Διαδικτυακό πορνό: Πόσο κινδυνεύουν οι έφηβοι;

Ασφαλώς, όταν μιλάμε για πορνογραφία και τους ενδεχόμενους κινδύνους της σήμερα, είναι προφανές ότι εννοούμε κυρίως τη διαδικτυακή πορνογραφία. Σε αυτήν, όπως φαίνεται, έχουν πρόσβαση εύκολα, φθηνά και γρήγορα όλοι όσοι περιηγούνται στο Ίντερνετ, ανεξαρτήτως ηλικίας, κοινωνικής τάξης, μορφωτικού επιπέδου και οικογενειακής κατάστασης. Τα μόνα που χρειάζονται είναι ένας υπολογιστής, μία σύνδεση και, ασφαλώς, χρόνος κατά τον οποίο βρίσκονται μόνοι μπροστά στην οθόνη. Και, βέβαια, δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε σε επίσημες στατιστικές για να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι πλέον ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των παιδιών σχολικής ηλικίας (που αυξάνεται όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία) διαθέτουν και τα τρία, και το τρίτο μάλιστα σε αφθονία.

Γνώση, η άλλη όψη…
Βέβαια, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός πως, σε ό,τι αφορά το σεξ, η πορνογραφία στα ΜΜΕ, είτε μας αρέσει είτε όχι, ήταν και είναι σημαντική πηγή ενημέρωσης και διαπαιδαγώγησης για τους εφήβους. Αυτό συμβαίνει γιατί οι πληροφορίες για το σεξ που παρέχει η οικογένεια ή το σχολείο ήταν και είναι αν όχι ανύπαρκτες, πάντως πολύ περιορισμένες ώστε να ικανοποιούν την πε­ριέργεια και το ενδιαφέρον των εφήβων για το θέμα αυτό. Πολλές φορές, οι πληροφορίες αυτές περιορίζονται σε «τεχνικά» θέματα του σεξ. Τις «λεπτομέρειες» τα παιδιά τις μαθαίνουν κυρίως από άλλα παιδιά, περιοδικά, φιλμ και, βέβαια, το Ίντερνετ.

Το σοκ τού hard-core
Μπορούμε να μιλήσουμε για τρεις κινδύνους που διατρέχουν οι έφηβοι από τη διαδικτυακή πορνογραφία και πολύ περισσότερο, φυσικά, τα μικρότερα παιδιά αν βρεθούν εκτεθειμένα σ’ αυτήν. Ο πρώτος έχει να κάνει με το περιεχόμενο ενός μεγάλου μέρους της πορνογραφίας που προβάλλεται στο Διαδίκτυο. Στην εποχή των απλών φωτογραφιών και βίντεο, το περιεχόμενο της πορνογραφίας προς ευρεία κατανάλωση ήταν ως επί το πλείστον αρκετά «ελαφρύ». Τα σκληρά, οι διαστροφές και τα «ειδικά γούστα» σπάνιζαν και έπρεπε κάποιος να τα αναζητήσει εξειδικευμένα. Ως εκ τούτου, ένας έφηβος -και ακόμα λιγότερο ένα μικρό παιδί- σπάνια και κατ’ εξαίρεση μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε αυτά. Στο Ίντερνετ αυτός ο περιορισμός έχει αρθεί ολοκληρωτικά. Οι «διανομείς» πορνογραφικού υλικού απευθύνονται σε όλα τα γούστα και σε κάθε είδους σεξουαλική φαντασίωση και, όπως φαίνεται, αυτή η άρση των περιορισμών οδηγεί προς μια αχαλίνωτη χρήση κάθε μέσου για να γίνει το περιεχόμενο πιο ερεθιστικό: σκληρό σεξ, κάθε είδους βίτσια και κυρίως βία. Με ένα απλό κλικ, μερικές φορές κάποιος μπορεί να βρεθεί μπροστά σε εικόνες ωμής σεξουαλικής βίας και κάθε είδους σεξουαλική διαστροφή.

Like a sex machine
Ελλοχεύει, όμως, κι ένας δεύτερος κίνδυνος. Ακόμη κι αν τα παιδιά δεν «πέσουν» πάνω σε τόσο σκληρά περιεχόμενα, η ποσότητα και η ποιότητα της πορνογραφίας στο Ίντερνετ λειτουργούν καταιγιστικά, ιδιαίτερα μάλιστα όταν βρίσκονται μόνα, απληροφόρητα και εγκαταλελειμμένα μπροστά σε αυτήν και στα πρότυπα που μεταδίδει: Ότι το σεξ είναι μια αυτοματοποιημένη διαδικασία με μηχανικές κινήσεις κατά την οποία οι άνδρες έχουν τη δύναμη και ασκούν εξουσία και οι γυναίκες είναι έτοιμες να κάνουν ό,τι τους ζητηθεί και ότι το σεξ γίνεται χωρίς συναισθήματα, τρυφερότητα, επικοινωνία μεταξύ αυτών που το κάνουν.

Chat: Μια επικίνδυνη κερκόπορτα
Ο τρίτος κίνδυνος έχει να κάνει με την έμμεση ή άμεση παρενόχληση των παιδιών μέσα από ιστιακούς τόπους συνάντησης και συνομιλίας (chat). Εκεί ο καθένας μπορεί να δηλώσει ό,τι θέλει και να έρθει σε επαφή με όποιον θέλει. Φαίνεται πως πάνω από το 90% των κοριτσιών μεταξύ 10 και 19 ετών που κάνουν chat έχουν παρενοχληθεί από αγνώστους με χυδαίες ερωτήσεις, προτάσεις για σεξουαλική επαφή μέσω Ίντερνετ ή και για συνάντηση. Τα πιο πολλά δεν το αναφέρουν στους γονείς, από φόβο μήπως τους απαγορεύσουν να χρησιμοποιούν το Ίντερνετ.

