Ο καύσωνας είναι μια παρατεταμένη περίοδος πολύ ζεστού καιρού, με ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες για μια ορισμένη περιοχή, που συνοδεύεται συνήθως από υψηλή υγρασία, ιδιαίτερα στις περιοχές με ωκεάνιο κλίμα. Ο ορισμός του καύσωνα διαφέρει ανάλογα με την περιοχή και το κλίμα της και έχει σχέση με τις φυσιολογικές για την εποχή θερμοκρασίες. Κάποιες τιμές που σε θερμά κλίματα θεωρούνται φυσιολογικές, μπορεί να θεωρηθούν καύσωνας σε ψυχρότερες περιοχές.
«Ο καύσωνας θεωρείται ακραίο καιρικό φαινόμενο και επικίνδυνος για τη ζωή, επειδή η θερμότητα και το φως του Ήλιου υπερθερμαίνουν το ανθρώπινο σώμα», αναφέρει ο Πνευμονολόγος – Εντατικολόγος, Γιώργος Δημόπουλος.
Το χειρότερο κύμα καύσωνα στην πρόσφατη ιστορία ήταν το Ευρωπαϊκό Κύμα Καύσωνα του 2003, με πάνω από 70.000 θύματα.
Πώς επηρεάζει ο καύσωνας το σώμα;
Σύμφωνα με τον κ. Δημόπουλο, υπάρχει ένα στάδιο που προηγείται της θερμοπληξίας. «Αρχικά εμφανίζεται η θερμική εξάντληση που είναι αντίδραση του οργανισμού στην έντονη θερμότητα και συνοδεύεται από ζάλη, κεφαλαλγία, λιποθυμία, ερεθισμό και ξηρότητα του δέρματος και μυικές κράμπες λόγω των μειωμένων επιπέδων ηλεκτρολυτών. Η θερμική εξάντληση απαιτεί ξεκούραση, δροσερό περιβάλλον και ενυδάτωση (υγρά και πολλές φορές ηλεκτρολύτες) και συνήθως δεν απαιτεί ιατρική φροντίδα».
Εάν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα και αποτελεσματικά η θερμική εξάντληση οδηγεί στην εμφάνιση θερμοπληξίας που είναι πιο σοβαρή κατάσταση και απαιτεί ιατρική φροντίδα.
«Η θερμοπληξία μπορεί να εμφανιστεί εκτός από την παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες, μετά από σωματική άσκηση σε υψηλές θερμοκρασίες, σε άτομα που φέρουν υπερβολικά ρούχα, μετά από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και σε άτομα με αφυδάτωση που δεν αναπληρώνουν τα υγρά που χάνονται.
Τα κύρια συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται η θερμοπληξία είναι υψηλή θερμοκρασία σώματος, ίσης ή μεγαλύτερης από 40°C, πονοκέφαλος, ζαλάδα, ναυτία και έμετος., λιποθυμία, ερυθρό και ξηρό δέρμα, ταχύπνοια (ταχεία αναπνοή), ταχυκαρδία, έλλειψη εφίδρωσης παρά τη ζέστη, μυϊκή αδυναμία ή κράμπες και αλλαγές στη συμπεριφορά όπως σύγχυση, αποπροσανατολισμός, διέγερση».
Προετοιμασία για τις ακραίες θερμοκρασίες
Κατά τη διάρκεια του καύσωνα είναι πολύ σημαντικό να ακολουθούμε συγκεκριμένες διαδικασίες, ώστε να αποφύγουμε την θερμική εξάντληση και τη θερμοπληξία. Με βάση τις οδηγίες του Πνευμονολόγου, θα πρέπει να αναπροσαρμόσουμε την ένδυση και τον τρόπο ζωής μας.
