Πρώτες βοήθειες για τα καλοκαιρινά ατυχήματα

Γρατσουνιές, στραμπουλήγματα και τσιμπήματα είναι συνήθη αποτελέσματα των «εξερευνήσεων» που κάνουν τα παιδιά όταν έχουν τη δυνατότητα να παίξουν και να τρέξουν στην ύπαιθρο. Ωστόσο, ακριβώς επειδή είναι πιο χαλαρά και ανεξέλεγκτα στη φύση, οι κίνδυνοι που παραμονεύουν ίσως είναι περισσότεροι. Η γνώση των πρώτων βοηθειών μπορεί να σας σώσει από απρόβλεπτες καταστάσεις, αλλά παράλληλα να ανακουφίσει και το παιδί άμεσα.

Ξένα σώματα

Είναι πολύ εύκολο αγκάθια από αχινό ή αγκίδες να καρφωθούν στο τρυφερό δέρμα του παιδιού σας ή, ακόμα, ένα σπασμένο γυαλί κρυμμένο μέσα στην άμμο να αποτελέσει αιτία για να τρέξει το αίμα ποτάμι στο ποδαράκι του μικρού σας.

Τι να κάνετε: Στην περίπτωση κάποιου αγκαθιού ή αγκίδας, αλείψτε την περιοχή με λάδι. Αν οι επαλείψεις επαναλαμβάνονται συχνά, το συγκεκριμένο σημείο του δέρματος θα φουσκώσει και το αγκάθι θα βγει πιο εύκολα. Αν προεξέχει το ξένο σώμα από το δέρμα, μπορείτε να το αφαιρέσετε με ένα τσιμπιδάκι, αφού πρώτα έχετε πλύνει την περιοχή με σαπούνι και νερό. Μπορείτε κάλλιστα να πάρετε και μια μικρή βελόνα (για να την απολυμάνετε, την καίτε στην άκρη με έναν αναπτήρα ή σπίρτο) και με την άκρη της να χαράξετε απαλά το σημείο της επιδερμίδας όπου μπήκε το αγκάθι και στη συνέχεια να σπρώξετε με τα δάχτυλα το αγκάθι προς τα έξω. Αν όμως το ξένο σώμα έχει εισχωρήσει βαθιά και δεν εξέχει για να αφαιρεθεί, είναι σκόπιμο να επισκεφτείτε τον γιατρό. Κατευθυνθείτε οπωσδήποτε στο νοσοκομείο σε περίπτωση που έχουν εισχωρήσει στο δέρμα ρινίσματα γυαλιού. Αν το παιδί κατάπιε κάτι και δεν μπορεί να αναπνεύσει, χτυπήστε το σταθερά στην πλάτη, κρατώντας το με το κεφάλι προς τα κάτω. Το ξένο σώμα θα βγει. Σε μεγαλύτερα παιδιά, χρησιμοποιήστε τον χειρισμό Heimlich, πιέζοντας από πίσω με τα χέρια σας δεμένα την κοιλιά του στην περιοχή ακριβώς κάτω από το στέρνο, με κατεύθυνση προς τα μέσα και πάνω (προς τον θώρακα).

Τσιμπήματα

Τα τσιμπήματα από κουνούπια, μέλισσες, σφήκες και τσούχτρες είναι τα πιο συνηθισμένα, ειδικά κατά τη θερινή περίοδο. Προκαλούν ερεθισμούς, που μπορεί να είναι απλοί (τσούξιμο, ελαφρύς πόνος και κνησμός) ή πιο σοβαροί (ισχυρός πόνος και καθολικό πρήξιμο).

