«Ξεσκονίζοντας» τα στερεότυπα! Οι γυναίκες θέλουν γάμο, οι άνδρες;

Τα στερεότυπα -δυστυχώς- ζουν! Για την ακρίβεια, δεν επιβιώνουν απλώς, αλλά… βασιλεύουν σχεδόν παντού. Το διαπιστώνουμε κάθε τόσο στον εαυτό μας ή τους φίλους μας, όταν παρά την υποτιθέμενη χειραφέτησή μας επαναλαμβάνουμε κλισέ ελληνικών ταινιών του ’60, είτε για να σχολιάσουμε συμπεριφορές άλλων είτε ακόμα για να ερμηνεύσουμε δικές μας αντιδράσεις απέναντι στο άλλο φύλο. Μήπως, όμως, είναι πια καιρός να σκεφτούμε αν τα κλισέ αυτά χρειάζονται «ξεσκόνισμα»;

Η παρεξήγηση
Οι συζητήσεις σε φιλικές συναντήσεις, μεταξύ «κολλητών» (ανδρών ή γυναικών), σε σύντομες κουβεντούλες στο διάλειμμα για καφέ μεταξύ συναδέλφων περιστρέφονται συχνά γύρω από το εξής θέμα: Τι θέλουν οι άνδρες από τις γυναίκες, τι θέλουν οι γυναίκες από τους άνδρες. Και πολύ συχνά η απάντηση είναι προδιαγεγραμμένη.
Τα ανδρικά κλισέ Οι άνδρες αποφαίνονται ότι οι γυναίκες αργά ή γρήγορα τους πιέζουν για γάμο και «αποκατάσταση» και ότι εντέλει αυτό μόνο τις ενδιαφέρει, ότι ποτέ δεν είναι ευχαριστημένες, ότι θέλουν σεξ «υπό όρους», ότι τους εκβιάζουν και τους χειρίζονται για να πετύχουν το σκοπό τους.
Τα γυναικεία κλισέ Οι γυναίκες καταλήγουν ότι οι άνδρες ενδιαφέρονται μόνο για το σεξ και για σχέσεις που αρχίζουν με αυτό και τελειώνουν σε αυτό, ότι είναι αναξιόπιστοι, εγωιστές, φοβούνται τις ευθύνες, είναι ανώριμοι και αποφεύγουν τη δέσμευση. Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς την πικρία, τη δυσαρέσκεια, τα παράπονα που συνοδεύουν τις δηλώσεις αυτές. Η εκατέρωθεν απογοήτευση κυριαρχεί. Η ασυνεννοησία μοιάζει συχνά αξεπέραστο εμπόδιο. Πολλές φορές, σχέσεις αρχίζουν υπό τη σκιά αυτών των στε­ρεοτύπων και τελειώνουν με το θρίαμβό τους: «Φαινόταν από την αρχή, εγώ δεν ήθελα να το δω, να όμως που επιβεβαιώθηκε…». Πόση αλήθεια και πόσος μύθος κρύβονται μέσα σε αυτά τα ανδρικά και τα γυναικεία κλισέ; Μήπως, τελικά, πρόκειται για μια μεγάλη -και μοιραία- παρεξήγηση;

Α. Μαρτυρία Άνδρες

Ο… Καζανόβας
Ο Γιάννης είναι 34 ετών και είχε σχέση 6 χρόνια με τη Θάλεια. Την αγαπούσε, του άρεσε η ζωή μαζί της, το σεξ μαζί της ήταν ωραίο, θα μπορούσε να φανταστεί -κάποτε στο μέλλον- να έχει οικογένεια μαζί της. Αλλά πρώτα έπρεπε να έχει «ζήσει τη ζωή του»!
• «Κάποια στιγμή ήρθε μια πολύ ωραία κοπέλα στη δουλειά και φάνηκε από την αρχή ότι της άρεσα. Ήταν τελείως διαφορετική από τη Θάλεια, ήταν πραγματική πρόκληση και πολύ δύσκολο να αντισταθώ. Γίνεται μια ωραία και σέξι γυναίκα να σε φλερτάρει ασύστολα κι εσύ να μην ανταποκρίνεσαι; Είναι πλήγμα για τον ανδρισμό σου», λέει γελώντας. Έτσι, άρχισε να έχει σχέση μαζί της, ώσπου το έμαθε η Θάλεια, η οποία, απαυδισμένη από τις «ιστορίες» αυτές -δεν ήταν η πρώτη φορά-, του ζήτησε να χωρίσουν: «Μπορεί να με βόλευε κιόλας αυτό, γιατί έβλεπα ότι, αργά ή γρήγορα, θα έμπαινε το θέμα του γάμου και δεν ένιωθα έτοιμος…».
Συμπέρασμα; Μια ιστορία που, όπως ο ίδιος παραδέχεται, παραείναι κοινότοπη. Που, όμως, ταιριάζει απόλυτα στο παραδοσιακό στερεότυπο που θέλει τον άνδρα ασταθή σεξουαλικά, ανεύθυνο, «μουρντάρη».

