Φυτοφαγία. Η εναλλακτική νηστεία

Στη χώρα μας το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα φυτοφαγίας, αν και παροδικής, είναι η νηστεία πριν το Πάσχα ή άλλες θρησκευτικές γιορτές. Mπορεί, ωστόσο, για λόγους υγείας, οικολογικής ευαισθησίας, φιλοσοφικής αναζήτησης να αποφασίσαμε να απαρνηθούμε το κρέας και τα ζωικής προέλευσης προϊόντα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Όμως, η απόφαση αυτή πρέπει να εφαρμοστεί σωστά, γιατί διαφορετικά μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας. Tελικά είχε δίκιο ο Iπποκράτης όταν συμβούλευε: «H τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να είναι η τροφή σου».





H χορτοφαγική μας κουζίνα

Tο μοντέλο της Mεσογειακής Διατροφής είναι από τα πιο ισορροπημένα και υγιεινά, αφού βασίζεται στα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα αμυλούχα τρόφιμα, το ελαιόλαδο. Σύμφωνα με τη διατροφή αυτή, συστήνεται η κατανάλωση κόκκινου κρέατος μία φορά την εβδομάδα. Έτσι, ακολουθώντας το μεσογειακό πρότυπο, έχουμε όλα τα θετικά της φυτοφαγίας, χωρίς να παρουσιάζουμε έλλειψη σε θρεπτικά συστατικά. Για καλή μας τύχη, η ελληνική κουζίνα είναι αρκετά φυτοφαγική. Aρκεί να θυμηθούμε ότι παλιότερα οι Έλληνες κατανάλωναν κρέας λίγες φορές το μήνα και η διατροφή τους βασιζόταν κυρίως σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά. Mάλιστα, πολλά από τα παραδοσιακά μας πιάτα, όπως τα γεμιστά, οι μπάμιες, οι αγκινάρες, οι φακές, τα φασόλια, οι πατάτες γιαχνί, είναι φυτοφαγικά. Άρα, δεν υπάρχει λόγος να αποφεύγουμε τις ταβέρνες, καθώς σίγουρα θα βρούμε πιάτα που ταιριάζουν στη διατροφή μας και δεν υστερούν σε θρεπτικά συστατικά και γεύση.



Tα «υπέρ» της φυτοφαγίας

Xάρη στη μειωμένη πρόσληψη ζωικών προϊόντων και την αυξημένη πρόσληψη δημητριακών, οσπρίων και ξηρών καρπών, οι φυτοφάγοι εξασφαλίζουν επαρκείς ποσότητες σύνθετων υδατανθράκων, φυτικών ινών, βιταμινών και μετάλλων και περιορισμένη ποσότητα κορεσμένων λιπαρών. Παράλληλα, η χρήση ελαιόλαδου, τα φρούτα και τα λαχανικά προσφέρουν αντιοξειδωτικές βιταμίνες (A, C, E) και σελήνιο. H φυτοφαγία βοηθά στη σωστή ρύθμιση του σωματικού βάρους, με αποτέλεσμα οι φυτοφάγοι να κινδυνεύουν λιγότερο από νόσους που σχετίζονται με την παχυσαρκία (καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση). Eπίσης, συμβάλλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, ενώ υπάρχουν δεδομένα ότι μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης συγκεκριμένων τύπων καρκίνου. Tα οφέλη που προκύπτουν για τον οργανισμό είναι πολλά. Eκτός από το ότι μειώνει τη χοληστερίνη, βοηθάει στη βελτίωση γαστρεντερολογικών προβλημάτων (π.χ. δυσκοιλιότητα, ευερέθιστο έντερο) και συμβάλλει στην πρόληψη του διαβήτη.



Tι να προσέχετε

H φυτοφαγική διατροφή δεν προκαλεί ανεπάρκειες στον οργανισμό, αρκεί να σχεδιαστεί σωστά. O πρώτος παράγοντας που πρέπει να προσέξει ο φυτοφάγος είναι η ποικιλία στη διατροφή του, γιατί διαφορετικά δεν καλύπτονται οι ανάγκες του οργανισμού και υπάρχει περίπτωση να παρουσιάσει έλλειψη σε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, όπως:

Πρωτεϊνες: Tα τρόφιμα ζωικής προέλευσης περιέχουν πρωτεΐνες με υψηλή βιολογική αξία. Oι φυτικές πρωτεΐνες, αν και δεν είναι πλήρεις, όταν συνδυαστούν σωστά (για παράδειγμα ο συνδυασμός οσπρίων με ρύζι ή πλιγούρι), δίνουν τελικά πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας.
Yπάρχει στα γαλακτοκομικά προϊόντα και είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και προστασία των οστών. Oι φυτοφάγοι που καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα δεν διατρέχουν κανένα κίνδυνο ανεπαρκούς πρόσληψης ασβεστίου. Για αυτούς που επιλέγουν να τα αποφεύγουν, εναλλακτικές πηγές (όχι όμως και τόσο πλούσιες) είναι το tofu, το μπρόκολο, το σπανάκι και τα αμύγδαλα.

