Παιδί και ασφάλεια στο αυτοκίνητο

Στην Ελλάδα, οι τραυματισμοί από τροχαία αποτελούν, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την πρώτη αιτία θανάτου για παιδιά και εφήβους. Τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας επιβεβαιώνουν τη θλιβερή στατιστική: Σύμφωνα με στοιχεία παλιότερης έρευνας το 2006 χάθηκαν στη χώρα μας σε τροχαία ατυχήματα 36 παιδιά ηλικίας έως 14 ετών, 64 τραυματίστηκαν βαριά και 773 ελαφριά. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν καταφέρει να μειώσουν την παιδική θνησιμότητα από τροχαία σε ποσοστό που αγγίζει το 7% την περίοδο 1998-2007. Η Ελλάδα, ωστόσο, συγκαταλέγεται στις χώρες με τις χαμηλότερες επιδόσεις, που δεν ξεπερνούν το 4%. Από την άλλη πλευρά, κάποιες χώρες -μεταξύ των οποίων η Σουηδία και η Νορβηγία- πέτυχαν μείωση πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ποιο είναι το μυστικό τους;

Από τα 1.200 παιδιά που χάθηκαν το 2007 στην Ευρώπη των 27, τα 600 θα μπορούσαν να είχαν σωθεί, αν τα μέτρα ασφαλείας σε όλα τα κράτη-μέλη ήταν ανάλογα με αυτά της Σουηδίας

Το σκανδιναβικό μοντέλο
«Vision Zero» ονομάστηκε το πρόγραμμα που υιοθέτησαν οι σκανδιναβικές χώρες, με στόχο το μηδενισμό των τροχαίων ατυχημάτων μέχρι το έτος 2020. Για να τα καταφέρουν, έπρεπε να πετυχαίνουν σιγά-σιγά επιμέρους στόχους. Ξεκίνησαν, λοιπόν, με την πιο ευάλωτη ομάδα, τα παιδιά. Αποτέλεσμα της τακτικής που ακολούθησαν ήταν η μείωση των θανάτων παιδιών έως 14 ετών, από 120 που ήταν παλαιότερα, σε μόλις 6 το 2008.
Πώς τα κατάφεραν; Εκτός από τους αυστηρούς νόμους για τη χρήση ζώνης ασφαλείας και ποδηλατικού κράνους, οι σκανδιναβικές χώρες ξεκίνησαν ανακατασκευή των δρόμων τους και υιοθέτησαν συγκεκριμένα μέτρα προστασίας των παιδιών, όπως την παρατεταμένη χρήση (μέχρι την ηλικία των 4 ετών) του παιδικού καθίσματος που είναι στραμμένο προς τα πίσω (rear facing).

Μία λύση από το διάστημα
Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια ενός ατυχήματος στο αυτοκίνητο; Το σώμα, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μετωπικής σύγκρουσης, εκτινάσσεται προς τα μπροστά και ασκείται έντονη πίεση στον αυχένα, στα εσωτερικά όργανα και κυρίως στη σπονδυλική στήλη, η οποία συγκρατεί τον αυχένα και το κεφάλι. Στην περίπτωση των παιδιών, ο σκελετός βρίσκεται ακόμα σε ανάπτυξη και τα οστά είναι πιο μαλακά, επομένως σε περίπτωση ατυχήματος υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να προκληθούν σοβαροί τραυματισμοί στη σπονδυλική στήλη, στον αυχένα και στα εσωτερικά όργανα.
Η δημιουργία του παιδικού καθίσματος που είναι στραμμένο προς τα πίσω βασίστηκε στην εμπειρία των αστροναυτών, οι οποίοι κατά την εκτόξευση ξαπλώνουν παράλληλα προς το έδαφος, ώστε η πίεση που ασκείται να μοιράζεται σε ολόκληρη την πλάτη. Αντίστοιχα και στην περίπτωση του ανάποδου παιδικού καθίσματος, όταν το σώμα εκτινάσσεται προς τα πίσω, η καταπόνηση μοιράζεται σε όλη την πλάτη. Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτες, ο κίνδυνος τραυματισμού ή θανάτου είναι 5 φορές μικρότερος όταν το κάθισμα είναι στραμμένο προς τα πίσω. Δεν πρόκειται, βέβαια, για κάποια νέα ανακάλυψη, αφού το συγκεκριμένο κάθισμα χρησιμοποιείται ευρέως τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού. Αυτό, όμως, που προώθησαν οι Σκανδιναβοί είναι η παρατεταμένη χρήση του μέχρι την ηλικία των 4 ετών.

Τι γίνεται στην Ελλάδα
Το 83% των παιδιών που χρησι­μοποιούν παιδικό κάθισμα δεν τραυματίζεται σε περίπτωση ατυχήματος. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 2009 για λογαριασμό του υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών, το ποσοστό χρήσης παιδικού καθίσματος ήταν 57%. Σχεδόν όλα τα βρέφη (0-2 ετών) τοποθετούνταν σε ειδικό κάθισμα, ενώ τα παιδιά ηλικίας 3-8 ετών σε ποσοστό μόνο 52%.