Τι να κάνετε: Προληπτικά, θα πρέπει να έχετε μαζί σας αντιισταμινικό φάρμακο και κορτιζονούχα αλοιφή και να εφαρμόζετε ειδικές φυτικές εντομοαπωθητικές κρέμες στο δέρμα του παιδιού, για να το προστατέψετε από τα τσιμπήματα. Αν το τσίμπημα είναι το πρώτο του παιδιού, δείξτε ιδιαίτερη προσοχή, γιατί μπορεί να παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση, ακόμα και αν πρόκειται για κουνούπι. Εάν το παιδί είναι αλλεργικό, θα πρέπει να το μεταφέρετε επειγόντως στο νοσοκομείο ή -αν έχετε τη σχετική γνώση- να εφαρμόσετε τις πρώτες βοήθειες που σας έχει ήδη συστήσει ο γιατρός που το παρακολουθεί. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να έχετε πάντα μαζί σας την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή. Διαφορετικά, δηλαδή αν το παιδί δεν είναι αλλεργικό, βάλτε πάνω στο τσίμπημα μία κρύα κομπρέσα και κατόπιν διάλυμα αμμωνίας. Αν υπάρχει κεντρί, θα πρέπει να αφαιρεθεί. Καλό είναι να μην προσπαθήσετε να το αφαιρέσετε εσείς, γιατί μπορεί να το σπρώξετε πιο βαθιά. Σε περίπτωση που υπάρχει έντονη φαγούρα, θα πρέπει να δοθεί αντιισταμινικό, γι’ αυτό, θα πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό και εκείνος να σας δώσει τις ανάλογες οδηγίες. Κατευθυνθείτε στην πλησιέστερη οργανωμένη κλινική σε περίπτωση που δείτε συμπτώματα όπως πρήξιμο ή ερυθρότητα, έντονο κνησμό και δύσπνοια. Εάν τα τσιμπήματα είναι πολλά, γεμίστε την μπανιέρα με κρύο νερό, διαλύστε λίγη σόδα και πείτε στο παιδί να καθίσει μέσα.

Δαγκώματα

Μπορεί να προέρχονται από κατοικίδια (σκύλο, γάτα κ.ά) ή από άγρια ζώα (π.χ. φίδια, τρωκτικά κ.ά). Βασικός κίνδυνος στο δάγκωμα από σκυλί και ιδιαίτερα από κάποιο αδέσποτο είναι η λύσσα (τη συγκεκριμένη ασθένεια μπορεί να έχουν και ζώα που βρίσκουμε στην ύπαιθρο και δεν εμβολιάζονται, τα οποία μπορούν να τη μεταδώσουν με το δάγκωμά τους). Όσον αφορά το δάγκωμα από φίδι, το μόνο δηλητηριώδες φίδι στην Ελλάδα είναι η οχιά. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη την άνοιξη, γιατί το δηλητήριό της είναι πιο δραστικό.

Τι να κάνετε: Πλύντε καλά το τραύμα με σαπούνι και νερό, για να αφαιρεθεί το σάλιο, και μόλις ξεπλυθεί καλά σκουπίστε το με καθαρή γάζα και βάλτε ιώδιο αμέσως. Αν το δάγκωμα είναι από ζώο, θα πρέπει να εξεταστεί το παιδί από τον γιατρό και ίσως χρειαστεί αντιτετανικός ορός (αντιλυσσικό;;;;;;). Σε περίπτωση που το δάγκωμα είναι από φίδι, ξαπλώστε το παιδί με τέτοιον τρόπο ώστε το σημείο του σώματος όπου έγινε το δάγκωμα να είναι σε χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο της καρδίας. Κατόπιν, δέστε σφιχτά ένα κομμάτι ύφασμα (περίπου 10 εκ.) πάνω από το δάγκωμα και προς τη μεριά της καρδιάς, βάλτε πάνω στο σημείο παγάκια τυλιγμένα σε πλαστική σακούλα και μεταφέρετε το παιδί στο νοσοκομείο.

Εγκαύματα

Ηλίαση και εγκαύματα δεν παθαίνουμε μόνο στις παραλίες. Τα παιχνίδια στον ήλιο πρέπει να γίνονται με μέτρο και πάντα με χρήση αντιηλιακού.

