Ανήκετε σε εκείνους που μπορούν να κάτσουν ώρες μπροστά στη βιτρίνα ενός ζαχαροπλαστείου απλώς χαζεύοντας τα γλυκά; Ή μήπως μπορείτε να αφήσετε μία ολόκληρη ημέρα να περάσει χωρίς να βάλετε τίποτα στο στόμα σας; Έχετε εμμονή με το πόσο υγιεινή είναι η διατροφή που ακολουθείτε ή αυτό είναι κάτι που δεν σας νοιάζει καθόλου, επειδή οι πίτσες, τα παγωτά και οι σοκολάτες είναι το στήριγμά σας στις δύσκολες στιγμές; Όλοι μας έχουμε μία «προσωπικότητα φαγητού» που καθορίζει γιατί, πώς, πότε και τι τρώμε. Η «προσωπικότητά» μας αυτή μπορεί να μας ωφελεί ή να μας βλάπτει. Το να την κατανοήσουμε και να αλλάξουμε όσα πιθανώς χρειάζεται μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο να αναπτύξουμε μία υγιή σχέση με το φαγητό. Στα όσα ακολουθούν παρουσιάζουμε 5 τύπους τέτοιων «προσωπικοτήτων». Βρείτε ποιος ή ποιοι σας ταιριάζουν καλύτερα και ακολουθήστε τις συμβουλές των ειδικών, ώστε να γίνει επιτέλους η σχέση σας με το φαγητό υγιής.
ΓΙΑ ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΩ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΜΟΥ
Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που τρώνε επειδή απλώς λατρεύουν το φαγητό. Θεωρούν ότι η απόλαυση που μπορεί να τους δώσει είναι από τις σπάνιες στη ζωή και συχνά το συγκαταλέγουν σε έναν κατάλογο απολαύσεων που -όπως πιστεύουν- είναι δυνατόν να βελτιώσουν τη ζωή μας, όπως για παράδειγμα το σεξ, το καλό κρασί ή ένα ακριβό πούρο. Αν ανήκετε σε αυτήν την κατηγορία, η θέα του φαγητού, η μυρωδιά, η γεύση του, τα πάντα γύρω από αυτό, σας εντυπωσιάζουν. Θα μπορούσατε ίσως να πάτε μια βόλτα στις βιτρίνες των ζαχαροπλαστείων για να χαζέψετε, όπως ακριβώς θα πηγαίνατε με μία φίλη να κοιτάξετε τα μαγαζιά με ρούχα ή παπούτσια.
Τα θετικά Σίγουρα σας αρέσει να πειραματίζεστε. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με τους ειδικούς, ότι είναι μάλλον απίθανο να στερείστε θρεπτικά συστατικά, αφού λογικά θα δοκιμάζετε και θα τρώτε τα πάντα. Άλλωστε, η ποικιλία στη διατροφή είναι και το «κλειδί» ώστε να βεβαιωθούμε ότι η δίαιτά μας είναι πλήρης και ισορροπημένη. Από την άλλη πλευρά, είναι πολύ ευχάριστο να μπορούμε να παίρνουμε χαρά και ικανοποίηση από τις καθημερινές απολαύσεις της ζωής, όπως είναι το φαγητό, και έτσι να νιώθουμε ευτυχισμένοι.
Τα αρνητικά Είναι πιθανό να σας αρέσουν τα ιδιαίτερα λιπαρά και παχυντικά τρόφιμα και μερικές φορές να ξεπερνάτε τα όρια θέλοντας να τα δοκιμάσετε όλα. Δεν είναι, δηλαδή, απίθανο να επιδίδεστε σε διατροφικές υπερβολές.
