Νοστιμίζει τα φαγητά και κατ’ επέκταση τη ζωή μας. Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν γύρω από αυτό χάρη στην αξία του ως αντισηπτικού και ως συντηρητικού για τα τρόφιμα, αλλά και επειδή χρησιμοποιήθηκε και ως νόμισμα. Σήμερα το αλάτι εξακολουθεί να είναι σημαντικό τόσο για την οικονομία των χωρών που το παράγουν όσο και για τη μαγειρική μας, αλλά και για τη βιομηχανία τροφίμων, που το χρησιμοποιεί για να κάνει τα προϊόντα της ακαταμάχητα και κατ’ επέκταση εθιστικά. Άλλωστε, έρευνες δείχνουν ότι πιο εύκολα κόβει κανείς τη ζάχαρη παρά το αλάτι. Για την υγεία μας όμως είναι πολύτιμο ή μήπως αντίθετα επικίνδυνο;
Τα καλά
- Το αλάτι -το χλωριούχο νάτριο δηλαδή- είναι μαζί με το κάλιο ηλεκτρολύτες ουσιαστικής σημασίας για τη ζωή, ενώ είναι μεταξύ άλλων υπεύθυνα και για τη ρύθμιση της ισορροπίας των υγρών και του pH του οργανισμού μας.
- Το νάτριο διευκολύνει τη μεταφορά θρεπτικών ουσιών στο εσωτερικό των κυττάρων.
- Το αλάτι ανεβάζει τη διάθεση και ίσως γι’ αυτό κάνουμε συχνά κατάχρησή του, σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου της Αϊόβα που διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια που στερούνταν το χλωριούχο νάτριο (δηλαδή το αλάτι) απέφευγαν δραστηριότητες που τους προσέφεραν ευχαρίστηση, όπως το να πίνουν μια γλυκιά ουσία.
- Το αλάτι δεν παχαίνει, δεν μας δίνει δηλαδή θερμίδες. Προκαλεί όμως κατακρατήσεις, που μας φουσκώνουν και μας κάνουν να δείχνουμε τελικά βαρύτεροι.
Τα κακά
Συχνά καταναλώνουμε, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, πολύ μεγαλύτερη ποσότητα αλατιού-νατρίου από όση χρειαζόμαστε. Αυτό αποβάλλεται με τα ούρα και έτσι αυξάνεται το αίσθημα της δίψας που νιώθουμε. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι όμως το γεγονός ότι το νάτριο-αλάτι, όταν υπάρχει σε αυξημένες ποσότητες στον οργανισμό, μέσα από περίπλοκους μηχανισμούς δημιουργεί κατακρατήσεις υγρών και κυρίως αναγκάζει τον όγκο του αίματος που κυκλοφορεί στα αγγεία να αυξάνεται, οδηγώντας κατ’ επέκταση σε αύξηση και της αρτηριακής πίεσης.
Επίσης:
- Σύμφωνα με έρευνες, το αλάτι παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας, καθώς τα παιδιά που καταναλώνουν περισσότερο νάτριο τείνουν να πίνουν περισσότερα αναψυκτικά, να παίρνουν πολλές θερμίδες και να έχουν υψηλότερη πίεση από τα συνομήλικά τους.
- Αυστραλιανοί ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν τρώμε ένα αλατισμένο γεύμα τα αγγεία μας παρουσιάζουν δυσκαμψία μέσα σε μόλις μισή ώρα. Η δυσκαμψία αυτή έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζεται η ροή του αίματος στις κεντρικές αρτηρίες και η πίεση. Επιπλέον, η παρατεταμένη δυσκαμψία από τη συνεχή κατανάλωση αλατιού επιφέρει τελικά και μόνιμες αλλοιώσεις στα αγγεία.
- Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού μπορεί να συνδέεται με την εμφάνιση καρκίνου του στομάχου, την οστεοπόρωση ή και την επιδείνωση του άσθματος, όπως έδειξαν έρευνες.
