Εξαιτίας του διαβήτη τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα ανεβαίνουν πάνω από τα όρια και έτσι ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να βρεθεί τυχαία σε μια εξέταση αίματος, αλλά είναι πιθανό να μας υποψιάσουν και τα συμπτώματα που προκαλεί, όπως είναι το αίσθημα της δίψας, της πείνας, η συχνουρία και η κούραση.
Παράλληλα ο διαβήτης – όταν μείνει αρρύθμιστος – μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές και να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα με τα μάτια, τα νεύρα, τα νεφρά και την καρδιά των διαβητικών.
Πρόκειται για μια ισόβια κατάσταση, που όμως μπορούμε να κρατήσουμε υπό έλεγχο με τη βοήθεια της ειδικής δίαιτας, της σωματικής άσκησης και της φαρμακευτικής αγωγής όταν αυτή είναι απαραίτητη.
Ολα τα παραπάνω λέγονται για να κατανοήσουμε ότι ο διαβήτης δεν θα πρέπει να μας τρομάζει, αλλά θα πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε σαν ένα καμπανάκι που χτυπάει στο σώμα μας και μας θυμίζει ότι πρέπει άμεσα να αλλάξουμε τρόπο ζωής.
Για τον ίδιο λόγο έχει θεσπιστεί και η 14η Νοεμβρίου ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Διαβήτη, με στόχο την ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση και τη διαβεβαίωση ότι η διάγνωση με διαβήτη δεν είναι το τέλος αλλά η ευκαιρία για την αρχή μιας καινούργιας ζωής.
Πώς θα τον υποψιαστούμε
Τα πιο συχνά συμπτώματα του διαβήτη τύπου 2 περιλαμβάνουν τη συχνουρία – κυρίως στη διάρκεια της νύχτας –, την πολυδιψία, την έντονη κούραση, την ξηροστομία, την ακούσια απώλεια βάρους, την ιδιαίτερη πείνα, την ευερεθιστότητα, τις ανεξήγητες και συχνές μυκητιάσεις, τα κοψίματα και τις πληγές που αργούν να επουλωθούν, την εμφάνιση συχνών λοιμώξεων που υποχωρούν δύσκολα, την εμφάνιση κάποιας καρδιαγγειακής νόσου, τα προβλήματα στυτικής δυσλειτουργίας και τη θολή όραση.
Φυσικά θα πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι δεν είναι απαραίτητο να βρίσκεται πάντα ο διαβήτης πίσω από αυτά τα συμπτώματα / προβλήματα, αλλά ότι μπορεί η αιτία να είναι κάποια άλλη ασθένεια ή πρόβλημα υγείας.
Ποιοι παθαίνουν συχνότερα διαβήτη τύπου 2
Ο διαβήτης έχει να κάνει με την ορμόνη ινσουλίνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας και βοηθά στον μεταβολισμό του σακχάρου στο αίμα και είναι συχνότερος σε όσους είναι μεγαλύτεροι των 40 ετών, έχουν σχετικό οικογενειακό ιστορικό (έναν γονιό, αδελφό ή αδελφή με διαβήτη τύπου 2), είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (κυρίως όταν υπάρχει κοιλιακή παχυσαρκία), κάνουν καθιστική ζωή, καπνίζουν, εμφάνισαν διαβήτη κύησης ή γέννησαν μωρά βαρύτερα από 4 κιλά (όταν πρόκειται για γυναίκες), έχουν συγκεκριμένες ασθένειες ή παίρνουν φάρμακα που προδιαθέτουν στον διαβήτη (π.χ. κορτικοστεροειδή), έχουν ιστορικό υπέρτασης, δυσλιπιδαιμίας, καρδιαγγειακής νόσου ή πολυκυστικών ωοθηκών κ.ά.
Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν έχουμε διαβήτη τύπου 2
Οταν υποφέρουμε από διαβήτη τύπου 2, έχουμε αυξημένη αντίσταση στη χρησιμοποίηση από τον οργανισμό μας της όποιας ποσότητας ινσουλίνης διαθέτουμε (μειωμένης ή όχι). Αλλωστε όσο μεγαλώνει κανείς – και ειδικά όταν πάσχει και από διαβήτη – η ποσότητα ινσουλίνης που εκκρίνεται από το πάγκρεας βαθμιαία μειώνεται έως και ελαχιστοποιείται.
Πώς θα καταλάβουμε ότι έχουμε διαβήτη;
Συνήθως ο διαβήτης βρίσκεται με αφορμή μια τυχαία εξέταση αίματος όπου η γλυκόζη (ζάχαρο) νηστείας είναι αυξημένη (φυσιολογικά θα πρέπει η τιμή της να είναι μέχρι 100 mg/dl).