Στο μυαλό των ανδρών
Σαν το Γιάννη σίγουρα υπάρχουν πολλοί. Άνδρες που ρισκάρουν ή διαλύουν σχέσεις με γυναίκες για τις
οποίες αισθάνονται τρυφερότητα κι αγάπη, προκειμένου να ζήσουν το σεξ με άλλες, να αφοσιωθούν στη δουλειά, να μη χάσουν αγαπημένες συνήθειες, να μην αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους, να μη χάσουν την
ελευθερία τους. Οι εξηγήσεις για τις ανδρικές συμπεριφορές είναι πολλές και ποικίλες. Ας δούμε μερικές:
Επιβεβαίωση της ανδρικής σεξουαλικότητας Οι άνδρες, λένε ορισμένοι ειδικοί, παίρνουν όχι μόνο ικανοποίηση αλλά και επιβεβαίωση και αξία από την καλή λειτουργία του σεξουαλικού τους οργάνου, κι αυτό δημιουργεί μια τόσο έντονη ανάγκη, που επιζητούν αυτή την επιβεβαίωση παντού όπου μπορούν να την πάρουν. Ακόμη και με τίμημα τις ενοχές, την ένταση ή την καταστροφή σημαντικών σχέσεων.
Ναρκισσιστές και ευάλωτοι Μια άλλη θεωρία λέει ότι ιδιαίτερα εκείνοι οι άνδρες που μεγάλωσαν με υπερπροστατευτική μητέρα -δεν είναι και λίγοι-, όντας ναρκισσιστές και ευάλωτοι, έχουν ανάγκη να αισθάνονται όχι μόνο σεξουαλικά επιθυμητοί, αλλά και μοναδικοί στα μάτια της συντρόφου τους. Γι’ αυτό δυσκολεύονται μόλις το πάθος του έρωτα περάσει ή μόλις η σύντροφός τους στρέψει την προσοχή της και αλλού, στα παιδιά, στη δουλειά της, στο γύρω κόσμο, και πάψουν να έχουν την αποκλειστικότητα. Αισθάνονται ότι δεν είναι πια αρκετά αγαπητοί κι επιθυμητοί, κι έτσι αφήνουν τη σχέση, πολλές φορές με ευκολία, και προχωρούν στην επόμενη, όπου είναι -έστω για λίγο- μοναδικοί και ξεχωριστοί.

Β. Μαρτυρία Γυναίκες

Η… Δουλτσινέα
Η Χρύσα είναι 36 ετών και μόνη για άλλη μία φορά μετά από διάφορες σχέσεις που δεν ευοδώθηκαν. Έχει σπουδάσει, έχει αρκετά καλή δουλειά, έχει παρέες, αλλά παρ’ όλα αυτά αισθάνεται ότι η ζωή της θα είναι ολοκληρωμένη μόνο όταν βρει το σωστό άνδρα για να κάνει οικογένεια. Ζει με τους γονείς της, οι οποίοι επίσης σκέφτονται έτσι και αγωνιούν που η κόρη τους δεν έχει παντρευτεί ακόμη. Ερωτεύτηκε τρεις φορές, αλλά σύντομα, δεν μπορούσε να ζήσει ήρεμα και χαλαρά τη σχέση της:
• «Όταν είμαι μ’ έναν άνδρα και μ’ αρέσει, δεν μπορώ να μη σκέφτομαι αν είναι κατάλληλος για σύζυγος. Και η αλήθεια είναι ότι ελάχιστοι είναι, κι εγώ δεν έχω γνωρίσει κανέναν. Ο ένας δεν είχε σταθερή δουλειά και δεν έδειχνε να πολυσκοτίζεται γι’ αυτό. Ο άλλος αποδείχτηκε μίζερος και τσιγκούνης, και ο τελευταίος έλεγε ότι με λατρεύει, αλλά, όταν άρχισα να μιλάω για σοβαρότερη σχέση, άλλαξε συμπεριφορά εντελώς. Δεν ξέρω τι κάνω λάθος, πάντως έχω απογοητευτεί».
Συμπέρασμα; Και η Χρύσα επιβεβαιώνει το στερεότυπο της γυναίκας που δεν ευχαριστιέται, που το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να παντρευτεί. Τελικά, κι αυτή είναι μόνη της.