Έτσι, θεωρείται ότι ο περιορισμός της κατανάλωσης αλατιού μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση του φυσιολογικού βάρους, στην εξισορρόπηση της αρτηριακής πίεσης, στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των αντιυπερτασικών φαρμάκων σε υπερτασικά άτομα, αλλά και να μειώσει τον κίνδυνο μελλοντικής εμφάνισης καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων.
Σημαντικότερη η ισορροπία
Σύμφωνα με έρευνα του Χάρβαρντ, φαίνεται ότι πιθανώς το πρόβλημα βρίσκεται όχι τόσο στην κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλατιού όσο στην περιορισμένη κατανάλωση καλίου. Έτσι, οι εν λόγω επιστήμονες ισχυρίζονται ότι ο συνδυασμός που είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για την καρδιά είναι ο ακόλουθος: πολύ αλάτι και λίγο κάλιο.
Πόσο πρέπει να καταναλώνουμε τελικά;
Καθώς το νάτριο βρίσκεται σε αφθονία στο περιβάλλον μας, δεν χρειάζεται να έχουμε καμία αμφιβολία για το αν προσλαμβάνουμε επαρκείς ποσότητες. Αντίθετα, το πρόβλημα ξεκινάει και δημιουργείται όταν το παρακάνουμε. Έτσι, η συνιστώμενη ημερήσια δόση δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 2,5 με 3 γρ. νατρίου (περίπου 1 κουταλάκι) και να μειώνεται στο μισό κουταλάκι για όσους εμφανίζουν πρόβλημα υπέρτασης. Ίσως τελικά η απάντηση να βρίσκεται στο μέτρο, αφού οι ερευνητές του Πανεπιστημίου McMaster στον Καναδά διαπίστωσαν ότι όσοι κατανάλωναν μια μέτρια ποσότητα αλατιού είχαν τον χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων, ενώ οι άνθρωποι που κατανάλωναν είτε πάρα πολύ αλάτι είτε πολύ λίγο είχαν αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Πού κρύβεται
Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουμε το λάθος να θεωρούμε ότι αν δεν προσθέτουμε αλάτι στο φαγητό μας δεν καταναλώνουμε σχεδόν καθόλου. Δυστυχώς, όσοι από εμάς θέλουμε να γνωρίζουμε πόσο αλάτι παίρνουμε ή πρέπει να το ελαττώσουμε για άλλους λόγους, π.χ. ιατρικούς, θα πρέπει να μάθουμε ότι το πολύ αλάτι της διατροφής μας είναι το κρυμμένο σε έτοιμα ή συσκευασμένα τρόφιμα, ακόμα και σε κάποια που έχουν γλυκιά γεύση (π.χ. μπισκότα, κρουασάν, ντόνατς), όσο περίεργο κι αν μας φαίνεται αυτό. Και για να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται, αρκεί ίσως να αναφέρουμε ότι στις Η.Π.Α. εκτιμάται ότι το 75-80% του αλατιού καταναλώνεται μέσω των τροφίμων του εμπορίου.
Τα πιο αλατισμένα
Φορτωμένα με αλάτι είναι αρκετά προϊόντα γνωστών εταιρειών. Σε σχετικές έρευνες, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι όσο πιο γνωστή ήταν η εταιρεία παρασκευής τόσο υψηλότερα ήταν τα επίπεδα αλατιού του προϊόντος. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις άγγιζαν το διπλάσιο συγκριτικά με προϊόντα που παρασκευάζονταν από τα ίδια τα σουπερμάρκετ. Ιδού τα πιο αλατισμένα προϊόντα: Ψωμί, προϊόντα κρέατος, αλλαντικά, δημητριακά πρωινού, τυρί, βούτυρο και προϊόντα επάλειψης, φασόλια, έτοιμα και κονσερβοποιημένα γεύματα, σούπες, πίτσες, πατατάκια, σνακ και ελιές. ●
Αυτό το ξέρατε;
Τη μεγαλύτερη παραγωγή αλατιού παγκοσμίως την έχει η Κίνα.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΧΑΡΗ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟ, MMedSci.SRD, κλινικό διαιτολόγο-βιολόγο, μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν.), www.dimosthenopoulos.gr.