Οι συμβουλές των ειδικών
1. Μάθετε να «ακούτε» το στομάχι και το σώμα σας. Όταν έχετε χορτάσει, σταματήστε να τρώτε. Μην αγχώνεστε αν δεν έχετε δοκιμάσει τα πάντα ή αν έχει περισσέψει λίγο φαγητό από το πιάτο που σας εντυπωσίασε. Θα ξαναέχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε κάτι που φαίνεται πολύ νόστιμο και λαχταριστό. Χρειάζεται να προσπαθήσετε να ευχαριστιέστε μέσω του φαγητού -να παίρνετε την απόλαυση που αναζητάτε- χωρίς να το παρακάνετε και χωρίς να επιβαρύνεστε με πολλές θερμίδες και τελικά με παραπανίσια κιλά. Μία πρόταση: Όταν έχετε πια χορτάσει, φάτε μόνο μία μπουκιά από κάτι που θεωρείτε εξαιρετικά δελεαστικό και αφήστε το υπόλοιπο. Έτσι θα έχετε την ευχαρίστηση ότι το δοκιμάσατε και δεν το στερηθήκατε και παράλληλα δεν θα επιβαρύνετε τον οργανισμό σας με περιττές θερμίδες τρώγοντας κάτι χωρίς να πεινάτε.
2. Αποφύγετε τις προκλήσεις. Όταν βλέπετε προκλητικά εδέσματα σε ζαχαροπλαστεία, φούρνους, εστιατόρια, φαστ φουντ, προσπεράστε γρήγορα χωρίς να κοντοσταθείτε ή -ακόμα χειρότερα- να μπείτε μέσα. Αλλάξτε το κανάλι στην τηλεόραση όταν παίζει διαφημίσεις με σοκολάτες ή λαχταριστά σνακ και αδειάστε το ψυγείο σας από οτιδήποτε μπορεί να σας φαίνεται λαχταριστό και να σας βάζει σε πειρασμό. Γνωρίζετε άλλωστε ότι η οπτική επαφή με τα φαγητά που σας αρέσουν μπορεί να σας οδηγήσει στο να τα καταναλώσετε ακόμα και αν δεν πεινάτε.
3. Τρώτε σε μικρά πιάτα και φροντίζετε να απολαμβάνετε πραγματικά το φαγητό σας σε μικρές μπουκιές και μασώντας το αργά. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν ότι έχουν χορτάσει όταν έχει αδειάσει το πιάτο τους, ανεξάρτητα από το μέγεθός του, καθώς επίσης και ότι ο εγκέφαλός μας χρειάζεται κάποιο διάστημα για να συνειδητοποιήσει το αίσθημα του κορεσμού, οπότε τρώγοντας αργά τον βοηθάμε να καταλάβει ότι χορτάσαμε.
ΓΙΑ ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ
Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, αλλά και όταν είστε κουρασμένοι, βαριέστε, είστε στενοχωρημένοι ή αγχωμένοι, αρκετές φορές καταφεύγετε στο ψυγείο, ψάχνετε τα ντουλάπια με τα πατατάκια, τα κράκερ, τα μπισκότα, αδειάζετε ολόκληρο το οικογενειακό παγωτό στην κατάψυξη, καταναλώνετε υπέρογκες ποσότητες σοκολάτας ή παραγγέλνετε φαγητό αρκετό για 10 άτομα από το αγαπημένο σας σουβλατζίδικο ή πιτσαρία.
Τα θετικά Με την κατανάλωση τέτοιου είδους φαγητού –comfort food ή παρηγορητικό φαγητό, σύμφωνα με τους διατροφολόγους- είναι πραγματικά πιθανό να βελτιώσετε τη διάθεσή σας. Η ζάχαρη, η σοκολάτα και γενικά οι υδατάνθρακες μπορούν να κάνουν θαύματα σε τέτοιες περιπτώσεις. Το πρόβλημα ξεκινά όταν αυτή είναι μία πρακτική που ακολουθείτε συχνά.
Τα αρνητικά Τα φαγητά στα οποία είναι πιθανό να καταφεύγετε για παρηγοριά είναι κατά κανόνα πολύ παχυντικά και περιέχουν πολλή ζάχαρη ή/και λίπος, οπότε, αν τα καταναλώνετε συχνά, θα επιβαρύνετε την υγεία σας και φυσικά τη σιλουέτα σας. Από την άλλη, ας μην ξεχνάμε ότι το να νιώθει κανείς «στα κάτω του» από καιρό σε καιρό και να προσπαθεί να αισθανθεί καλύτερα είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο, όχι όμως και να συμβαίνει αυτό συχνά ή -ακόμα χειρότερα- καθημερινά. Σε αυτήν την περίπτωση, μπορεί να κρύβετε τα προβλήματά σας και την κακή ψυχολογική σας κατάσταση πίσω από μία τεράστια ποσότητα φαγητού, που τα «κουκουλώνει» για λίγο, αλλά δυστυχώς δεν τα επιλύει.
