Συνήθως, ο γάμος ξεκινά με τις καλύτερες προϋποθέσεις: με ευχές, δώρα, πολλά όνειρα και αρκετή αγάπη. Δυστυχώς, όμως, μετά από μερικά χρόνια, δεν είναι σπάνια η παρακάτω εικόνα: Η σχέση του ζευγαριού φθείρεται σταδιακά, η επικοινωνία φθίνει και τα προβλήματα εγκαθίστανται. Οι ευτυχισμένες στιγμές γίνονται παρελθόν και ο χωρισμός φαίνεται μονόδρομος. Κατά κανόνα και οι δύο σύντροφοι βασανίζονται πολύ πριν πάρουν την τελική απόφαση. Αν, μάλιστα, υπάρχουν και αντικειμενικοί λόγοι εξαιτίας των οποίων νιώθουν ότι πρέπει να μείνουν ενωμένοι, όπως η κοινή περιουσία, η δουλειά ή ακόμα περισσότερο τα παιδιά, η απόφαση δεν είναι απίθανο να αναβάλλεται ακόμα και για χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, το διαζύγιο είναι ένα οδυνηρό γεγονός, το οποίο ταξινομείται αμέσως μετά την απώλεια κάποιου αγαπημένου προσώπου στην κλίμακα των στρεσογόνων καταστάσεων. Με το διαζύγιο επηρεάζονται όλοι: οι δύο σύντροφοι, τα παιδιά, ακόμα και οι υπόλοιποι συγγενείς, αλλά και οι φίλοι. Επιπλέον, υπάρχουν διαφωνίες, συγκρούσεις, απορίες για το πώς θα συνεχιστεί η ζωή και για το πώς θα μοιραστούν τα υλικά αγαθά, καθώς και οι ευθύνες. Και βέβαια πώς θα νιώσουν και τι θα γίνουν τα παιδιά. Παρ’ όλα αυτά, το διαζύγιο, όταν είναι προϊόν ώριμης απόφασης, μπορεί να είναι ευκαιρία για μια καινούργια αρχή.

Το διαζύγιο σε αριθμούς
➜ 1 στα 4 παντρεμένα ζευγάρια στην Ελλάδα χωρίζουν.
➜ 5 με 10 χρόνια μετά τη σύναψη του γάμου επέρχεται συνήθως η μεγάλη κρίση.
➜ 8% ήταν ο δείκτης διαζυγίων στην Ελλάδα το 1984, 15% το 1997 και 24% το 2005, ενώ σήμερα συνεχίζει να βρίσκεται σε ανοδική πορεία.
➜ 7 στις 10 αιτήσεις διαζυγίων στην Ελλάδα κατατίθενται από γυναίκες, αλλά τελικά αυτές ταλαιπωρούνται περισσότερο μετά το διαζύγιο.

Πριν τη λήψη της απόφασης
Είναι σκόπιμο να διερευνήσετε τους λόγους που οδήγησαν το γάμο σας σε κρίση και να συζητήσετε με το σύντροφό σας τι μπορείτε να κάνετε. Έτσι, αναλογιστείτε:
➜ Αν έχετε κοινούς στόχους.
➜ Αν τηρείτε και οι δύο τις αρχές που έχετε κατά κάποιον τρόπο συμφωνήσει στην αρχή του γάμου σας. Αν εντωμεταξύ αυτές έχουν αλλάξει, σκεφτείτε αν μπορείτε να θέσετε τη σχέση σας σε νέα βάση.
➜ Αν μπορείτε να απαλλαγείτε από την οργή που πιθανώς νιώθετε και να ξαναβρείτε τρόπους ουσιαστικής επικοινωνίας (σε αυτό θα βοηθούσε και η θεραπεία ζεύγους).
➜ Αν υπάρχουν περιθώρια να νιώσετε ξανά χαρά και ευτυχία.
➜ Αν μπορείτε να ξεχάσετε την απιστία (αν τίθεται τέτοιο ζήτημα).
➜ Αν το τρίτο πρόσωπο που πιθανώς έχει μπει στη ζωή σας είναι τόσο σημαντικό όσο νομίζετε.
➜ Μήπως το πρόβλημα είναι ότι συνηθίσατε ή βαρεθήκατε. Όσο περνάει ο χρόνος, αυτό είναι κάτι που νιώθουμε σε κάθε σχέση. Το πάθος και ο ενθουσιασμός δεν κρατούν για πάντα. Κάθε σχέση περνάει φάσεις. Αν όμως στις δύσκολες φάσεις δεν παλέψουμε οι ίδιοι για τη σχέση μας, δεν θα βρεθεί κανένας άλλος να προσπαθήσει γι’ αυτήν.

Έχετε αποφασίσει να χωρίσετε, αλλά δεν μπορείτε;
Για διάφορους λόγους, όπως:
➜ Επειδή νιώθετε ενοχές, καθώς πιστεύετε ότι θα πληγώσετε το σύντροφό σας. Σε μια τέτοια περίπτωση, σκέφτεστε λανθασμένα: Εστιάζετε σε αυτό που θεωρείτε ότι πρέπει ή δεν πρέπει να νιώθετε ή να κάνετε (π.χ. «Δεν πρέπει να είμαι τόσο εγωιστής/κακός») και όχι σε αυτό που θέλετε. Συχνά συμβαίνει, τονίζουν οι ειδικοί, σε ανθρώπους να συνειδητοποιούν ξαφνικά πως προσπάθησαν να προστατέψουν το σύντροφό τους από ένα χωρισμό που και ο ίδιος λίγο ως πολύ ήθελε. Για να μπορέσετε να εστιάσετε στη δική σας επιθυμία, σκεφτείτε τι απόφαση θα παίρνατε αν κάποιος σας διαβεβαίωνε ότι ο σύντροφός σας θα ήταν μια χαρά μετά το χωρισμό. ➜ Επειδή φοβάστε και έχετε συνηθίσει να πιστεύετε ότι δεν αξίζετε να είστε ευτυχισμένοι. Δεν είναι, μάλιστα, απίθανο αυτό να συμβαίνει σε γυναίκες που έχουν ένα σύντροφο βίαιο, άπιστο, κακό και παρ’ όλα αυτά να είναι πεπεισμένες -από ανασφάλεια και χαμηλή αυτοεκτίμηση- ότι δεν φταίει αυτός, αλλά εκείνες, και γι’ αυτό πρέπει να τον υπομείνουν.
➜ Επειδή υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες (π.χ. παιδιά, δεν έχετε αρκετά χρήματα κ.ά.). Αυτή είναι ίσως και η πιο συνηθισμένη περίπτωση. Συχνά, όταν βρισκόμαστε σε μια δύσκολη κατάσταση, θεωρούμε ότι έχουμε μόνο μία ή και καμία επιλογή. Για παράδειγμα, μια γυναίκα που θέλει να χωρίσει αλλά υπάρχουν μικρά παιδιά ή μια κοινή επιχείρηση, θεωρεί πως η μόνη επιλογή που έχει είναι να παραμείνει στο γάμο. Πρέπει όμως να κατανοήσετε ότι ποτέ δεν υπάρχει μία μόνο επιλογή. Απλώς υπάρχει πάντα μία επιλογή που μας φαίνεται πιο βολική, πιο ανώδυνη ή πιο εύκολη. Κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει σε μια τέτοια περίπτωση, θα ήταν να σημειώνατε σε ένα χαρτί όλες τις πιθανές λύσεις στο εν λόγω πρόβλημα, ακόμα κι αν σας φαίνονται εκ πρώτης όψεως παράλογες ή ανεδαφικές. Τελικά θα βρείτε κάποιες που μπορεί και να είναι πραγματοποιήσιμες.
➜ Επειδή φοβάστε ότι δεν θα βρείτε ποτέ άλλον, πιθανώς επειδή έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση και νιώθετε μειονεκτικά και ανασφαλείς. Αυτό είναι, όμως, ένα αυθαίρετο και λανθασμένο συμπέρασμα. Αφού βρήκατε ήδη έναν άνθρωπο που σας αγάπησε, θα γνωρίσετε και κάποιον άλλον.