Σε τέτοια περίπτωση χρειάζεται να πάμε στον ενδοκρινολόγο ή στον παθολόγο με εξειδίκευση στον διαβήτη για να κάνουμε περισσότερες εξετάσεις, όπως δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (καμπύλη) και πιθανώς και άλλες εξετάσεις.
Σπανιότερα βέβαια μπορεί να υποψιαστούμε ότι έχουμε διαβήτη επειδή υποφέρουμε από κάποια συμπτώματα, αν και αυτά είναι συχνότερα και πιο χαρακτηριστικά στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 1.
Η διάγνωση με διαβήτη δεν είναι καταδικαστική απόφαση
Αυτό που χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι το γεγονός ότι έχουμε προδιαθεσικούς παράγοντες για να πάθουμε διαβήτη δεν σημαίνει ότι θα μας απασχολήσει σίγουρα ο διαβήτης. Επίσης, αν βρεθεί το σάκχαρό μας υψηλό σε εξετάσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια «θανατική ποινή».
Τόσο οι προδιαθεσικοί παράγοντες και κυρίως η κληρονομικότητα όσο και οι υψηλές τιμές του σακχάρου μας στις εξετάσεις μας θα πρέπει να αποτελέσουν για εμάς το κίνητρο για να επισκεφθούμε τον διαβητολόγο, να ενημερωθούμε και να πάρουμε αποφάσεις ώστε να αλλάξουμε τον τρόπο ζωή μας, τις συνήθειές μας, τη διατροφή μας και να βάλουμε την άσκηση στην καθημερινότητά μας.
Ετσι, θα μπορέσουμε ακόμη και να αποφύγουμε ή τουλάχιστον να ελέγξουμε προς το φυσιολογικό τον υπάρχοντα διαβήτη και να αποτρέψουμε τις επιπλοκές του.
Τι θα μας πει ο γιατρός μας
Θα μας τονίσει ότι τα πιο σημαντικά βήματα στην αντιμετώπιση και στην καλή διαχείριση του διαβήτη είναι:
*Η σωστή διατροφή. Παλιότερα οι άνθρωποι πίστευαν ότι όταν κάποιος είναι διαβητικός θα πρέπει να στερείται πάρα πολλά τρόφιμα, κυρίως καθετί που έχει υδατάνθρακες. Ομως αυτό δεν ισχύει πια.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι όταν υποφέρουμε από διαβήτη θα πρέπει να ακολουθούμε μια ισορροπημένη, μεσογειακή διατροφή, με ποικιλία τροφίμων – χωρίς να αποκλείουμε τρόφιμα –, με τακτικά γεύματα (τρία βασικά γεύματα και τρία ενδιάμεσα σνακ), με τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες (που μας χορταίνουν), με πολλά φρούτα και λαχανικά, χωρίς ζάχαρη και γλυκά, με περιορισμένο λίπος (κατά προτίμηση ελαιόλαδο) και με περιορισμένο αλκοόλ.
*H σωματική άσκηση, που χρειάζεται να είναι αν όχι καθημερινή, τουλάχιστον 3 με 4 φορές την εβδομάδα. Δεν είναι ανάγκη να γραφτούμε σε γυμναστήριο ή να ακολουθήσουμε εξαντλητικά προγράμματα. Το γρήγορο περπάτημα αρκεί.
*Το να χάσουμε βάρος. Το να αδυνατίσουμε είναι πάρα πολύ σημαντικό, επειδή θα μειώσουμε έτσι τις πιθανότητες να εμφανίσουμε διαβήτη, αλλά και επειδή ακόμα κι αν πάθουμε σάκχαρο, η ασθένειά μας θα έχει καλύτερη έκβαση.
*Το να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες του γιατρού μας όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή που θα πρέπει να πάρουμε.
*Το να ελέγχουμε και να κρατάμε σε χαμηλά και φυσιολογικά επίπεδα τόσο την αρτηριακή μας πίεση όσο και τις τιμές των λιπιδίων στο αίμα μας. Μερικές φορές ο έλεγχος της πίεσης και των λιπιδίων απαιτεί να πάρουμε και ειδική φαρμακευτική αγωγή που θα μας συστήσει κάθε φορά ο γιατρός μας.
Οσον αφορά την πίεσή μας, η μεγάλη θα πρέπει να είναι μέχρι 14 (140 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου) και η μικρή μέχρι 8,5 (85 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου). Αν όμως υπάρχουν και άλλα προβλήματα (π.χ. καρδιολογικά, νεφρολογικά), τότε, σε συνεννόηση με τον ειδικό γιατρό, είναι πιθανό να χρειάζεται να είναι η πίεση χαμηλότερη.
