Μεγάλες ανατροπές έχει φέρει η μετάλλαξη Δέλτα – που επικρατεί πλέον στο 70% των κρουσμάτων οδεύοντας προς την απόλυτη κυριαρχία και στη χώρα μας -, προκαλώντας συνάμα έντονο προβληματισμό για όσα θα εξελιχθούν το επερχόμενο φθινόπωρο και τον χειμώνα. Παράλληλα, οι μολύνσεις ακόμη και εμβολιασμένων έχουν δημιουργήσει ένα παράλληλο… κύμα εύλογων ερωτηματικών σχετικά με το νέο, μολυσματικότερο στέλεχος, αλλά και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.
Υπό τις εξελίξεις αυτές «ΤΑ ΝΕΑ» αναζητώντας δεδομένα από έγκριτες ιατρικές επιθεωρήσεις, αναγνωρισμένους οργανισμούς και ειδικούς παραθέτουν τα μυστικά που έχει ξεκλειδώσει η επιστημονική κοινότητα για την ινδική μετάλλαξη, τα νεότερα στοιχεία που αφορούν τα εμβόλια, αλλά και τις πανδημικές προκλήσεις του άμεσου μέλλοντος, ώστε να αποσαφηνιστούν τα θολά σημεία και οι γκρίζες ζώνες.
Πόσο μολυσματική είναι η μετάλλαξη Δέλτα;
Μακράν πιο μολυσματική από τις προηγούμενες μεταλλάξεις του SARS-CoV-2 αλλά και από άλλους ιούς, όπως προκύπτει από εσωτερικό ενημερωτικό έγγραφο του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), που αποκάλυψε η εφημερίδα «Washington Post». Αναλυτικότερα αναφέρεται ότι είναι πιο μεταδοτική από όλους τους ιούς MERS, SARS, Εμπολα, το κοινό κρυολόγημα, την εποχική γρίπη και την ιλαρά, ενώ είναι εξίσου μεταδοτική με την ανεμοβλογιά. Τι σημαίνει αυτό; Σύμφωνα πάλι με το CDC κάθε κρούσμα που φέρει το στέλεχος Δέλτα μεταδίδει τον ιό σε 8 με 9 άτομα κατά μέσο όρο. Συγκριτικά, πέρυσι κάθε κρούσμα COVID-19 μετέδιδε τον ιό σε 2 άτομα κατά μέσο όρο και έτσι ο SARS-CoV-2 έμοιαζε περισσότερο με κοινό κρυολόγημα ως προς τη μεταδοτικότητα.
Πώς επηρεάζει η μετάλλαξη Δέλτα το «τείχος ανοσίας»;
Το ποσοστό ενός πληθυσμού που πρέπει να έχει αποκτήσει ανοσία για να αναπτυχθεί η ανοσία της αγέλης ποικίλλει ανάλογα με το νόσημα, όπως αναλύουν σε παλαιότερο ενημερωτικό σημείωμα οι καθηγητές του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ). Για παράδειγμα, για ένα ιδιαίτερα μολυσματικό νόσημα, όπως η ιλαρά, απαιτείται ποσοστό ανοσίας μεγαλύτερο από το 95% του πληθυσμού προκειμένου να περιοριστεί η μετάδοση της νόσου και να επιτευχθεί η ανοσία αγέλης. Αυτός είναι και ο λόγος που σταδιακά αυξάνονται και οι εκτιμήσεις των επιστημόνων για το αναγκαίο ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης, κάνοντας πλέον λόγο για άνω του 80% ή ακόμη και 90%.
Γιατί κολλάνε και οι εμβολιασμένοι;
Στο Λος Αντζελες των ΗΠΑ το ποσοστό των λοιμώξεων COVID-19 σε πλήρως εμβολιασμένους ήταν 2% τον Μάρτιο, 5% των Απρίλιο, 11% τον Μάιο και έφτασε το 20% τον Ιούνιο του 2021. Αντίστοιχα στη χώρα μας εκτιμάται ότι περίπου ένας στους δέκα που νοσηλεύεται στα νοσοκομεία της επικράτειας είναι εμβολιασμένος. Μια εξήγησηείναι ότι η διαρκής έκθεση σε υψηλά ιικά φορτία, δηλαδή οι επαφές πολύ υψηλού κινδύνου, είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε μόλυνση ακόμα και τους πλήρως εμβολιασμένους με ισχυρή ανοσολογική απάντηση. Υπενθυμίζεται ότι μελέτες έχουν δείξει ότι το ιικό φορτίο έπειτα από μόλυνση με την ινδική μετάλλαξη είναι χίλιες φορές μεγαλύτερο συγκριτικά με το πρώτο πανδημικό στέλεχος. Ετσι, εξηγείται ότι και οι εμβολιασμένοι μεταδίδουν τον ιό, αλλά λιγότερο συχνά.
Ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα του 4ου κύματος διαφέρουν σημαντικά από εκείνα που είχαν καταγραφεί κατά τα προηγούμενα κύματα. Ειδικότερα, οι εκδηλώσεις που χαρακτηρίζουν το στέλεχος «Δέλτα» διερευνώνται από τους κλινικούς γιατρούς και τους ερευνητές σε πραγματικές συνθήκες, δηλαδή όταν οι ασθενείς εμβολιασμένοι και ανεμβολίαστοι αναζητούν ιατρική βοήθεια. Ετσι και σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουν συλλέξει, η ρινική καταρροή, ο επίμονος βήχας, ο πονόλαιμος, ο πονοκέφαλος, ο πυρετός ή τα δέκατα είναι τα ύποπτα σημάδια ότι κάποιος έχει μολυνθεί από τη νέα μετάλλαξη. Παρ’ όλα αυτά, τα συμπτώματα είναι ηπιότερα και διαρκούν λιγότερο στους εμβολιασμένους, όπως παρατηρούν οι ειδικοί.
Πόσο μας προστατεύουν τα εμβόλια από το νέο στέλεχος;
«Η πιθανότητα να μολυνθεί κάποιος έπειτα από έκθεση στον ιό 14 ημέρες αφότου έχει λάβει και τις δύο δόσεις των εμβολίων που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι μέχρι τρεις φορές μικρότερη από ό,τι αν δεν είχε εμβολιαστεί. Στη συνέχεια, αφού μολυνθεί ένας εμβολιασμένος, η πιθανότητα να νοσήσει βαριά είναι μειωμένη κατά οκτώ φορές από ό,τι αν δεν είχε εμβολιαστεί. Στην πράξη αυτό μεταφράζεται για τον εμβολιασμένο σε μία εξαιρετικά μικρότερη πιθανότητα να καταλήξει στο νοσοκομείο, σε ΜΕΘ ή να πεθάνει εξαιτίας της λοίμωξης με τον ιό», σημειώνει σε πρόσφατη ενημέρωση του ΕΚΠΑ ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας Γκίκας Μαγιορκίνης. Δεν είναι τυχαίο ότι το 99% των διασωληνωμένων στα νοσοκομεία της χώρα μας είναι ανεμβολίαστοι ή μερικώς εμβολιασμένοι. Εν τω μεταξύ, οι επιστήμονες της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Yale υπογραμμίζουν ότι παραμένει αναπάντητο το ερώτημα εάν το νέο στέλεχος προκαλεί πιο σοβαρή νόσηση. Στο πλαίσιο αυτό επικαλούνται έρευνα στη Σκωτία που δείχνει ότι διπλασιάζεται ο κίνδυνος για νοσηλεία σε μη εμβολιασμένους, εντούτοις προσθέτουν ότι χρειάζονται περισσότερα επιστημονικά δεδομένα. Και επιμένουν ότι ο εμβολιασμός είναι η μοναδική ασπίδα προστασίας, καθώς μειώνει κατά 90% τον κίνδυνο νοσηλείας και σοβαρών επιπλοκών.
Ποιες περιοχές ανά τον κόσμο δείχνουν να πλήττονται περισσότερο σήμερα από τη συγκεκριμένη μετάλλαξη;
Ασία και Αυστραλία φαίνεται πως έχουν το θλιβερό προβάδισμα αυτή την περίοδο, αν και ο ρυθμός αύξησης των νέων κρουσμάτων είναι ανησυχητικός παντού – εξάλλου, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ έως το τέλος του καλοκαιριού το συγκεκριμένο στέλεχος θα είναι το απολύτως κυρίαρχο και θα ευθύνεται για σχεδόν το 90% των κρουσμάτων. Πάντως, στην Ασία η κατάσταση μοιάζει εκτός ελέγχου. Τα στοιχεία δείχνουν απόλυτο ρεκόρ κρουσμάτων σε αρκετές χώρες, όπως Ταϊλάνδη, Μαλαισία και Μιανμάρ, ενώ σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης έχουν κηρυχθεί Τόκιο (παρά τη συνέχιση των Ολυμπιακών Αγώνων) και Σίδνεϊ. Ακόμη και η Κίνα ανησυχεί, καθώς τα κρούσματα την έχουν αναγκάσει να επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς στην πόλη της Νανγίνγκ.
