Ναι ή όχι στην ασπαρτάμη;

Πόσο ασφαλής είναι η κατανάλωση της ασπαρτάμης, ενός από τα δημοφιλέστερα τεχνητά γλυκαντικά που περιέχεται σε πλήθος light τροφίμων και σε γλυκαντικά δισκία; Το ερώτημα ξαναήρθε στο προσκήνιο όταν πριν από λίγες εβδομάδες πραγματοποιήθηκε το συνέδριο «Καρκίνος και Περιβάλλον» στη Γαλλία. Στο πλαίσιο του συνεδρίου, η ογκολόγος Valerie Magnin αλλά και ο γιατρός-διαιτολόγος Laurent Chevallier εξέφρασαν την άποψη ότι τα παιδιά που δεν έχουν διαβήτη ή δεν είναι παχύσαρκα, καθώς και οι έγκυες, δεν πρέπει να καταναλώνουν προϊόντα με ασπαρτάμη. Μάλιστα, ο τελευταίος υποστηρίζει ότι αυτή η οδηγία θα έπρεπε να γενικευτεί για όλο τον πληθυσμό. Τελικά, τι ισχύει για αυτό το τεχνητό γλυκαντικό που μετρά ήδη 20 χρόνια ζωής στο τραπέζι μας;

Τι λένε οι έρευνες;
«Υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που καταναλώνουν προϊόντα με τεχνητά γλυκαντικά, όπως η ασπαρτάμη, και αναφέρουν συμπτώματα όπως πονόκοιλο, αδιαθεσία, ιλίγγους και διαταραχές της μνήμης, τα οποία υποχωρούν με τη διακοπή της λήψης αυτών των τροφίμων, γεγονός που θα έπρεπε να ανησυχήσει τους κρατικούς φορείς», υποστηρίζει ο γιατρός-διαιτολόγος Laurent Chevallier που πιστεύει ότι η Γαλλική Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (AFSSA) θα έπρεπε να δώσει μεγαλύτερη σημασία στις αρνητικές έρευνες όσον αφορά την ασφάλεια της ασπαρτάμης.
Είναι γεγονός ότι η ασπαρτάμη, όπως και κάθε συνθετική γλυκαντική ουσία, προτού κυκλοφορήσει στο εμπόριο, έχει ελεγχθεί ως προς την ασφάλειά της, με τοξικολογικές έρευνες σε πειραματόζωα και με μακροχρόνιες επιδημιολογικές παρατηρήσεις σε πληθυσμούς που καταναλώνουν τρόφιμα με συνθετικά γλυκαντικά. Εν συνεχεία, οι αρμόδιοι φορείς -όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο αμερικανικός FDA και η ευρωπαϊκή EFSA- λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών, η πλειοψηφία των οποίων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ασπαρτάμη είναι ασφαλής, ενέκριναν τη χρήση της. Ωστόσο, υπάρχουν και ανησυχητικές έρευνες όσον αφορά την ασφάλεια της ασπαρτάμης.
Η περίπτωση Ramazzini Το 2005 και το 2007 το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο «Ramazzini» -ένα ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο- ανακοίνωσε τα αποτελέσματα τοξικολογικών ερευνών που συν­δέουν την ασπαρτάμη με καρκινογένεση σε ποντίκια. Συγκεκριμένα διαπιστώθηκε ότι η ασπαρτάμη σε χαμηλές δόσεις προκαλούσε λεμφώματα και λευχαιμία σε θηλυκά ποντίκια. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) αξιολογώντας (το 2006 και το 2009) τις μελέτες Ramazzini κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έχουν ερευνητικά σφάλματα. Σύμφωνα μάλιστα με την πλέον πρόσφατη ανακοίνωση της EFSA (2009), η κατανάλωση ασπαρτάμης είναι ασφαλής και δεν συντρέχει λόγος να αναθεωρηθεί το όριο της αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψής της.
Πού βαδίζουμε τελικά; Οι επιστήμονες της EFSA έχουν αξιολογήσει περίπου 500 επιστημονικές έρευνες που αφορούν την ασπαρτάμη (θετικές και αρνητικές) και βεβαιώνουν ότι η λήψη της είναι ασφαλής και δεν έχει τοξική ή καρκινογόνο δράση όταν καταναλώνεται εντός των επιτρεπόμενων ορίων. Επιπλέον, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη (2007) επισκόπηση του συνόλου των ερευνών από τους επιστήμονες 10 διαφορετικών πανεπιστημίων που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Critical Reviews in Toxicology, «δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η ασπαρτάμη είναι καρκινογόνος για τον άνθρωπο.»