Οσον αφορά τις τιμές των λιπιδίων στο αίμα, θα πρέπει να είναι: χοληστερόλη: κάτω από 200 mgr%, τριγλυκερίδια: κάτω από 150 mgr%, HDL (καλή χοληστερίνη): πάνω από 45 mgr%, LDL (κακή χοληστερίνη): κάτω από 100 mgr%.
Οπως και με την πίεση, έτσι και με τα λιπίδια, αν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου (π.χ. έμφραγμα, εγκεφαλικό, νεφρολογικά προβλήματα κ.ά.), είναι πιθανό να χρειάζεται να είναι οι τιμές ακόμη χαμηλότερα και αυτό είναι κάτι που θα καθορίσει ο ειδικός γιατρός.
*Το να μετράμε μόνοι μας το σάκχαρό μας (με τη βοήθεια κάποιας από τις απλές συσκευές που κυκλοφορούν στην αγορά) όσο συχνά χρειάζεται, αλλά και στο μικροβιολογικό ιατρείο, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού μας, κάνοντας την τακτική εξέταση του σακχάρου νηστείας καθώς και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.
*Το να επισκεπτόμαστε ένα εξειδικευμένο ιατρείο διαβητικού ποδιού μία φορά τον χρόνο ώστε να φροντίζουμε τα πόδια μας.
*Το να ζητήσουμε τη συμβολή ενός διατροφολόγου ώστε να μας φτιάξει ένα εξατομικευμένο και λεπτομερές πρόγραμμα διατροφής που θα μας βοηθήσει να κρατήσουμε το σάκχαρό μας ρυθμισμένο.
*Το να επισκεπτόμαστε τον διαβητολόγο μας 4 φορές τον χρόνο.
*Το να μην αμελούμε το τσεκάπ που θα μας συστήσει ο γιατρός μας ώστε να ελέγχουμε την κατάσταση των οργάνων-στόχων του διαβήτη (μάτια, νεφρά, αγγεία, καρδιά κ.λπ.).
Ο διαβήτης τύπου 1
Ο διαβήτης τύπου 1 είναι πολύ πιο σπάνιος από τον διαβήτη τύπου 2 και προκύπτει υπό πολύ διαφορετικές συνθήκες. Ο διαβήτης τύπου 1 είναι αυτοάνοσο νόσημα, όπου ο οργανισμός επιτίθεται στον εαυτό του και καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος, που η λειτουργία τους είναι να παράγουν την ινσουλίνη.
Ο διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται σε πολύ νεότερες ηλικίες, σε μικρά παιδιά και εφήβους (και σπανιότερα και σε άλλες ηλικίες) και αντιμετωπίζεται με τη λήψη ινσουλίνης από την αρχή της εμφάνισής του.
Εντυπωσιακά τα όσα δείχνουν τα νούμερα για τον διαβήτη
*425 εκατομμύρια άνθρωποι νοσούν παγκοσμίως από διαβήτη σήμερα.
*Οι διαβητικοί στην Ελλάδα υπολογίζονται στα 1,2 εκατομμύρια.
*628 εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται ότι θα νοσούν από διαβήτη μέχρι το 2045.
*90% είναι το ποσοστό βελτίωσης του ελέγχου του σακχάρου – σύμφωνα με έρευνες – από όσους ακολουθούσαν μια διατροφή πλούσια σε ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες.
*40% λιγότερος είναι – σύμφωνα με έρευνες – ο κίνδυνος να εμφανίσουν τελικά διαβήτη άνθρωποι που βρίσκονται στον «προθάλαμο» του διαβήτη και ακολουθούν μέτρια άσκηση.
*20% με 30% χαμηλότερο είναι το σάκχαρό μας στο αίμα ύστερα από κάποια αερόβια αθλητική δραστηριότητα.
*90% περισσότερες πιθανότητες έχουμε να εμφανίσουμε διαβήτη αν είμαστε παχύσαρκοι.
*25% περισσότερες πιθανότητες έχουμε να εμφανίσουμε διαβήτη αν δεν ασκούμαστε.
*15% περισσότερες πιθανότητες έχουμε να εμφανίσουμε διαβήτη τύπου 2 όταν υποφέρουν από αυτόν η μητέρα ή ο πατέρας μας. Οταν έχουν και οι δύο γονείς μας, οι πιθανότητές μας είναι πολύ υψηλότερες και φτάνουν το 75%.
*Μια μικρή απώλεια βάρους της τάξης του 5%-10% μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη έως και κατά 58%.