Στο μυαλό των γυναικών
Όπως η Χρύσα, πολλές γυναίκες έχουν μεγαλώσει όχι απλώς με το πρότυπο, αλλά με την αγωνία της «αποκατάστασης». Κι αν η εποχή τούς επιτρέπει να δώσουν περιθώριο στον εαυτό τους -περίπου μία δεκαετία παραπάνω από τις γυναίκες προηγούμενων γενεών-, όταν αυτό το περιθώριο πλησιάζει προς το τέλος του, η αγωνία κορυφώνεται. Κάτω από μια τέτοια ένταση, όμως, κάθε σχέση ζορίζεται και υποφέρει. Μια άλλη δυσκολία είναι η σύγχυση που αισθάνονται πολλές νέες γυναίκες ανάμεσα στο πρότυπο της συζύγου και μητέρας και σε αυτό της απελευθερωμένης, ανεξάρτητης, επιτυχημένης επαγγελματικά γυναίκας. Επιθυμούν και φοβούνται ταυτόχρονα και τα δύο και αυτή η αβεβαιότητα μεταφέρεται στις σχέσεις τους.

Η ανατομία των στερεοτύπων…
Ο κανόνας Είναι γυναίκες σαν τη Χρύσα και άνδρες σαν το Γιάννη ο κανόνας; Και είναι τόσο ανυπέρβλητα αυτά τα στερεότυπα, ώστε να κάνουν τις σχέσεις αδύνατες; Μήπως ο φόβος του να έχουμε απέναντί μας έναν τέτοιο άνθρωπο, μας κάνει να φερόμαστε έτσι που να εντείνουμε αυτές του τις συμπεριφορές; Κάθε προσωπικότητα είναι πολύπλευρη και γεμάτη αντιφάσεις, κι αυτό που έχει σημασία είναι να αποκαλύψουμε όσα κρύβονται μέσα στον άλλον και τον κάνουν ξεχωριστό.
Οι εξαιρέσεις στον κανόνα Άλλωστε, πολλά παραδείγματα επιβεβαιώνουν ότι τα στερεότυπα δεν είναι οπωσδήποτε ο κανόνας, αλλά και ότι κι εμείς δεν είμαστε τελικά και τόσο πρόθυμοι να δεχτούμε κάποιον που δεν ανταποκρίνεται σε αυτά.
Η γυναίκα-κυνηγός Της Κορίνας της άρεσαν οι σχέσεις με πολύ και έντονο σεξ και είχε αποφασίσει ότι ήθελε να το απολαμβάνει. Έτσι αναλάμβανε την πρωτοβουλία, έκανε το πρώτο βήμα, αλλά όταν πήγαινε να κάνει το δεύτερο ή το τρίτο, να ξαναδεί δηλαδή τους άνδρες αυτούς με σκοπό κυρίως το σεξ, εκείνοι έβρισκαν προφάσεις και γίνονταν άφαντοι. Η ιδέα μιας γυναίκας-κυνηγού τούς μπέρδευε και τους φόβιζε, ειδικά αν δεν φαινόταν με την πρώτη ματιά σαν τέτοια.
Μπαίνοντας εκούσια στο… κλουβί Ο Δημήτρης έκανε σχέσεις τη μία μετά την άλλη χωρίς να ερωτεύεται πραγματικά, σαν τυπικό αρσενικό που δεν δεσμεύεται και θέλει μόνο σεξ. Ώσπου γνώρισε την Κική, που, εκτός από την «ανώριμη εκδοχή του χαρακτήρα του», είδε και αγάπησε σε αυτόν τη χαλαρή και αισιόδοξη πλευρά του. Στα μάτια της ο Δημήτρης αισθάνθηκε πραγματικά ξεχωριστός κι ένιωσε για πρώτη φορά να τον αποδέχονται και να τον αγαπούν. Κι έμεινε…

Πρέπει να αναρωτηθούμε αν κι εμείς είμαστε πρόθυ­μοι να δεχτούμε κάποιον που δεν ανταπο­κρίνεται στα στερεότυπα

Η κ. Λουίζα Βογιατζή είναι συμβουλευτική ψυχολόγος.