To Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου ή αλλιώς σπαστική κολίτιδα δεν είναι νόσημα αλλά μια πολύ συχνή λειτουργική διαταραχή που εμφανίζει το έντερο. Ταλαιπωρεί ένα μεγάλο ποσοστό του γενικού πληθυσμού. Φαίνεται πως το 7%-21% του πληθυσμού εμφανίζει τα συμπτώματα του συγκεκριμένου συνδρόμου. Μάλιστα, οι γυναίκες κάτω των 50 ετών είναι αυτές που ταλαιπωρούνται περισσότερο.
Τα συμπτώματα συνήθως σχετίζονται με τον πεπτικό σωλήνα και μπορεί να περιλαμβάνουν κοιλιακό φούσκωμα, κοιλιακή διάταση, αέρια, δυσκοιλιότητα, διάρροια, αλλαγή στη σύσταση των κοπράνων, αλλαγή στη συχνότητα των κενώσεων και αίσθημα ατελούς κενώσεων.
Τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα υποχωρούν μετά την κένωση. Επίσης, το ΣΕΕ μπορεί να συνοδεύεται και από συμπτώματα τα οποία δεν σχετίζονται με τον πεπτικό σωλήνα, όπως μυϊκούς πόνους, πόνο στην πλάτη, χρόνια κόπωση, πονοκέφαλο και κατάθλιψη.
Διαβάστε επίσης: Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: 3 ασκήσεις για την ανακούφιση των συμπτωμάτων
Οπως γίνεται αντιληπτό, όλα αυτά τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά και υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής του ατόμου που τα βιώνει. Είναι σημαντικό επίσης να έχει τεθεί διάγνωση από τον γαστρεντερολόγο σας και να έχουν αποκλειστεί άλλες παθήσεις του εντέρου.
Στρες και διατροφή ταράζουν το έντερο
Το ΣΕΕ είναι άγνωστης παθογένειας και πολλοί είναι οι παράγοντες που οξύνουν την ένταση των συμπτωμάτων όπως είναι η διατροφή και το στρες.
H διάγνωση της διαταραχής γίνεται από γαστρεντερολόγο με ειδικές εξετάσεις και τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων. Οριστική θεραπεία δεν υπάρχει, αλλά η φαρμακευτική αγωγή, η τροποποίηση της διατροφής και του τρόπου ζωής φαίνεται πως μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά.
Τα τελευταία χρόνια, όσον αφορά τη διαχείριση του ΣΕΕ, έχει γίνει πασίγνωστη η δίαιτα FODMAP. Η δίαιτα FODMAP σχεδιάστηκε από ερευνητές του MONASH UNIVERSITY της Αυστραλίας για να διερευνηθεί η σχέση μεταξύ της διατροφής και των συμπτωμάτων του ΣΕΕ.
Πρόκειται για ένα διαιτητικό σχήμα που φαίνεται ότι μπορεί να βοηθήσει το 70%-75% των ατόμων που πάσχουν από το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου.
Συμπτώματα όπως η διάρροια, ο κοιλιακός πόνος και το φούσκωμα μειώνονται σημαντικά, ενώ μελέτες δείχνουν πως υπάρχει σημαντική βελτίωση και στην ποιότητα ζωής των ατόμων που ακολούθησαν το συγκεκριμένο διαιτητικό σχήμα.
Το όνομα FODMAP μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα ακρωνύμιο των λέξεων:
Fermentable (ζυμώσιμοι).
Oligosaccharides (ολιγοσακχαρίτες, όπως αυτοί που περιέχονται στα σιτηρά και τα όσπρια).
Disaccharides (δισακχαρίτες όπως λακτόζη που περιέχεται στα γαλακτοκομικά προϊόντα).
Monosaccharides (μονοσακχαρίτες, όπως η φρουκτόζη).
Polyols (πολυόλες, όπως η σορβιτόλη, η ξυλιτόλη και η μαλιτόλη).
Στην ουσία, όταν μιλάμε για FODMAP, εννοούμε απλά και συνηθισμένα σάκχαρα μικρής αλύσου που τα βρίσκουμε στα σιτηρά, στα φρούτα, στα λαχανικά, στα όσπρια, στα γαλακτοκομικά, σε επεξεργασμένα τρόφιμα και σε ροφήματα.
Για παράδειγμα, η λακτόζη είναι το κύριο σάκχαρο του γάλακτος. Η φρουκτόζη είναι το κύριο σάκχαρο των φρούτων, με τα αχλάδια, τα μήλα, το καρπούζι και τα ροδάκινα να είναι μεταξύ αυτών με πολύ υψηλή περιεκτικότητα. Αντίστοιχα, οι φρουκτάνες είναι υδατάνθρακες που περιέχονται σε πολλές τροφές όπως το σιτάρι, το κρεμμύδι και το σκόρδο.
Οι συγκεκριμένοι ολιγοσακχαρίτες έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:
* Δεν απορροφώνται καλά στο λεπτό έντερο. Οταν φτάνουν στο παχύ έντερο, γίνονται η αγαπημένη τροφή των βακτηρίων που ζουν εκεί. Οταν τα βακτήρια «τρώνε» FODMAP, παράγονται αέρια.
*Τα FODMAP λειτουργούν σαν σφουγγάρι που ρουφάει την περίσσεια των υγρών που βρίσκονται στο έντερο.
Ο συνδυασμός της παραγωγής των αερίων μαζί με τη συγκράτηση του νερού οδηγεί στη διάταση (πρήξιμο) του παχέος εντέρου. Ολη αυτή η διαδικασία μπορεί να προκαλέσει τα συμπτώματα του συνδρόμου – δηλαδή διάρροια, μετεωρισμό και αέρια.
Τα 3 στάδια
Στη δίαιτα FODMAP – για την ακρίβεια δίαιτα χαμηλή σε FODMAP – υπάρχουν 3 στάδια:
Στο πρώτο στάδιο έχουμε τον αποκλεισμό των τροφών που είναι πλούσια σε αυτά τα σάκχαρα. Για παράδειγμα, μπορούν να καταναλωθούν γαλακτοκομικά χωρίς λακτόζη και φρούτα τα οποία είναι χαμηλά σε φρουκτόζη, π.χ. φράουλες, ακτινίδια, πορτοκάλια αντί για καρπούζι, κεράσια και σύκα.
Το στάδιο αυτό εφαρμόζεται για 4-8 εβδομάδες, αποκλείοντας όλους τους ύποπτους ολιγοσακχαρίτες έως ότου υπάρξει υποχώρηση των συμπτωμάτων.
Πολλές φορές τα άτομα που ακολουθούν αυτό το στάδιο βλέπουν μεγάλη βελτίωση των συμπτωμάτων τους και φοβούνται να προχωρήσουν στα επόμενα στάδια.
Θα πρέπει να τονιστεί πως το στάδιο αυτό δεν μπορεί να ακολουθηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί είναι αρκετά περιοριστικό και μπορεί να οδηγήσει είτε σε αλλαγές του μικροβιώματος είτε σε έλλειψη διατροφικών συστατικών.
Στο δεύτερο στάδιο γίνεται σταδιακή εισαγωγή των τροφών για να εντοπιστούν οι πιθανοί «ένοχοι».
Στο τρίτο στάδιο διαμορφώνεται εξατομικευμένο διαιτολόγιο λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις διατροφικές ανάγκες και συνήθειες του κάθε ατόμου καθώς και τις τροφές που μπορεί να οξύνουν τα συμπτώματα.
Οι συστάσεις αναφέρουν πως η συγκεκριμένη διατροφή αποτελεί δεύτερη γραμμή διαχείρισης. Αυτό σημαίνει πως πρώτα το άτομο θα πρέπει να ακολουθήσει τις γενικές διατροφικές συστάσεις για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου.
Οταν οι συστάσεις αυτές δεν επιφέρουν βελτίωση των συμπτωμάτων, τότε μπορεί να εφαρμοστεί το διαιτητικό σχήμα FODMAP. Σε κάθε περίπτωση και δεδομένου ότι η διατροφή FODMAP είναι αρκετά αυστηρή, είναι σημαντικό να γίνεται υπό την επίβλεψη διαιτολόγου o οποίος να είναι εκπαιδευμένος στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Δεν είναι μόνο η διατροφή που επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου μας. Το στρες είναι άλλος ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην εκδήλωση του συνδρόμου ή στην επιδείνωση των συμπτωμάτων του.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Σταματάκη Αστερία, RD, MSc, PhDc, διαιτολόγο – διατροφολόγο.