Οι περισσότεροι ειδικοί είναι υπέρ της περιορισμένης χρήσης της ασπαρτάμης

Πόση ασπαρτάμη επιτρέπεται την ημέρα;
Το επιτρεπόμενο όριο λήψης είναι 40 mg/κιλό βάρους για την Ευρώπη και 50 mg/κιλό βάρους για τις ΗΠΑ. Τα όρια αυτά αφορούν υγιείς ενηλίκους και διαβητικούς. Oι ειδικοί επισημαίνουν ότι για να «καταφέρει» π.χ. ένας ενήλικος που ζυγίζει 70 κιλά να φτάσει αυτό το όριο, θα έπρεπε να καταναλώσει σε μία ημέρα 15 κουτάκια αναψυκτικών light ή πάνω από 50 γλυκαντικά δισκία ασπαρτάμης. Δεδομένου ότι κάτι τέτοιο θεωρείται ανέφικτο, εκτιμάται ότι η μέση ημερήσια πρόσληψη ασπαρτάμης είναι πολύ χαμηλότερη από την επιτρεπόμενη και κυμαίνεται κατά μέσο όρο στα 10 mg/κιλό βάρους, ακόμη και για τους τακτικούς καταναλωτές της.

Πόσες θερμίδες έχει;
Η ασπαρτάμη έχει την ίδια θερμιδική αξία με τη ζάχαρη, δηλαδή 4 θερμίδες ανά γραμμάριο. Όμως, είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, γι’ αυτό και απαιτείται ελάχιστη ποσότητα για να προσδώσει την ίδια γλυκύτητα σε ένα τρόφιμο ή ποτό, γεγονός που σημαίνει ότι ουσιαστικά δεν έχει θερμίδες (χαρακτηρίζεται «μη θερμιδογόνος»).

Βοηθά στον έλεγχο του βάρους;
Ορισμένες έρευνες υποστηρίζουν ότι η ασπαρτάμη μπορεί να συμβάλει στον έλεγχο του βάρους, όταν όμως συνδυάζεται με τη γενικότερη μείωση των θερμίδων και την άσκηση δηλαδή με τους δύο βασικούς «κανόνες» της απώλειας βάρους. Άλλωστε, μην ξεχνάτε ότι η υπερκατανάλωση light προϊόντων με το λανθασμένο σκεπτικό ότι «δεν παχαίνουν» μπορεί τελικά να οδηγήσει σε αύξηση του βάρους.

Όχι στην ασπαρτάμη για παιδιά και εγκύους
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα παιδιά, ως αναπτυσσόμενοι οργανισμοί, αλλά και οι έγκυες γυναίκες πρέπει να τρέφονται σύμφωνα με τις αρχές της ισορροπημένης διατροφής στο πλαίσιο της οποίας δεν συνιστάται η κατανάλωση light προϊόντων με τεχνητά γλυκαντικά. Άλλωστε, δεν υπάρχουν μελέτες βάσει των οποίων συστήνεται η λήψη ασπαρτάμης από τα παιδιά και τις εγκύους.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη δρ. Ράνια Ζαχαροπούλου, ειδική παθολόγο με εξειδίκευση στο σακχαρώδη διαβήτη, επιστημονική συνεργάτιδα της Α΄Π.Π.Κ., «Λαϊκό Νοσοκομείο», και την κ. Βίκυ Πυρογιάννη, κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο.