Είναι η καλημέρα το πρωί, η παρέα στη δουλειά και στις συζητήσεις, η παρηγοριά σε δύσκολες καταστάσεις. Άραγε, εκτός από τόνωση, τι προσφέρει στον οργανισμό μας ο καφές; Οι ειδικοί μάς… κερνάνε τις απαντήσεις.Το δέντρο του καφέ είναι ένας τροπικός θάμνος που ανήκει στο γένος Coffea της οικογένειας Rubiaceae. Τα άνθη του έχουν διάρκεια ζωής μόλις μία ημέρα και στη συνέχεια μετατρέπονται σε μικρούς καρπούς, που αποκαλούνται «κεράσια» και τα οποία στον πυρήνα τους έχουν δύο πολύτιμους κόκκους, από τους οποίους φτιάχνουμε τον καφέ. Το καβούρντισμα των κόκκων είναι μια πολύπλοκη διεργασία, που προσδίδει τη γευστική ένταση του καφέ, ενώ ο βαθμός του καθορίζει την τελική του χρήση (πιο ξανθός ο φίλτρου, πιο σκούρος ο ελληνικός ή ο espresso).Η θρεπτική του αξία

  • Ο καφές χωρίς την προσθήκη ζάχαρης ή γάλακτος δεν έχει θερμίδες ούτε λιπαρά. Για κάθε κουταλάκι ζάχαρη που προσθέτουμε θα πρέπει να υπολογίζουμε περίπου 20 θερμίδες, ενώ για κάθε κουταλιά κρέμα γάλακτος περίπου 50 θερμίδες.
  • Τα πιο σημαντικά συστατικά του είναι τα αντιοξειδωτικά χλωρογενή οξέα (πολυφαινόλες), η καφεΐνη και κάποια ανόργανα άλατα. Σύμφωνα με ελβετική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Agricultural and Food Chemistry», ο καφές διαθέτει υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση συγκριτικά με άλλα ροφήματα (π.χ. τσάι, κακάο). Τα αντιοξειδωτικά αυτά τα βρίσκουμε σε όλα τα είδη καφέ, ακόμη και στους στιγμιαίους και ντεκαφεϊνέ, αλλά οι ποσότητες διαφέρουν ανάλογα με την προέλευση του καφέ και τα χαρμάνια. Κατά μέσο όρο ένα φλιτζάνι (150 ml) περιέχει 120 mg χλωρογενών οξέων.

Πώς μας ωφελεί1. Ανεβάζει τη διάθεσηΣε μελέτη, που πραγματοποιήθηκε σε 50.000 γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 63 έτη και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο «Archives of Internal Medicine», παρατηρήθηκε ότι η κατανάλωση 2-4 φλιτζανιών καφέ ημερησίως μειώνει τον κίνδυνο κατάθλιψης σε ποσοστό 20%. Επίσης, πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων EFSA επιβεβαίωσε ότι η κατανάλωση 75 mg καφεΐνης (ποσότητα που αναλογεί σε 1 φλιτζάνι στιγμιαίου καφέ ή 2 φλιτζανάκια ελληνικού) συνδέεται με αυξημένη προσοχή και εγρήγορση.2. Σκοράρει στις επιδόσειςΛόγω της διεγερτικής δράσης της καφεΐνης, ο καφές θεωρείται ότι ενισχύει και την αθλητική απόδοση, αυξάνοντας την αντοχή κατά τη διάρκεια της άσκησης. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως τα οφέλη της καφεΐνης είναι αισθητά κυρίως σε αεροβικές δραστηριότητες και σε ασκήσεις αντοχής με μεγάλη διάρκεια (π.χ. ποδήλατο, τρέξιμο), καθώς και σε ομαδικά σπορ, όπως το ποδόσφαιρο. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η καφεΐνη επιδρά στον φλοιό του εγκεφάλου, αλλά και στην ενεργοποίηση της οξείδωσης των λιπαρών οξέων από τους μυς.3. Βοηθά στο αδυνάτισμαΟ καφές φαίνεται πως έχει θετική επίδραση και στη ρύθμιση του σωματικού βάρους. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η δράση αυτή οφείλεται σε ένα από τα συστατικά του, τους μαννοολιγοσακχαρίτες, που επιδρούν στο ενεργειακό ισοζύγιο. Πιο συγκεκριμένα, συντελούν στη μείωση της λιπογένεσης και στην αύξηση της οξείδωσης του λίπους, δηλαδή στην αύξηση της καύσης του. Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη αν η δράση των μαννοολιγοσακχαριτών διαφέρει ανάμεσα στα δύο φύλα.4. Προστατεύει από τον καρκίνοΚλινική μελέτη από το National Cancer Institute και το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ στη Βοστόνη έδειξε ότι ο καφές έχει ευεργετική δράση κατά του καρκίνου του προστάτη. Οι άνδρες ηλικίας 40-75 ετών που κατανάλωναν 1-3 φλιτζάνια καφέ ημερησίως εμφάνισαν 29% μικρότερο κίνδυνο εξέλιξης της νόσου συγκριτικά με όσους δεν έπιναν καθόλου καφέ. Οι ερευνητές αποδίδουν τη δράση αυτή στην αντιφλεγμονώδη δράση των αντιοξειδωτικών του καφέ.

