Ενα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας αποτυπώνεται στο δελφικό παράγγελμα, που συναντάμε καθώς μπαίνουμε στον Ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, «γνώθι σαυτόν», να γνωρίζεις δηλαδή τον εαυτό σου. Η αυτογνωσία αποτελεί διαχρονικά θεμέλιο της ανθρώπινης εξέλιξης αλλά και της υγείας.
Αυτή η γνώση, σύμφωνα με τους ειδικούς, τόσο για τη δική μας υγεία όσο και για τους ανθρώπους που προηγήθηκαν στην οικογένειά μας, μπορεί να λειτουργήσει σαν οδικός χάρτης για καταστάσεις ή παθήσεις, που μπορεί να έχουμε προδιάθεση και ως εκ τούτου αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης.
Διαβάστε επίσης: Καρδιά: Την προστατεύει τελικά η ελαφριά κατανάλωση αλκοόλ;
Αν σχεδιάζατε το γενεαλογικό σας δέντρο, πόσες πληροφορίες θα είχε; Θα υπήρχε μια εικόνα για την υγεία των προγόνων σας; Σε πολλούς από εμάς, οι λεπτομέρειες του ιστορικού υγείας των συγγενών μας λείπουν, αφήνοντας ένα μεγάλο κενό για τις επόμενες γενιές.
Γιατί μένουμε στο σκοτάδι
Ενώ μπορεί να γνωρίζετε την αιτία θανάτου ενός συγγενούς, αυτό δεν είναι αρκετό αφού δεν σας παρέχει ζωτικές πληροφορίες για την κατάσταση της υγείας του προηγουμένως. Μερικοί από τους παράγοντες που μας κρατούν σε αυτό το καθεστώς άγνοιας είναι και οι παρακάτω:
⦁ Δεν γνωρίζουμε ποια κομμάτια του ιστορικού υγείας είναι σημαντικά, για παράδειγμα ποιες παθήσεις είναι κληρονομικές και ποιες όχι.
⦁ Αλλες φορές πάλι μπορεί να ακούσαμε κάποια πράγματα για την υγεία των συγγενών μας, αλλά να μη δώσαμε σημασία, καθώς υποθέτουμε ότι δεν μας αφορούν, αφού είμαστε νέοι.
⦁ Είναι επίσης πιθανό τα συγγενικά μέλη μιας οικογένειας να έχουν αποξενωθεί ή και να έχουν πεθάνει.
⦁ Οσον αφορά τις παθήσεις ψυχικής υγείας, πολλοί άνθρωποι μπορεί να διαπιστώνουν ότι και άλλα μέλη της οικογένειάς τους είχαν παρόμοια συμπτώματα χωρίς όμως να έχουν διαγνωστεί.
Η ανάγκη να γνωρίζουμε
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε για το ιατρικό ιστορικό τόσο από γενετική όσο και από περιβαλλοντική άποψη. Με την αυξημένη διαθεσιμότητα στοιχείων για τις ιδιαιτερότητες της γενετικής μας σύνθεσης, μπορούμε να προβλέψουμε καλύτερα πιθανούς παράγοντες κινδύνου και να λάβουμε έγκαιρα μέτρα πρόληψης.
Παράλληλα η έκθεσή μας σε περιβαλλοντικούς παράγοντες αλλάζουν τη γενετική καθώς περνά ο χρόνος και η συνάφεια αυτών των παραγόντων που αλληλοεπιδρούν κατά τη διάρκεια της ζωής μας γίνεται επίσης πιο σχετική.
Με τον καρκίνο του εντέρου, για παράδειγμα, ο κίνδυνος ενδεχομένως να είναι μεγαλύτερος εάν υπήρχε ένα πρώτο μέλος της οικογένειας που εμφάνισε, ιδιαίτερα εάν αυτό το μέλος της οικογένειας ήταν νεαρό.
Τι να ρωτήσουμε
Εφόσον είναι δυνατόν, αναζητήστε όσο περισσότερες πληροφορίες μπορείτε, όπως το είδος της νόσου, την ηλικία της διάγνωσης και από ποια πλευρά της οικογένειάς σας εμφανίστηκε μια πάθηση.
Σε γενικές γραμμές, μερικά από τα πιο σημαντικά στοιχεία στο οικογενειακό ιστορικό περιλαμβάνουν τον καρκίνο ιδιαίτερα του εντέρου, του μαστού, των ωοθηκών και το μελάνωμα.
Ρωτήστε πόσων χρόνων ήταν ο συγγενής όταν διαγνώστηκε και αν οδήγησε στον θάνατό του.
Εξίσου σημαντικά είναι ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και το εγκεφαλικό. Καθώς επίσης και αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η νόσος Hashimoto ή Graves (θυρεοειδής), κακοήθης αναιμία, ρευματοειδής αρθρίτιδα, λύκος, ψωρίαση και κοιλιοκάκη. Αν ένα συγγενικό σας πρόσωπο είχε κάποια από αυτές τις νόσους προσπαθήστε και πάλι να μάθετε σε ποια ηλικία την εμφάνισε.
Πώς να κάνετε την έρευνά σας
Ο καλύτερος τρόπος για να μάθετε το οικογενειακό σας ιστορικό είναι να κάνετε ερωτήσεις. Μη μείνετε όμως μόνο στον προφορικό λόγο, γιατί όταν και αν χρειαστεί να τις επικαλεστείτε η μνήμη σας μπορεί να μη σας βοηθήσει.
Είναι χρήσιμο να γράψετε τις λεπτομέρειες για να επανέλθετε όποτε τις χρειαστείτε ή ακόμα και για να τις μεταφέρετε στους μικρότερους. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, μπορείτε να αναζητήσετε το πιστοποιητικό θανάτου ενός συγγενούς για να δείτε εάν οφείλεται σε κάποια συγκεκριμένη πάθηση ή νόσο.
Ενδεχομένως να σκεφτείτε να κάνετε ειδικές εξετάσεις για να μάθετε το οικογενειακό σας ιστορικό, όμως γενικά δεν συνιστάται. Υπάρχει μια ποικιλία διαθέσιμων γενετικών εξετάσεων αλλά δεν προτείνονται καθώς μπορεί να προσφέρουν ένα ψευδές αίσθημα ασφάλειας ή ένα εσφαλμένο αίσθημα κινδύνου.
Το να έχετε μια συγκεκριμένη γενετική μετάλλαξη δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα εμφανίσετε κάτι.
Και το να μην υπάρχει μια γνωστή μετάλλαξη δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος τελικά να προκύψει ένα πρόβλημα υγείας. Για αυτό είναι σημαντικό να κάνετε τακτικά τσεκ απ και να επικοινωνείτε με τον γιατρό σας, μιας και… «κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν».
Σε κάθε περίπτωση λοιπόν ο θεράπων ιατρός σας είναι εκείνος που θα σας συστήσει τις εξετάσεις που πρέπει να κάνετε, ανάλογα με το ιστορικό και την περίπτωσή σας.
Ενα λεπτομερές καταγεγραμμένο ιατρικό ιστορικό μπορεί να διευκολύνει την ουσιαστική επικοινωνία με τον γιατρό σας. Οταν τα ιατρικά σας αρχεία ενημερώνονται, μπορείτε να τα ελέγξετε μαζί και ο γιατρός σας να παρατηρήσει τυχόν μοτίβα ή άλλες σημαντικές λεπτομέρειες που θα σας καθοδηγήσουν στην καλύτερη θεραπεία, εφόσον χρειαστεί