Τι να κάνετε: Σε περίπτωση ηλιακού εγκαύματος, χρησιμοποιήστε μια ενυδατική λοσιόν ή ένα σκεύασμα υδρογέλης που να δροσίζει και να ανακουφίζει άμεσα τον πόνο, να βοηθά στη γρηγορότερη επούλωση του εγκαύματος και να προστατεύει από τυχόν μολύνσεις. Αν το έγκαυμα είναι σοβαρό (έχει κάνει φουσκάλες ή βγάζει υγρό), θα πρέπει να πάτε στον γιατρό.

Τραυματισμοί στα μάτια

Τα «κόκκινα μάτια» μπορεί να οφείλονται σε λοίμωξη, σε αλλεργία, ακόμη και σε ένα ξένο σώμα που μπήκε στο μάτι του. Τα μάτια κινδυνεύουν από διάφορα ρινίσματα (χώμα ή άμμο), μια που το παιδί μπορεί ανά πάσα στιγμή να τρίψει τα μάτια του έχοντας πιάσει οτιδήποτε με τα χέρια.

Τι να κάνετε: Σε περίπτωση που έχουν μπει ρινίσματα στα μάτια του παιδιού, εμποδίστε το από το να τα τρίψει και ξεπλύνετέ τα με φυσιολογικό ορό ή, αν δεν έχετε, με άφθονο καθαρό νερό. Αν έχει τραυματιστεί στο μάτι, σκεπάστε το με αποστειρωμένη γάζα ή ακόμα καλύτερα με γάζα ειδική για τα μάτια, σε σχήμα οβάλ, την οποία θα στερεώσετε καλά με επιδέσμους ή τσιρότα. Επειδή η κίνηση του γερού ματιού θα παρασύρει το χτυπημένο, με αποτέλεσμα ακόμα και οι πιο μικρές κινήσεις να δημιουργούν περισσότερο πόνο, είναι καλύτερο να κλείσετε και τα δύο μάτια. Σε περίπτωση μόλυνσης (πυκνό πυώδες έκκριμα), βάλτε κάποιο κολλύριο ή αλοιφή, κατόπιν συνεννόησης με τον παιδίατρο.

Πληγές

Τα παιδιά αιμορραγούν εύκολα και με ένα απλό χτύπημα μπορεί να δούμε το αίμα να ρέει, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι χρειάζονται απαραίτητα και ράμματα. Αν η πληγή είναι μικρότερη των 2 εκ., συνήθως κλείνει μόνη της. Αν είναι μεγαλύτερη ή το τραύμα είναι σε σημείο που η πληγή ανοίγει, π.χ. στο γόνατο ή τους αγκώνες, τότε απαιτούνται ράμματα. Η εκτίμηση από τον ειδικό καλό είναι να γίνεται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Αυτός θα κρίνει αν το παιδί χρειάζεται ράμματα και θα συστήσει τις κατάλληλες επουλωτικές αλοιφές.

Τι να κάνετε: Καθαρίστε το τραύμα με ένα μαλακό πανί και νερό και στη συνέχεια αξιολογήστε αν θέλει «ράμματα». Πλύντε ξεκινώντας από τις άκρες του τραύματος με κινήσεις που απομακρύνονται από αυτό. Αν τρέχει πολύ αίμα και η πληγή είναι στο χέρι ή το πόδι, κρατήστε το πληγωμένο μέλος ψηλότερα από το σώμα. Βάλτε μία αποστειρωμένη γάζα ή ένα καθαρό μαντίλι και πιέστε γερά και σταθερά. Συνήθως 5΄ αρκούν για να σταματήσει η αιμορραγία. Τέλος, καλύψτε την πληγή με αποστειρωμένη γάζα ή τραυμαπλάστ. Αν το τραύμα είναι ανοιχτό, αιμορραγεί ή είναι σε σημείο που δεν αφήνει την πληγή να κλείσει, θα πρέπει να πάτε αμέσως στο νοσοκομείο. Αν το παιδί πονάει πολύ, έχει έντονο πρήξιμο και υποψιάζεστε ότι έχει σπάσει κάποιον οστό, πρέπει να πάτε στο πλησιέστερο κέντρο υγείας ή νοσοκομείο για να βγάλετε ακτινογραφία, ώστε να αποκλειστεί η περίπτωση κατάγματος, και να συμβουλευτείτε τον γιατρό.

