτέ μην ανασκουμπώνεσαι πριν μπεις στο ποτάμι»
Πρόκειται για μία σοφή λαϊκή ρήση που απευθύνεται σε όσους προσπαθούν μάταια να ελέγξουν τα πάντα και πιθανώς να προβλέψουν το μέλλον. Συνήθως ό,τι φανταζόμαστε το σκεφτόμαστε σε μία υπερβολή σε σχέση με τις ρεαλιστικές τελικά διαστάσεις που θα συναντήσουμε, οπότε αγχωνόμαστε πιο πολύ για τον φόβο μίας κατάστασης παρά για την ίδια την κατάσταση. Ακόμα κι όταν υπάρχουν επιβεβαιωμένες αρνητικές πληροφορίες, χρειάζεται να προσπαθήσουμε να τις αντιμετωπίσουμε με αισιοδοξία. Αν πράγματι μας αφορούν και μας προκαλούν κάποιο πρόβλημα, τότε χρειάζεται να προσπαθήσουμε να το προσδιορίσουμε, ώστε στη συνέχεια να μπορέσουμε να το λύσουμε. Δεν πρέπει όμως να προσπαθούμε -και δεν μπορούμε- να λύσουμε υποθετικά ένα πρόβλημα που δεν έχουμε ακόμα αντιμετωπίσει. Πριν προκύψει το πρόβλημα, δεν γνωρίζουμε τις παραμέτρους του και μοιραία προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε με τη φαντασία μας. Η φαντασία όμως διαφέρει πολύ από την πραγματικότητα.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