Οι συμβουλές των ειδικών
1. Προσπαθήστε να επιλύσετε τα προβλήματα που σας δημιουργούν την ανάγκη για κατανάλωση υπερβολικών ποσοτήτων φαγητού ή συγκεκριμένων τροφίμων που είναι πολύ λιπαρά, γλυκά ή παχυντικά. Αν, για παράδειγμα, έχετε τσακωθεί με κάποιο συγγενικό ή φιλικό σας πρόσωπο, τηλεφωνήστε του και συζητήστε μαζί του τα προβλήματά σας, αντί να τα ξεχνάτε τρώγοντας. Αν πάλι η αιτία που σας προκαλεί τη στενοχώρια δεν αντιμετωπίζεται τόσο εύκολα, προτιμήστε, αντί να παρηγορηθείτε με το φαγητό, να κάνετε κάτι που θα σας βοηθήσει να ξεσκάσετε (π.χ. μία βόλτα) ή αν το πρόβλημα είναι εγκατεστημένο, ζητήστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.
2. Επιλέξτε για παρηγορητικό φαγητό σας τα ψάρια. Σύμφωνα με έρευνες, τα ω-3 λιπαρά οξέα, που περιέχουν σε αφθονία, μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της διάθεσης. Επιπλέον, τα ψάρια έχουν και άλλα δύο θετικά στοιχεία: δεν θα σας φορτώσουν με πολλές θερμίδες και θα πάρετε από αυτά πολλά θρεπτικά συστατικά.
3. Μην ξεχνάτε ότι και τα φρούτα, τα οποία αποτελούν υγιεινή και ιδιαίτερα κατάλληλη για δίαιτες τροφή, δίνουν υδατάνθρακες και μαζί ενέργεια και καλύτερη διάθεση.
4. Αν δεν μπορείτε να αντισταθείτε στα γλυκά, τουλάχιστον προτιμήστε αυτά που είναι πιο υγιεινά και ελαφριά. Η μαύρη σοκολάτα (υγείας) είναι μία καλή λύση, αφού είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά και ίσως η έντονη γεύση και το άρωμά της μπορέσουν να σας βοηθήσουν να αισθανθείτε καλύτερα και να καταναλώσετε λιγότερη ποσότητα. Από την άλλη πλευρά, μην ξεχνάτε τα παγωτά sorbet (με γεύσεις φρούτων), που είναι πιο ελαφριά και λιγότερο επιβαρυντικά από πλευράς θερμίδων.
ΓΙΑ ΝΑ ΕΛΕΓΧΩ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΟΥ
Δεν καταναλώνετε γαλακτοκομικά, επειδή διαβάσατε κάπου ότι μπορεί να φταίνε για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή ότι είναι πιθανό να μην είναι τόσο υγιεινά όσο νομίζατε. Αποφεύγετε το ψωμί ή οτιδήποτε μπορεί να περιέχει γλουτένη, γιατί τη θεωρείτε υπεύθυνη για τα περιττά σας κιλά. Οποιαδήποτε καινούργια μανία μπορεί να υπάρχει και να σχετίζεται με το φαγητό, την υιοθετείτε, συχνά χωρίς ιδιαίτερη σκέψη.
Τα θετικά Κατανοείτε πλήρως ότι η διατροφή μας επηρεάζει την υγεία μας. Θα μπορούσατε να ακολουθείτε μία απολύτως ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή, αρκεί να γνωρίζατε ποιες συμβουλές και οδηγίες να λάβετε σοβαρά υπόψη σας και ποιες όχι.
Τα αρνητικά Πείθεστε πολύ εύκολα ότι κάποιες ομάδες ή συστατικά τροφίμων είναι κακά και ότι πρέπει να τα αποκλείσετε από τη διατροφή σας. Πρόκειται για μία λανθασμένη αντίληψη. Δεν υπάρχουν καλά και κακά τρόφιμα. Υπάρχουν κάποια που πρέπει να καταναλώνονται λιγότερο ή με σύνεση.