5. Άλλα οφέληΣύμφωνα με μελέτες της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, ο καφές παρουσιάζει προστατευτική δράση έναντι του διαβήτη τύπου 2, της νόσου του Πάρκινσον και των ηπατικών δυσλειτουργιών.Ο μερακλήδικος ελληνικός ωφελεί την καρδιάΈρευνα σε 485 υπερτασικούς ηλικιωμένους στην Ικαρία, όπου οι κάτοικοι εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά υπερηλίκων παγκοσμίως, έδειξε ότι όσοι κατανάλωναν καθημερινά μέτριες ποσότητες ελληνικού καφέ είχαν καλύτερη λειτουργία του ενδοθηλίου και κατ’ επέκταση παρουσίαζαν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου. Την έρευνα, που δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση «Vascular Medicine», διεξήγαγε η ομάδα του καθηγητή Καρδιολογίας κ. Χριστόδουλου Στεφανάδη, διευθυντή της Α΄ Καρδιολογικής Κλινικής και του ομώνυμου Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Γ.Ν.Α. «Ιπποκράτειο», με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Καρδιολογίας του «Ιπποκράτειου», κ. Γεράσιμο Σιάσο.Η ασφαλής ποσότηταΓια τους υγιείς ενηλίκους η ημερήσια κατανάλωση δεν πρέπει να ξεπερνά τα 400 mg καφεΐνης, ενώ οι ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι έγκυες γυναίκες, καλό είναι να μην πίνουν πάνω από 1 φλιτζάνι καφέ την ημέρα. Η υπερβολική κατανάλωση -πάντα σε συνάρτηση με το είδος του καφέ- είναι πιθανό να προκαλέσει προβλήματα, όπως αύξηση της αρτηριακής πίεσης ή της χοληστερίνης.Πόση καφεΐνη περιέχει ο καφές μου;Είδος καφέ ανά μερίδα Περιεκτικότητα σε καφεΐνηΚαφές φίλτρου (~200 ml) 115-175 mgΣτιγμιαίος καφές (~200 ml) 65-100 mgΝτεκαφεϊνέ στιγμιαίος (~200 ml) 2-3 mgΕλληνικός καφές (50 ml) 40 mgΝτεκαφεϊνέ ελληνικός (50 ml) 0-1 mgΕσπρέσο (30 ml) 30-40 mgΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ Π. ΜΠΕΡΤΖΕΛΕΤΟ (www. bertzeletos.gr), MSc, διαιτολόγο-διατροφολόγο, αντιπρόεδρο της Ένωσης Διαιτολόγων-Διατροφολόγων.