Ποια είναι η σωστή θέση;
Βγαίνοντας από το μαιευτήριο Από την πρώτη του κιόλας… βόλτα, από το μαιευτήριο στο σπίτι, το βρέφος πρέπει να βρίσκεται σε βρεφικό κάθισμα αυτοκινήτου, στραμμένο προς τα πίσω και δεμένο σωστά. Το ειδικό κάθισμα τοποθετείται στα πίσω καθίσματα, πίσω από τη θέση του οδηγού ή του συνοδηγού, και προσαρμόζεται κατάλληλα. Συνήθως, το ανάποδο παιδικό κάθισμα χρησιμοποιείται τους πρώτους 9-12 μήνες, ενώ στη συνέχεια το μωρό τοποθετείται με το κεφάλι στραμμένο μπροστά. Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC) υποστηρίζει ότι η χρήση του πρέπει να παρατείνεται μέχρι την ηλικία των 4 ετών.
Το πίσω κάθισμα… Τα παιδιά πρέπει να κάθονται κατά κανόνα στα πίσω καθίσματα, στην αριστερή ή τη δεξιά πλευρά, όχι όμως στη μέση, αφού σε περίπτωση πρόσκρουσης υπάρχει ο κίνδυνος εκσφενδονισμού στο παρμπρίζ του αυτοκινήτου.
… και το εμπρός Πολλοί γονείς, ιδίως παλαιότερα, έπαιρναν το μωρό ή το παιδί τους αγκαλιά στη θέση του συνοδηγού, νομίζοντας ότι έτσι το προστάτευαν. Στην πραγματικότητα, όμως, το μετέτρεπαν σε… αερόσακο. Οι ειδικοί τονίζουν ότι τα βρέφη και τα παιδιά δεν πρέπει να κάθονται στο μπροστινό κάθισμα, αν δεν έχουν ύψος τουλάχιστον 1,40 μ. Στην περίπτωση που για κάποιο λόγο χρειαστεί να τοποθετηθεί το παιδικό κάθισμα στη θέση του συνοδηγού, θα πρέπει να έχει απενεργοποιηθεί ο αερόσακος. Αν δεν υπάρχει σχετική ένδειξη απενεργοποίησης του δεύτερου αερόσακου στο αυτοκίνητό σας, υπάρχει η δυνατότητα εγκατάστασης τέτοιου συστήματος εκ των υστέρων.
Για… μεγάλα παιδιά Τα παιδιά άνω των 4 ετών, και μέχρι να φτάσουν 1,40 μ. ύψος, θα πρέπει να κάθονται σε ειδικό βοηθητικό κάθισμα που τα ανασηκώνει, ώστε να περνά πάνω από τον ώμο τους η ζώνη ασφαλείας. Όσο μικρότερο είναι το παιδί, είναι προτιμότερο να επιλέγονται βοηθητικά καθίσματα με πλάτη και πλευρικά τοιχώματα, ενώ για τα μεγαλύτερα παιδιά αρκεί το ειδικό κάθισμα χωρίς πλάτη.

Η ζώνη σώζει….
Ελέφαντας πίσω σου! Η ζώνη ασφαλείας είναι υποχρεωτική και στα πίσω καθίσματα. Το παρακάτω παράδειγμα θα σας πείσει: Ένα παιδί βάρους 30 κιλών μέσα σε ένα αυτοκίνητο που κινείται με 40 χλμ. την ώρα, σε περίπτωση που συγκρουστεί μετωπικά με ακίνητο εμπόδιο, με την ορμή που έχει, ζυγίζει… 1 τόνο, δηλαδή το βάρος ενός ελέφαντα! Αυτό μπορεί να αποβεί θανατηφόρο για το ίδιο το παιδί ή για τον μπροστινό επιβάτη.
Έγκυος στο αυτοκίνητο Η ζώνη είναι απαραίτητη και για τις εγκύους, αρκεί βέβαια να τη φοράνε σωστά, δηλαδή να περνά ανά­μεσα στα στήθη και να συνεχίζει στο πλάι της κοιλιάς, ενώ το κάτω μέρος της ζώνης πρέπει να βρίσκεται κάτω από την κοιλιά.

Δεσμευτείτε!
Μέχρι το τέλος του 2010, η Ελλάδα, όπως και όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέ­πει να περάσουν στην εθνική τους νομο­θεσία μία Ευρωπαϊκή Οδηγία σχετικά με την ασφάλεια στις μετακινήσεις, η οποία ορίζει μια μίνι­μουμ πλατφόρμα σχετικά με όσα πρέπει να κά­νει κά­θε κράτος-μέλος προκειμένου να μειω­­θούν οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα. «Η Οδηγία δεν μας μαθαίνει κάτι καινούργιο, είναι όμως θετικό το ότι αναλαμβάνουμε μία δέσμευση», εξηγεί ο πολιτικός μηχανικός, συγκοινωνιο­λό­γος του Ε.Μ.Π., κ. Νίκος Ποριώτης.
Tip
Μην πάρετε χρησιμο­ποιημένο παιδικό κάθισμα, επειδή μπορεί να έχει «λάβει μέρος» σε τροχαίο ατύχημα.

Sites
• www.etsc.eu/home.php (ETSC-European Transport Safety Council)
•www.eurosafe.eu.com/csi/eurosafe2006.nsf/wwwVwContent/l2europeanchildsafetyalliance.htm (ECSA-European Child Safety Alliance)
• http: //eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:319:0059:0067:EN:PDF ­(Οδηγία 2008/96)

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Νίκο Ποριώτη, πολιτικό μηχανικό, συγκοινωνιολόγο του Ε.Μ.Π., και τον κ. Δημήτρη Αλεξάνδρου, customer service manager της «Volvo Cars Hellas».