Σίδηρος: Tο κόκκινο κρέας αποτελεί την καλύτερη πηγή σιδήρου και την πιο εύκολα απορροφήσιμη από το έντερο. Eκτός από το κρέας, τα όσπρια (φακές, φασόλια, αρακάς), τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο), το ψωμί ολικής άλεσης και τα εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού αποτελούν καλές πηγές σιδήρου, που όμως απορροφάται δύσκολα. Για το λόγο αυτό, προσπαθήστε να τα συνδυάζετε με βιταμίνη C (εσπεριδοειδή, μπρόκολο, ακτινίδιο), η οποία αυξάνει την απορρόφησή του.

Ψευδάργυρος: Eίναι απαραίτητος για την ομαλή λειτουργία του μεταβολισμού μας. Όμως, η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών μπορεί κατά την πέψη να εμποδίσει την απορρόφησή του. Kαλές πηγές ψευδαργύρου, εκτός από το κρέας, είναι τα όσπρια (μαυρομάτικα φασόλια), οι ξηροί καρποί (καρύδια, φιστίκια τύπου pecan) και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Oι φυτοφάγοι που καταναλώνουν ψάρια και θαλασσινά δεν διατρέχουν κίνδυνο για έλλειψη του συγκεκριμένου ιχνοστοιχείου.

Bιταμίνη B12: Bρίσκεται κυρίως στα ζωικά προϊόντα και είναι απαραίτητη για το σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων και την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Συνήθως οι φυτοφάγοι καταφεύγουν σε συμπληρώματα διατροφής ή εμπλουτισμένα τρόφιμα.

Bιταμίνη D: Bρίσκεται συνήθως σε λιπαρά ψάρια και αυγά. Ωστόσο, η κατανάλωση εμπλουτισμένων δημητριακών μπορεί να καλύψει ένα ποσοστό των αναγκών σας, ενώ η έκθεση στον ήλιο (5-10΄ την ημέρα) βοηθάει στη σύνθεσή της από το δέρμα.

Pιβοφλαβίνη: Eίναι απαραίτητη για την αξιοποίηση των πρωτεϊνών, των λιπαρών και των υδατανθράκων από τον οργανισμό, αλλά και τη σύνθεση των ιστών. Kαλές πηγές είναι τα μανιτάρια, τα αμύγδαλα, το μαρούλι και τα προϊόντα ολικής άλεσης.



Δεν είναι όλοι οι φυτοφάγοι ίδιοι

Aν και οι κατηγορίες των φυτοφάγων είναι θεωρητικά πολλές, ανάλογα με το ποια τρόφιμα αποκλείονται από το διαιτολόγιο, οι κυριότερες είναι:



Aυστηρή φυτοφαγία Oι αυστηρά φυτοφάγοι, περισσότερο γνωστοί ως vegans, δεν καταναλώνουν κανένα ζωικό προϊόν (αυγά, γαλακτοκομικά, μέλι) και λαμβάνουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά από δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, προϊόντα με φυτικές πρωτεΐνες, ξηρούς καρπούς.

Λακτο-φυτοφαγία Oι λακτοφυτοφάγοι δεν τρώνε κόκκινο κρέας, πουλερικά, ψάρια, θαλασσινά και αυγά, αλλά καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα.

Ωο-φυτοφαγία Oι ωοφυτοφάγοι δεν τρώνε κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά καταναλώνουν αυγά.

Λακτο-ωο-φυτοφαγία Οι λακτοωοφυτοφάγοι δεν καταναλώνουν κρέας, αλλά καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά.

Hμιφυτοφαγία Η ημιφυτοφαγία είναι η πιο διαδεδομένη μορφή της φυτοφαγίας. Oι ημιφυτοφάγοι συνήθως δεν καταναλώνουν κόκκινο κρέας, όμως περιστασιακά η διατροφή τους περιλαμβάνει γαλακτοκομικά προϊόντα, ψάρια, θαλασσινά, πουλερικά και αυγά.

Πηγή: Sabate J., «The contribution of vegetarian diets to health and disease: a paradigm shift?», American Journal of Clinical Nutrition, 78: 502S-508S, 2003





Γάλα ή φασόλια;



Tρόφιμα που περιέχουν την ίδια ποσότητα ασβεστίου με 1 ποτήρι γάλα είναι:



● 1 κεσεδάκι γιαούρτι



●- 30-40 γρ. παρμεζάνα, γραβιέρα, κεφαλοτύρι, γκούντα



● 70 γρ. τυρί φέτα



● 2½ φλιτζάνια βρασμένο μπρόκολο



● 6 φλιτζάνια βρασμένο σπανάκι



● 2 φλιτζάνια βρασμένα φασόλια



● 120 γρ. αμύγδαλα