Όταν υπάρχουν παιδιά
Αν θέλετε να χωρίσετε αλλά διστάζετε επειδή υπάρχουν μικρά παιδιά, θα πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι τα παιδιά μπορεί να είναι μικρά,
αλλά αντιλαμβάνονται και βιώνουν την ένταση, την ψυχρότητα, το θυμό, όταν αυτά υπάρχουν στο σπίτι στο οποίο ζουν. Έτσι, μπορεί να φτάσουν να νιώθουν ακόμα και ότι είναι αυτά υπεύθυνα για τη ζωή και τις αποφάσεις των γονιών τους, πράγμα που μπορεί να τους προκαλέσει επιπρόσθετα προβλήματα. Σίγουρα τα παιδιά στενοχωριούνται όταν οι γονείς τους χωρίζουν, αλλά αυτό είναι προτιμότερο από το να ζουν με δύο γονείς που είναι ψυχροί, επιθετικοί κλπ. ο ένας με τον άλλον. Αν τους εξηγήσετε και έχετε καλές σχέσεις μεταξύ σας και μαζί τους, τότε τα παιδιά θα κερδίσουν παρά θα χάσουν, όπως θα συνέβαινε αν μένατε σε ένα γάμο που δεν πήγαινε καλά. Συχνά η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο βοηθά σε αυτές τις περιπτώσεις, αν δηλαδή θέλετε να δώσετε άλλη μία ευκαιρία στη σχέση σας ή να χωρίσετε πολιτισμένα.

Πώς θα το πείτε στα παιδια
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ώρα της ανακοίνωσης είναι μία από τις πιο οδυνηρές στιγμές για τους γονείς. Τα παιδιά, σε όποια ηλικία και να βρίσκονται, δυσκολεύονται να αποδεχθούν ότι θα ζουν με τον ένα γονιό τους και ότι θα βλέπουν μόνο κάποιες φορές τον άλλον. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να τους το ανακοινώσετε μαζί στο σπίτι τους και σε ήρεμους τόνους. Αν ο ένας από τους δυο σας δεν είναι σε θέση να ελέγξει τον εαυτό του, τότε είναι καλύτερο ο χωρισμός να ανακοινωθεί από τον άλλον. Διαφορετικά, μπορείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός κοινού φίλου. Αν τα παιδιά σας ανήκουν σε πολύ διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, πρέπει να ανακοινώσετε το διαζύγιο συγχρόνως και στα δύο, αλλά μπορείτε μετά να πείτε ιδιαιτέρως λίγο περισσότερες λεπτομέρειες στο μεγαλύτερο παιδί. Η παρουσία του αδελφού ή της αδελφής λειτουργεί ως στήριγμα για τα παιδιά. Καλό είναι να μην πείτε στα παιδιά ότι χωρίζετε επειδή δεν αγαπιέστε πια. Στα μάτια του παιδιού η οικογενειακή αγάπη είναι δεδομένη και ιερή. Αν ακούσει ότι ο ένας γονιός έπαψε να αγαπά τον άλλον, θα σκεφτεί ότι ίσως αύριο ή σε λίγους μήνες θα πάψει να αγαπά και εκείνο. Επίσης, θα πρέπει να τους εμφυσήσετε σιγουριά και ασφάλεια για το μέλλον, να τους τονίσετε τις θετικές πλευρές της νέας κατάστασης (π.χ. ότι δεν θα υπάρχουν πια καβγάδες και θα είμαστε όλοι πιο χαρούμενοι) και να τους εξηγήσετε ότι δεν φέρνουν ευθύνη για το χωρισμό. Προσοχή όμως: Όσο μικρό κι αν είναι το παιδί σας, πρέπει οπωσδήποτε να δώσετε εξηγήσεις για τη μεγάλη απόφαση που πήρατε.

Χωρίσατε. Και τώρα τι γίνεται;
Σκόπιμο είναι, αφού χωρίσετε, να κρατήσετε απόσταση από τον πρώην σύντροφό σας, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα στην αρχή. Έτσι θα κατορθώσετε να δεχτείτε την αλλαγή, τόσο τη συναισθηματική όσο και την πρακτική (αλλαγή συνηθειών κλπ.), αλλά και να ξαναχτίσετε τη ζωή σας χωρίς εκείνον. Αν αφού περάσει ένα εύλογο διάστημα συνειδητοποιήσετε πως έχετε την ανάγκη (π.χ. επειδή υπάρχουν παιδιά) να μείνετε φίλοι με τον πρώην σας και μπορείτε να το κάνετε (π.χ. επειδή χωρίσατε πολιτισμένα ή επειδή νιώθετε ακόμα αγάπη ο ένας για τον άλλον), τότε μπορείτε να το προσπαθήσετε. Το σημαντικό είναι να είστε σίγουροι πως στη διαδικασία αυτή δεν πληγώνεστε και δεν καταπιέζεστε.

Σημ.: Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε στο site του Vita: vita.gr/blogs/Ψυχολογία/Διαζύγιο: Πώς να μιλήσω στο παιδί μου.