Τα Ηνωμένα Έθνη την έχουν κατατάξει στις «χρυσές τροφές», ενώ ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) την έχει αναγνωρίσει ως τρόφιμο με υψηλή θρεπτική αξία και με εντυπωσιακή βιοποικιλότητα και έχει επισήμως ανακηρύξει το έτος 2013 σε Διεθνές Έτος Κινόα.

Για την ιστορία
Η κινόα είναι ένας θάμνος που καλλιεργείται για τους σπόρους του, που τρώγονται και μοιάζουν πολύ σε υφή και γεύση με τους ξηρούς καρπούς. Η επιστημονική του ονομασία είναι Chenopodium quinoa, ανήκει στα ψευδοδημητριακά και έχει στενή συγγένεια με είδη όπως τα παντζάρια και το σπανάκι. Έχει καταγωγή από τη Νότια Αμερική και συγκεκριμένα από το Περού και τη Βολιβία, όπου και φύεται. Παρότι δεν ανήκει στα δημητριακά, είναι γνωστή και ως «μητέρα των δημητριακών». Για τους Ίνκας αποτελούσε βασική τροφή μαζί με την πατάτα και το καλαμπόκι και τη θεωρούσαν τόσο σημαντική, ώστε η πρώτη σπορά του έτους γινόταν συνήθως από τον αυτοκράτορα, ο οποίος χρησιμοποιούσε ειδικά εργαλεία από χρυσό. Οι ισπανοί κατακτητές αρχικά περιφρόνησαν την κινόα και στη συνέχεια απαγόρευσαν την καλλιέργειά της, επειδή οι σπόροι της χρησιμοποιούνταν σε παγανιστικές τελετές. Σήμερα χαίρει υψηλής εκτίμησης για τη διατροφική της αξία και πλέον τη συναντούμε όλο και πιο συχνά στη δυτική κουζίνα.

Πώς µας ωφελεί

◗Πρωτεΐνες: H περιεκτικότητα της κινόα σε πρωτεΐνες είναι πολύ υψηλή (14%), όμως το σημαντικότερο είναι ότι, σε αντίθεση με την πλειονότητα των φυτικών τροφών, αποτελεί πηγή πλήρους πρωτεΐνης και προμηθεύει τον ανθρώπινο οργανισμό με τα απαραίτητα αμινοξέα, που δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του. Ουσιαστικά αυτό σημαίνει ότι η ποιότητα των πρωτεϊνών που περιέχει πλησιάζει εκείνη των γαλακτοκομικών, του κρέατος, των πουλερικών και των ψαριών, που ανήκουν στην κατηγορία των πλήρων πρωτεϊνών. Η λήψη πρωτεϊνών είναι αναγκαία για τον οργανισμό και έχει ενεργό ρόλο σε πολλές λειτουργίες του, όπως στην ανάπτυξη και την αποκατάσταση των κυττάρων, την ενίσχυση της άμυνας του ανοσοποιητικού συστήματος, τη διαδικασία της πέψης, τη σύνθεση ορμονών κ.λπ.

◗Ασβέστιο: Αποτελεί πολύ καλή πηγή ασβεστίου και ως εκ τούτου είναι χρήσιμη για τους χορτοφάγους και για όσους έχουν δυσανεξία στη λακτόζη. Επιπλέον, δεν περιέχει γλουτένη, είναι πιο εύπεπτη από το σιτάρι, το καλαμπόκι ή τη σίκαλη και έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.

◗Αντιοξειδωτικές ουσίες: Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η κινόα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές φυτοθρεπτικές ουσίες. Μάλιστα, η συγκέντρωση δύο φλαβονοειδών ουσιών, της κουερσετίνης και της καμπεφερόλης, στην κινόα είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη σε φρούτα όπως τα μούρα, που είναι κατεξοχήν πλούσια σε φλαβονοειδή.

◗Αντιφλεγμονώδη συστατικά: Πέραν των υπολοίπων, η κινόα περιέχει ένα εκτεταμένο σύνολο αντιφλεγμονωδών συστατικών που συμβάλλει στην πρόληψη των φλεγμονών. Προκαταρκτικές μελέτες σε ζώα δίνουν ενδείξεις ότι η τροφή με κινόα σε καθημερινή βάση ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης φλεγμονών (συμπεριλαμβανομένης και της παχυσαρκίας). Στην αντιφλεγμονώδη δράση της συνεισφέρουν και οι μικρές ποσότητες ω-3 λιπαρών οξέων (α-λινολενικού οξέος) που περιέχει.

◗Λίπος: Σε σύγκριση με τα δημητριακά (π.χ. το σιτάρι), η κινόα προσφέρει πολύτιμες ποσότητες μονοακόρεστων λιπαρών οξέων (με τη μορφή ελαϊκού οξέος), που παρέχουν καρδιοπροστατευτική δράση.

◗Άλλα θρεπτικά στοιχεία: Η κινόα είναι καλή πηγή διαιτητικών ινών, φωσφόρου, μαγνησίου και σιδήρου, ενώ περιέχει και διάφορες βιταμίνες του συμπλέγματος Β.

Ανθεκτική στην οξείδωση
Παρότι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και θα περίμενε κανείς να είναι πιο επιρρεπής στην οξείδωση, διέψευσε κάθε πρόβλεψη των ερευνητών. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι οι διαδικασίες βρασμού και το μαγείρεμα στον ατμό δεν πλήττουν σημαντικά την ποιότητα των λιπαρών οξέων της και επομένως δεν μειώνεται το θρεπτικό της όφελος. Επιστήμονες τροφίμων υποθέτουν ότι το ευρύ φάσμα των αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει, συμπεριλαμβανομένων και διαφόρων ουσιών από την οικογένεια της βιταμίνης Ε (α-, β-, γ- και δ-τοκοφερόλη), συμβάλλει σε αυτή την αντιοξειδωτική προστασία.

Τροφή και για αστροναύτες
Οι επιστήμονες έχουν χαρακτηρίσει την κινόα εξαιρετικά ισορροπημένη και πλήρη τροφή και για τον λόγο αυτό η NASA εξετάζει το ενδεχόμενο χρήσης της στο ερευνητικό πρόγραμμα για τις μακροχρόνιες επανδρωμένες αποστολές.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ δρ. ΛΑΜΠΡΟ Β. ΜΕΛΙΣΤΑ, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, διδάκτορα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.