Σχετικά με την ένδυση ενδείκνυνται:
- Ανοιχτόχρωμα, ελαφριά και φαρδιά ρούχα
- Γυαλιά, καπέλο και αντηλιακό (σε εξωτερικούς χώρους)
Σχετικά με τον τρόπο ζωής συνίσταται:
- Κατανάλωση αυξημένων ποσοτήτων υγρών
- Όχι υγρά με καφεΐνη, όχι αλκοόλ, όχι κατανάλωση ζάχαρης
- Άφθονα φρούτα και σαλάτες, αποφυγή κατανάλωσης λιπαρών τροφών
- Μικρή αύξηση του αλατιού για να επιτευχθεί κατακράτηση υγρών
- Πολλά δροσερά ντους
- Αποφυγή παραμονής εξωτερικούς χώρους με αυξημένη θερμοκρασία
- Αποφυγή εάν δεν είναι απαραίτητο εργασιών ή άσκησης και παραμονή σε χώρο με κλιματισμό
- Ενημέρωση του θεράποντος ιατρού εάν το άτομο χρησιμοποιεί φάρμακα που αυξάνουν τη θερμότητα του σώματός (αντικαταθλιπτικά, μείζονα ηρεμιστικά, διουρητικά κλπ)
Ποιες είναι οι ευπαθείς ομάδες
«Οι ευπαθείς ομάδες επιβάλλεται να προσέχουν παραπάνω κατά τη διάρκεια του καύσωνα», επισημαίνει ο γιατρός. Στις ευπαθείς ομάδες ανήκουν:
- Άτομα άνω των 65 ετών
- Άτομα με χρόνια νοσήματα (καρδιαγγειακό, αναπνευστικό, σακχαρώδης διαβήτης, νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική ανεπάρκεια)
- Άτομα που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά και διουρητικά
- Άστεγοι
- Υπέρβαρα άτομα ή άτομα με κακοήθη παχυσαρκία
- Νεογνά.
Ωστόσο, ακόμα και οι αθλητές ή τα άτομα που γυμνάζονται θα πρέπει να αναπροσαρμόσουν την καθημερινότητά τους.
Ο κ. Δημόπουλους τονίζει: «Θα πρέπει να αποφύγουν την άσκηση (ή την έντονη άσκηση) τις ώρες που η θερμοκρασία είναι αυξημένη». Σχετική διαφοροποίηση παρατηρείται και μεταξύ γυναικών και ανδρών ως προς την ευαισθησία τους στον καύσωνα.
«Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες γιατί ιδρώνουν λιγότερο από τους άνδρες με αποτέλεσμα η μείωση της θερμοκρασίας του σώματός τους με φυσικό τρόπο να είναι μειωμένη. Ταυτόχρονα, η επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών στο καρδιαγγειακό τους σύστημα είναι υψηλότερη, ενώ μετά από την ωορρηξία εμφανίζουν αυξημένη θερμοκρασία.
Ο γιατρός μας ενημερώνει επίσης, ότι «Τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στον καύσωνα γιατί, ο λόγος της επιφάνειας προς τον όγκο σώματος είναι μεγαλύτερος σε σχέση με τους ενήλικες με αποτέλεσμα να αυξάνεται πιο εύκολα η θερμοκρασία τους. Ιδρώνουν λιγότερο (μειωμένη ικανότητα μείωσης της θερμοκρασία σώματος, έχουν υψηλότερο μεταβολισμό (παράγουν περισσότερη θερμότητα ανά μάζα σώματος) και δεν καταλαβαίνουν για να αναφέρουν δυσφορία ή να λάβουν υγρά ή να μετακινηθούν σε δροσερό μέρος ή να σταματήσουν τις διάφορες δραστηριότητες».
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται και από τα άτομα που πάσχουν από άσθμα. «Η αυξημένη θερμοκρασία και η συνοδός αυξημένη υγρασία επιδρά στον βλεννογόνο των αεροφόρων οδών (ανωτέρων και κατωτέρων) με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται η ισορροπία και να προκαλείται βρογχόσπασμος που οδηγεί σε παρόξυνση του βρογχικού άσθματος. Εάν δεν χορηγηθεί έγκαιρα η κατάλληλη θεραπεία είναι μια επικίνδυνη κατάσταση», καταλήγει ο κ. Δημόπουλος.