Tα όρια πιο αναγκαία από ποτέ
Ο Lazlo Pota, πρόεδρος της Εταιρείας Γερμανών Ψυχολόγων και διευθυντής της θεραπευτικής μονάδας «Come in!» για παιδιά και νέους με εξαρτήσεις, δηλώνει ότι οι απαιτήσεις προς τους γονείς ως προς τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, ειδικά στο ζήτημα της σε­ξουαλικότητας, έχουν αλλάξει πολύ σε σχέση με 10-15 χρόνια πριν. Οι γονείς πρέπει να συζητούν συχνότερα και εντατικότερα με τα παιδιά τους για το θέμα αυτό.
Θεωρεί ότι οι απαγορεύσεις δεν βοηθούν, τα όρια όμως είναι πιο αναγκαία από ποτέ, ακριβώς επειδή τα παιδιά έχουν πάρα πολλούς τρόπους πρόσβασης, αλλά και γιατί αυτή είναι η πραγματικότητά τους και χρειάζεται να έχουν τα εφόδια να την αντιμετωπίζουν.

Οδηγός «ναυσιπλοΐας» για πελαγωμένους γονείς
Για τη χρήση του Ίντερνετ από παιδιά και εφήβους απαιτούνται πολύ συγκεκριμένα όρια, τόσο στο χρόνο και τη συχνότητα όσο και στους τόπους πλοήγησης. Τα όρια αυτά διαφοροποιούνται, φυσικά, ανάλογα με την ηλικία:

• Παιδιά κάτω των 10 ετών δεν θα πρέπει να μπαίνουν στο Ίντερνετ παρά μόνο για συγκεκριμένο σκοπό και μαζί με κάποιον μεγάλο. Για μεγαλύτερα παιδιά, το καλύτερο είναι να συμφωνήσετε σε έναν εβδομαδιαίο χρόνο (ενδεικτικά, παιδιά 10-12 ετών: 8 ώρες υπολογιστή και τηλεόραση την εβδομάδα, 12-15 ετών: 10 ώρες, 15-18 ετών: 12 ώρες, τις οποίες θα μπορούν να κατανέμουν εκείνα). Κάποιες φορές μπορεί να είναι ένα ολόκληρο απόγευμα στον υπολογιστή. Δεν πειράζει, αρκεί να μην υπερβαίνουν το συνολικό συμφωνημένο χρόνο, να μην επηρεάζονται οι υπόλοιπες δραστηριότητές τους (μελέτη, σπορ, χόμπι, συνάντηση με φίλους, επαφή με την οικογένεια) και η διάθεσή τους. Ο υπολογιστής πρέπει να κλείνει 1-2 ώρες πριν πάνε για ύπνο.
• Επιμείνετε στο να είναι ο υπολογιστής σε κοινόχρηστο χώρο και όχι στο δωμάτιό τους, τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 15 ετών.
• Συζητήστε μαζί τους ανοιχτά -όπως ταιριάζει στην ηλικία τους φυσικά- και πείτε τους τις απόψεις σας για την πορνογραφία στο Ίντερνετ.
• Διαθέστε χρόνο για να καθίσετε μαζί τους μπροστά στον υπολογιστή και αφήστε τους να σας εξηγήσουν (πολύ συχνά τα παιδιά είναι πιο εξοικειωμένα με τη χρήση του υπολογιστή από τους γονείς) και να σας δείξουν αυτά που τους ενδιαφέρουν. Θα έχετε έτσι την ευκαιρία να μάθετε τις «ιντερνετικές» τους συνήθειες χωρίς να τους κάνετε έλεγχο. Αν υπάρχουν πράγματα με τα οποία δεν συμφωνείτε και δεν θέλετε να παρακολουθούν, απαγορεύστε τα αφού πρώτα εξηγήσετε τους λόγους.
• Τοποθετήστε φίλτρο γονικού ελέγχου (παρέχεται π.χ. από τα Windows ή από αντιικά συστήματα ασφαλείας), αλλά μην επαφίεστε σε αυτό. Εξηγήστε στα παιδιά ότι μπορεί να συμβεί να βρεθούν μπροστά σε ακατάλληλο περιεχόμενο, το οποίο θα πρέπει να κλείσουν.
• Παραμείνετε ήρεμοι και προσεκτικοί αν σας πουν ότι τους συνέβη κάτι (είδαν κάτι ακατάλληλο ή κάποιος τα παρενόχλησε). Μια βίαιη αντίδραση ή απαγόρευση θα τα κάνει να αρχίσουν να κρύβονται από εσάς, από φόβο μήπως δεν τα αφήσετε να μπουν ξανά στο Ίντερνετ.

Youtube, google, sex…
Σύμφωνα με την εταιρεία λογισμικού διαδικτυακής ασφάλειας Symantec, που αξιολόγησε 3,5 εκατομμύρια αναζητήσεις χρηστών μέσω του συστήματος γονικού ελέγχου OnlineFamily.Norton, την πρώτη θέση στις προτιμήσεις των παιδιών κατέχει το Youtube, με το Google και το Facebook στη δεύτερη και την τρίτη αντίστοιχα, ενώ στην τέταρτη θέση βρίσκεται το Sex. Στη λίστα αυτή των «Top 100 αναζητήσεων» περιλαμβάνονται επίσης οι όροι: Porn (θέση 6), Boobs (θέση 28), Naked Girls (θέση 86) και XXX (θέση 93). (Aπό δημοσίευση της ελβετικής εφημερίδας «Basler Zeitung».)

Η κ. ΛΟΥΪΖΑ ΒΟΓΙΑΤΖΗ είναι συμβουλευτική ψυχολόγος.