Μπορεί η μετάλλαξη Δέλτα να επηρεάσει την πορεία οικονομικής ανάκαμψης στην ευρωζώνη και αλλού;
Ηδη, η ΕΚΤ έχει αποφασίσει να συνεχίσει τη χαλαρή νομισματική πολιτική και τα μηδενικά επιτόκια «για όσο χρειαστεί», ενώ παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων και πέρα από τον Μάρτιο του 2022, οπότε και τερματίζεται επισήμως. Η εικόνα αυτή αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες που υπάρχουν στη διοίκηση, παρά το γεγονός ότι, με βάση τα στοιχεία, η οικονομική ανάκαμψη δείχνει να είναι ταχύτερη – κάτι που ισχύει, επίσης, στις ΗΠΑ και τη Βρετανία.
Υπάρχει περίπτωση να επανέλθουν τα περιοριστικά μέτρα και τα λοκντάουν εξαιτίας της «Δέλτα»;
Ο επικεφαλής επιδημιολόγος των ΗΠΑ, Αντονι Φάουτσι, δήλωσε χθες πως με βάση τα σημερινά δεδομένα και τις προβλέψεις που γίνονται, δεν πιστεύει πως η χώρα του θα επιστρέψει σε αυτού του είδους το καθεστώς. Ανάλογες δηλώσεις έχουν γίνει και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, από τις κυβερνήσεις και τις αρμόδιες επιτροπές επιδημιολόγων και λοιμωξιολόγων – ουδείς, ωστόσο, μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα εάν και πότε θα ξεπεραστεί η «κόκκινη γραμμή» που θα ανατρέψει την κατάσταση.
Θα απαιτηθεί τρίτη, ενισχυτική δόση, για την αντιμετώπιση της διαφαινόμενης αναζωπύρωσης της πανδημίας, λόγω της μετάλλαξης Δέλτα;
Αν και το Ισραήλ ξεκίνησε ήδη τη σχετική διαδικασία, ενώ και άλλες χώρες εξετάζουν αυτό το σενάριο, ο ΠΟΥ και οι περισσότεροι ειδικοί επιμένουν ότι το κλειδί δεν βρίσκεται στην τρίτη δόση για τους πλήρως εμβολιασμένους, αλλά σε δύο άλλα σημεία: αφενός, την επιτάχυνση των εμβολιασμών στις πιο φτωχές χώρες, που παραμένουν εύφορο έδαφος για ανάπτυξη νέων μεταλλάξεων και, αφετέρου, στον δραστικό περιορισμό όσων εμμένουν στην αντίθεσή τους στα εμβόλια κατά της Covid-19.
Πώς ανταποκρίνονται οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες στην κατάσταση που δημιουργείται;
Οι εταιρείες έχουν δηλώσει έτοιμες να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση, να παράσχουν τρίτη ενισχυτική δόση εφόσον απαιτηθεί και εγκριθεί, ενώ συνεχίζουν τις έρευνές τους ώστε οι νέες παρτίδες εμβολίων να είναι πιο αποτελεσματικές απέναντι σε όλες τις μεταλλάξεις. Σημειώνουν, πάντως, ότι η απαιτήσεις είναι πλέον σαφώς πιο μεγάλες, ενώ και η ζήτηση αυξάνεται διαρκώς. Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα των «Financial Times», η κοινοπραξία Pfizer/BioNTech και η Moderna – αν και αμφότερες ανακοίνωσαν έσοδα και κέρδη-ρεκόρ – προχωρούν σε σημαντικές αυξήσεις στις τιμές τους για τα νέα συμβόλαια που υπογράφουν με την ΕΕ. Συγκεκριμένα, η νέα τιμή για κάθε δόση του εμβολίου της πρώτης ανέρχεται σε 19,50 ευρώ, έναντι 15,50 ευρώ μέχρι σήμερα – μια αύξηση της τάξεως του 26%. Οσο για τη Moderna, κάθε δόση θα κοστίζει 25,5 ευρώ έναντι 19 ευρώ. Πρόκειται για αύξηση κατά 34%, αν και η εταιρεία ισχυρίζεται ότι είναι αρκετά μικρότερη σε σύγκριση με αυτή που είχε αρχικά συμφωνηθεί με τις Βρυξέλλες.