Οι συμβουλές των ειδικών
1. Θα πρέπει να προσέξετε να μην πέσετε στην παγίδα τού να αποκλείσετε τρόφιμα χωρίς καμία σοβαρή επιστημονική ένδειξη ή χωρίς να είστε αναγκασμένοι (π.χ. εξαιτίας ενός προβλήματος υγείας, όπως το να έχετε δυσανεξία στη γλουτένη και να μην πρέπει να την καταναλώνετε) ή να παρασυρθείτε και να ακολουθήσετε επικίνδυνες στερητικές δίαιτες που θα σας κάνουν μόνο κακό. Αν σκέφτεστε και ενεργείτε με αυτόν τον τρόπο, είναι πιο πιθανό να αγγίξετε τα όρια της ανορεξίας, που είναι μία σοβαρή και επικίνδυνη ασθένεια. Το καλύτερο για εσάς θα ήταν να σχεδιάσετε -με τη βοήθεια ενός ειδικού, αν θέλετε να κάνετε τις καλύτερες δυνατές επιλογές- ένα μακροπρόθεσμο πλάνο διατροφής, που να είναι συντηρητικό μεν αλλά όχι τόσο καταπιεστικό και φυσικά να μην αποκλείει κάποιο ή κάποια τρόφιμα.
2. Αν πιστεύετε ότι ένα ή περισσότερα τρόφιμα σας ενοχλούν (σας προκαλούν αλλεργίες, για παράδειγμα, ή κάποια δυσανεξία), θα πρέπει, πριν αποφασίσετε να τα αποκλείσετε από τη διατροφή σας, να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.
ΓΙΑ ΝΑ ΖΩ
Το φαγητό δεν σας προκαλεί καμία ευχαρίστηση, είναι απλώς κάτι που σας βοηθά να διατηρείστε στη ζωή. Δεν προγραμματίζετε τι θα φάτε, απλώς καταναλώνετε ό,τι βρίσκετε μπροστά σας, είτε πρόκειται για ένα φρούτο είτε για ένα πακέτο πατατάκια.
Τα θετικά Το να παχύνετε είναι μάλλον απίθανο, καθώς δεν τρώτε για ευχαρίστηση ή για να ξεχνάτε τις στενοχώριες σας.
Τα αρνητικά Αν τρώτε μόνο για να ζείτε, να επιβιώνετε δηλαδή, τότε το φαγητό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση προτεραιότητα για εσάς. Τρώτε μόνο όταν πια είστε έτοιμοι να λιμοκτονήσετε, για να μη λιποθυμήσετε και να ανακτήσετε δυνάμεις προκειμένου να συνεχίσετε να λειτουργείτε. Τότε θα καταναλώσετε ό,τι βρεθεί μπροστά σας, χωρίς να έχει σημασία το αν είναι υγιεινό, καλής ποιότητας ή απαραίτητο για την καλή κατάσταση του οργανισμού σας (π.χ. γαλακτοκομικά για τις γυναίκες).
Οι συμβουλές των ειδικών
1. Προγραμματίστε τα γεύματά σας. Γεμίστε το ψυγείο σας με υγιεινά τρόφιμα που ετοιμάζονται εύκολα και γρήγορα. Μπορείτε να έχετε γιαούρτια, τυριά, αυγά, φρούτα και σαλάτες. Μία άλλη καλή λύση είναι να μαγειρεύετε πού και πού όταν έχετε χρόνο και όρεξη, να φυλάτε τα φαγητά στην κατάψυξη σε μερίδες και να τα ξεπαγώνετε όταν πεινάτε και θέλετε να φάτε. Έτσι, θα αποφεύγετε να παραγγέλνετε απ’ έξω, να ξοδεύετε πολλά χρήματα και να τρέφεστε συνέχεια ανθυγιεινά.
