Ζευγάρια: Τα 6 λάθη που οδηγούν στην κρίση

Υπάρχει ο τέλειος γάμος, η απόλυτα αρμονική σχέση; Ακόμη κι αν το θέλουμε πολύ και δεν σταματάμε να το ονειρευόμαστε, μάλλον όχι. Οι σχέσεις έχουν ωραίες και άσχημες στιγμές, φέρνουν άλλοτε απέραντη ευτυχία και άλλοτε αβάσταχτη δυστυχία, και ζώντας τις κάνουμε λάθη, μαθαίνουμε, τρώμε τα μούτρα μας. Κάποια από αυτά τα λάθη αποβαίνουν μοιραία για τις σχέσεις, αν δεν καταφέρουμε να τα αναγνωρίσουμε, να τα παραδεχτούμε και να σταματήσουμε να τα επαναλαμβάνουμε εσαεί.

Συνταγές αποτυχίας
Ο Λέων Τολστόι, στην «Άννα Καρένινα», έγραφε ότι «Η εξωτερική μορφή με την οποία συνήθως εκτυλίσσεται η λεγόμενη ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή είναι παντού η ίδια, ενώ αντίθετα η δυστυχισμένη διαδραματίζεται σε κάθε περίπτωση με ιδιαίτερο και μοναδικό τρόπο». Πόσο μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αυτό; Κάθε ζευγάρι έχει, αναμφίβολα, τη δική του ιστορία που είναι με κάποιον τρόπο μοναδική κι ανεπανάληπτη. Παρ’ όλα αυτά, όμως, πολλοί από τους ειδικούς που ασχολούνται με ζευγάρια που βρίσκονται σε κρίση, ψυχολόγοι, οικογενειακοί θεραπευτές, σεξολόγοι, όταν μιλούν για τις πιο συχνές και τις πιο επιζήμιες αιτίες που οδηγούν τα ζευγάρια στα πρόθυρα του χωρισμού, μοιάζουν να συμφωνούν ότι υπάρχουν κάποιες αιτίες αποτυχίας οι οποίες είναι κοινές και επαναλαμβάνονται.
Το ενδιαφέρον είναι ότι αρκετές από αυτές τις αιτίες έχουν να κάνουν με πεποιθήσεις και αντιλήψεις σχετικά με την «ιδανική σχέση», οι οποίες, αν και σπάνια επιβεβαιώνονται, ωστόσο δύσκολα εγκαταλείπονται για να δώσουν τη θέση τους σε άλλες, περισσότερο ρεαλιστικές και βιώσιμες.

Μαρία και Τάκης
Όταν οι δύο γίνονται ένας
«Σ’ εμάς όλα άρχισαν με τον απόλυτο έρωτα. Νιώθαμε και οι δύο ότι είμαστε πλασμένοι ο ένας για τον άλλον, και βασικά αυτό άλλαξε μόνο 5 χρόνια μετά, όταν γεννήθηκε η κόρη μας. Έως τότε δεν νιώθαμε ιδιαίτερα την ανάγκη για παρέες, άλλα ερεθίσματα, καλύπταμε ο ένας τον άλλον, ήμασταν μέσα σε ένα πολύ ωραίο “κουκούλι”. Με το παιδί, τα πράγματα άλλαξαν δραματικά. Άρχισαν τα προβλήματα, και μάλιστα μεγάλα. Τώρα πια έχουμε αρχίσει να βλέπουμε ότι κανένα ζευγάρι δεν μπορεί να είναι ένας εντελώς κλειστός και αυτάρκης οργανισμός, ότι πρέπει να έχει μερικές πόρτες ανοιχτές. Ελπίζουμε να μην είναι πολύ αργά…»
Τι συμβαίνει πραγματικά; Τα ζευγάρια αυτά, που είναι σαν «μία ψυχή σε δύο σώματα», μοιάζουν κατ’ αρχάς ικανά να καλύψουν όλες τις ανάγκες τους:
Ο ένας είναι τα πάντα για τον άλλον, σύζυγος, εραστής, φίλος, γονιός, παιδί. Η συγχώνευση δημιουργεί την (ψευδ-)αίσθηση ασφάλειας και προστασίας από το «σκληρό» έξω κόσμο. Δυστυχώς, όμως, αυτό συνήθως δεν κρατά για πάντα. Ο ερχομός ενός παιδιού, οι αναπόφευκτες αλλαγές που φέρνει η ζωή, κλονίζουν την πολύ εύθραυστη ισορροπία αυτής της σφιχτής συνύπαρξης που δεν είναι καθόλου προετοιμασμένη για αλλαγές και παρεμβολές τρίτων. Άλλοτε πάλι, ο ένας από τους δύο αρχίζει κάποια στιγμή να αισθάνεται πλήξη, πίεση, ασφυξία. Τότε αρχίζει η κρίση, συχνά μάλιστα σε αυτά τα ζευγάρια με καταστροφικές συνέπειες.