Χτύπημα στο κεφάλι

Είναι αρκετά συνηθισμένο να χτυπάνε τα μικρά παιδιά στο κεφάλι είτε από πτώση είτε από σύγκρουση είτε από χτύπημα με άλλο παιδί. Αν και τις περισσότερες φορές οι συνέπειες δεν είναι δυσάρεστες, το παιδί χρειάζεται παρακολούθηση μετά το ατύχημα είτε έχει κάνει καρούμπαλο είτε όχι. Θα πρέπει για τις επόμενες δύο ημέρες να παρατηρείτε τη «συμπεριφορά» του. Πηγαίνετέ το στο νοσοκομείο αν παρατηρήσετε μια αφύσικη υπνηλία, εμετούς, έντονη κεφαλαλγία, σπασμούς, απώλεια μνήμης, προβλήματα όρασης ή πόνο στον αυχένα.

Τι να κάνετε: Βάλτε πάγο στο χτύπημα, ταΐστε το παιδί ελαφρά και παρακολουθήστε το για το επόμενο εικοσιτετράωρο (μπορεί να χρειαστεί να το ξυπνάτε στον ύπνο του). Οδηγήστε το στο νοσοκομείο, αν δείχνει σαστισμένο, χλομό, κάνει εμετό, δυσκολεύεστε να το ξυπνήσετε. Καλό θα ήταν να το δει ο γιατρός, αν έχει κάνει μεγάλο καρούμπαλο, έχει μελανιάσει το ένα ή και τα δύο μάτια ή έχει ρινορραγία.

Χτύπησε! Τι να κάνω;

*Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Η θέα της πληγής είναι ήδη αρκετά τρομακτική για το παιδί. Εάν νιώσει τον φόβο σας, τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα.

*Πάρτε το αγκαλιά και κρατήστε το σφιχτά πάνω σας. Έτσι, θα το ησυχάσετε και θα το ζεστάνετε, γιατί μια τυπική αντίδραση στο σοκ είναι το κρύο.

*Στο σταθμό πρώτων βοηθειών εξηγήστε τι συνέβη καθαρά και χωρίς πανικό.

*Όσο περιμένετε, προσπαθήστε να αποσπάτε την προσοχή του παιδιού με ιστορίες ή εξηγώντας του με απλά λόγια όσα γίνονται γύρω σας.

*Μετά από μια άσχημη περιπέτεια, του αξίζουν όσα χάδια μπορείτε να του δώσετε.

Το φαρμακείο

Για να είναι πλήρως εξοπλισμένο το φαρμακείο του σπιτιού, πρέπει να περιέχει:

* Οινόπνευμα, ιώδιο και οξυζενέ ή φυσιολογικό ορό για τον καθαρισμό και την απολύμανση των τραυμάτων.

* Βαμβάκι, αποστειρωμένες γάζες και ελαστικούς επιδέσμους.

* Προϊόντα σε μορφή υδρογέλης για κοψίματα, εκδορές και εγκαύματα, τα οποία ανακουφίζουν άμεσα από τον πόνο, επουλώνουν γρήγορα και προστατεύουν από επιμολύνσεις.

* Αντιισταμινικά σκευάσματα, κατάλληλα σε περίπτωση αλλεργίας από διάφορες αιτίες.

* Αντιεμετικά και αντιδιαρροϊκά φάρματα.

* Αντιπυρετικά και παυσίπονα.

* Κολλύρια.

* Τσιρότα διαφόρων μεγεθών και λευκοπλάστη.

* Θερμόμετρο.

* Ψαλιδάκι.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΛΩΡΕΤΤΑ ΘΩΜΑΪΔΟΥ, επίκουρη καθηγήτρια Αναπτυξιακής Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.