2. Τοποθετήστε στο γραφείο σας ένα μπολ με ξηρούς καρπούς ή ένα πιάτο με φρούτα, ώστε να θυμάστε ότι πρέπει να τρώτε σε τακτά χρονικά διαστήματα για να μη φτάνετε κάποια στιγμή να πεινάτε τόσο που δεν μπορείτε πια να σκεφτείτε και να προγραμματίσετε τι θα φάτε, με αποτέλεσμα να καταναλώνετε ό,τι βρεθεί μπροστά σας μόνο και μόνο για να μη λιμοκτονήσετε.
3. Προσπαθήστε να κανονίζετε εξόδους ή συναντήσεις για φαγητό με φίλους ή την οικογένειά σας, ώστε να μην ξεχνάτε να τρώτε. Επίσης, καλό είναι να προσπαθείτε να τρώτε καθιστοί στο τραπέζι, ώστε να αποκτήσετε τη συνήθεια και έτσι να μην τρώτε πεταχτά και στο πόδι.
4. Τέλος, κάντε εξετάσεις αίματος και συμβουλευτείτε τον γιατρό σας μήπως χρειάζεστε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής, καθώς αυτός ο τρόπος διατροφής μπορεί να σας έχει οδηγήσει σε έλλειψη κάποιων βιταμινών, σιδήρου ή άλλων συστατικών απαραίτητων για τον οργανισμό.
ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΥΓΙΗΣ
Αν γνωρίζετε ποια ακριβώς αντιοξειδωτικά και βιταμίνες και σε ποιες ποσότητες υπάρχουν σε κάθε τρόφιμο που σκοπεύετε να καταναλώσετε, αν ελέγχετε πάντα τις ετικέτες των συσκευασμένων τροφίμων για να γνωρίζετε τι ακριβώς περιέχουν και αν δεν τρώτε τίποτα που να έχει συντηρητικά, τότε μάλλον βάζετε τη λογική πάνω από την όρεξη ή τις επιθυμίες σας.
Τα θετικά Δεν επιβαρύνετε ποτέ τον οργανισμό σας με επικίνδυνα χημικά, συντηρητικά, κορεσμένα λίπη και υπερβολική ζάχαρη.
Τα αρνητικά Ακολουθώντας αυτόν τον τρόπο διατροφής, μπορεί να κάνετε τελικά κακό στην υγεία σας, επειδή τα τρόφιμα που θεωρείτε πιθανώς ανθυγιεινά, όπως για παράδειγμα όσα περιέχουν λίπος, σε περιορισμένες ποσότητες είναι απαραίτητα στη διατροφή του ανθρώπου (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το υγιεινό ελαιόλαδο). Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι το φαγητό, εκτός από το να μας βοηθά να επιβιώνουμε και να διατηρούμαστε υγιείς, μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για να βρισκόμαστε με φίλους, να είμαστε κοινωνικοί και να διασκεδάζουμε.
Οι συμβουλές των ειδικών
1. Αφήστε στην άκρη την εμμονή με τις ετικέτες των τροφίμων και την ορθορεξία. Το να τρώτε 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών κάθε μέρα σε συνδυασμό με όσπρια, ξηρούς καρπούς, ψάρια, πουλερικά, περιορισμένες ποσότητες γαλακτοκομικών, λίγο κόκκινο κρέας, καθώς και μη επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως ψωμί ολικής άλεσης, ρύζι και ζυμαρικά, είναι ένας φυσικός τρόπος για να έχετε μια ισορροπημένη διατροφή.
2. Μην παθαίνετε μονομανία με τις βιταμίνες, τα ιχνοστοιχεία και τα θρεπτικά συστατικά. Η γεύση, η υφή, η όψη και η μυρωδιά του φαγητού έχουν και αυτές σημασία. Αν μη τι άλλο, μας δίνουν ευχαρίστηση.
3. Μην ξεχνάτε το «μέτρον άριστον» των αρχαίων. Αυτό συστήνουν και όλοι οι διατροφολόγοι, που εξηγούν ότι δεν υπάρχουν καλά και κακά τρόφιμα και ότι όλα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στη διατροφή μας και να καταναλώνονται με μέτρο. Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι να τρώτε τα πάντα από λίγο.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής, και τον κ. ΧΑΡΗ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟ, MMedSci.SRD, κλινικό διαιτολόγο–βιολόγο, μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν.), site: www.dimosthenopoulos.gr.