Δήμητρα και Μανώλης
Η σχέση «δεκανίκι»
«Το ότι ο Δημήτρης είχε πρόβλημα με το αλκοόλ κάναμε στην αρχή και οι δύο ότι δεν το βλέπουμε. Όταν άρχισε να γίνεται πολύ έντονο, κάναμε μια -ας πούμε- συμφωνία, εγώ ότι θα του σταθώ σε όλα και εκείνος ότι θα καταπολεμήσει το πρόβλημά του για μένα. Τελικά, όμως -κι αυτό το βλέπω τώρα, 8 χρόνια μετά, που έχουμε φτάσει στα όριά μας ως ζευγάρι-, μπήκαμε σ’ ένα φαύλο κύκλο εξάρτησης, ενοχών, κατηγοριών και συνεχών απογοητεύσεων του ενός από τον άλλον. Τώρα καταλαβαίνω ότι τη βοήθεια έπρεπε να τη ζητήσουμε απ’ έξω…»
Τι συμβαίνει πραγματικά; Σίγουρα μια καλή συντροφική σχέση έχει και θεραπευτικές ιδιότητες, αλλά δεν είναι ούτε πανίσχυρη ούτε ικανή να στηρίξει μόνη της κάθε πρόβλημα. Όταν ο ένας αρχίζει να σηκώνει πολύ μεγαλύτερο βάρος ευθύνης για το πρόβλημα του άλλου από ό,τι του αναλογεί («Εγώ θα σε κάνω να το ξεπεράσεις») και ο άλλος αισθάνεται υποχρεωμένος να γίνει καλά («Του/της το χρωστάω»), η σχέση εξάρτησης που δημιουργείται οδηγεί σχεδόν πάντα σε αδιέξοδο.

Γιώργος και Νάνσυ
Σαν δυο ξένοι
«Αυτό που είχαμε εμείς ήταν μοναδικό. Επικοινωνούσαμε σωματικά, ξέραμε πάντα τι ήθελε ο άλλος σαν να διαβάζαμε το βλέμμα, τις κινήσεις, δεν χρειαζόμασταν λόγια. Εγώ ακόμη δεν έχω καταλάβει πώς και πότε άλλαξε αυτό. Το μόνο που ξέρω είναι ότι ήρθε η στιγμή που άρχισα να νιώθω ότι η γυναίκα που έχω δίπλα μου δεν είναι αυτή που νόμιζα ότι ήταν. Από την απόλυτη επικοινωνία φτάσαμε στην πλήρη αποξένωση…»
Τι συμβαίνει πραγματικά; Πολλά ζευγάρια καταφέρνουν πράγματι στην αρχή της σχέσης τους, όταν είναι πολύ ερωτευμένα, όταν υπάρχει ακόμη ταύτιση απόψεων και επιθυμιών, να επικοινωνούν χωρίς να μιλάνε πολύ. Αυτό είναι πολύ ωραίο κι εύκολα τείνει κανείς να πιστέψει ότι μπορεί με το ένστικτό του να καταλαβαίνει τα πάντα για τον άλλον. Πρόκειται όμως για πλάνη, γιατί αυτό που καταλαβαίνουμε αντιστοιχεί μόνο στην εικόνα που έχουμε για τον άλλον όταν, ερωτευμένοι, τον «βλέπουμε με τα μάτια της ψυχής» (που σημαίνει, μεταξύ άλλων, όπως θα θέλαμε να είναι). Χωρίς λόγια και επικοινωνία δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τον άλλον όπως πραγματικά είναι, κι έτσι κάποτε φτάνει η στιγμή που νιώθουμε σαν δυο ξένοι που ζουν παράλληλες ζωές χωρίς να έχουν μάθει πώς να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον.

Πέτρος και Ελένη
Εξιδανικεύοντας τη σχέση
«Όπως γίνεται συνήθως, στην αρχή ήταν όλα μια χαρά. Περνούσαμε καλά μαζί, κάναμε καλό σεξ, συμφωνούσαμε στα περισσότερα. Σιγά-σιγά, η καθημερινότητα, τα διάφορα άγχη, άρχισαν να φέρνουν τριβές, προβλήματα, καβγάδες. Τρομάξαμε, γιατί νομίζαμε ότι μεταξύ μας όλα θα λειτουργούν από μόνα τους και αφεθήκαμε σε μια μοιρολατρική στάση, πιστεύοντας ότι τα πράγματα ή θα φτιάξουν από μόνα τους ή αλλιώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Κοντέψαμε να τελειώσουμε τη σχέση πριν την ώρα της…»
Τι συμβαίνει πραγματικά; Η παθητικότητα, η πεποίθηση ότι όλα πρέπει ή να πηγαίνουν καλά χωρίς προσπάθεια ή αλλιώς δεν έχει νόημα, χαρακτηρίζουν πολλές σχέσεις, νέων κυρίως ζευγαριών. Πρόκειται για ένα μοιραίο συνδυασμό εξιδανίκευσης των ερωτικών σχέσεων («Αφού αγαπιόμαστε, θα είμαστε για πάντα ευτυχισμένοι») και «τεμπελιάς» («Στο γάμο μου δεν θέλω προβλήματα»), που βέβαια δεν είναι η καλύτερη προϋπόθεση για να αντεπεξέλθει κανείς στις δυσκολίες που αναπόφευκτα παρουσιάζονται σε κάθε σχέση, ειδικά όταν είναι μακροχρόνια.

Παναγιώτης και Ιωάννα
Γιατί να μην είμαστε ίδιοι;
«Το πιο δύσκολο στη σχέση μας είναι που αντιδρούμε τόσο διαφορετικά, ενώ μάλιστα στην αρχή νομίζαμε ότι μοιάζουμε πάρα πολύ σε όλα. Εγώ μιλάω πολύ, εκείνος λίγο, εμένα μ’ αρέσει να συζητάμε τα προβλήματά μας, εκείνος το αποφεύγει, εγώ θέλω προκαταρκτικά στο σεξ, εκείνος είναι πιο ορμητικός. Έχουμε καταλήξει να μη συνεννοούμαστε σε τίποτα. Μερικές φορές νομίζω ότι μας χωρίζει μια άβυσσος…»
Τι συμβαίνει πραγματικά; Μπορεί ο σύντροφός μας να είναι ακριβές αντίτυπο του εαυτού μας; Όχι! Κι όμως, συχνά μας πειράζει που δεν είναι. Το γεγονός ότι αυτός με τον οποίο μοιραζόμαστε τη ζωή μας δεν έχει τις ίδιες συνήθειες, αντιδράσεις, και δεν του αρέσουν τα ίδια πράγματα δεν το αποδεχόμαστε εύκολα. Αντίθετα, θυμώνουμε πολύ και προσπαθούμε πεισματικά να τον «φέρουμε με τα νερά μας», αντί να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πού βρίσκονται οι διαφορές και να τις γεφυρώσουμε, ανακαλύπτοντας δρόμους που ικανοποιούν και τους δύο. Εντέλει, η σχέση μετατρέπεται σε πεδίο μάχης ή σε αίθουσα δικαστηρίου.

Ορέστης και Κατερίνα
Χωρίς όνειρα για το μέλλον
«Είμαστε μαζί από τα φοιτητικά μας χρόνια. Πάντα ζούσαμε χωρίς να πολυνοιαζόμαστε τι θα συμβεί σε
1 χρόνο, 2 ή 5. Δεν καθίσαμε ποτέ να σκεφτούμε πώς θα είμαστε οι δυο μας στο μέλλον. Όταν κάποια στιγμή έπρεπε να “σοβαρευτούμε’’, τότε ξαφνικά ήταν σαν το κοινό μας μέλλον να φαντάζει βαρετό, κενό, χωρίς νόημα. Και τότε ριχτήκαμε ο καθένας στα δικά του προσωπικά σχέδια – άλλο λάθος κι αυτό…»
Τι συμβαίνει πραγματικά; Το να σκέφτεσαι το κοινό μέλλον στη σχέση δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη να κάνεις σχέδια, για σπίτια, ταξίδια ή συγκλονιστικές δραστηριότητες. Ουσιαστικά πρόκειται για τη βαθιά επικοινωνία πάνω στην ίδια τη σχέση, που περιλαμβάνει ασφαλώς και την προβολή στο μέλλον: «Πώς μας φανταζόμαστε σε 2, 5 ή 10 χρόνια από τώρα; Τι περιμένουμε, τι φοβόμαστε;». Πολλά ζευγάρια, όταν έρθει η πρώτη κρίση «Και τώρα τι;», προχωρούν στο επόμενο βήμα: Παντρεύονται, κάνουν παιδιά, αγοράζουν σπίτι. Όταν όμως όλα αυτά θα έχουν πραγματοποιηθεί, αν δεν έχουν αναρωτηθεί ποτέ από κοινού για το μέλλον της σχέσης τους, παραμονεύει το κενό στη γωνία.

Η κ. ΛΟΥΙΖΑ ΒΟΓΙΑΤΖΗ είναι συμβουλευτική ψυχολόγος.