Η λέξη απώλεια ισοδυναμεί με την ανεπιθύμητη και αναγκαστική παραχώρηση ή τη στέρηση ενός αγαθού, μιας κατάστασης ή ενός προσώπου. Όπως κι αν ερμηνεύσουμε την απώλεια, όταν την βιώνουμε μας προκαλεί αίσθημα λύπης και πόνου. Έχουμε καταγεγραμμένο στο ιστορικό των εμπειριών και των πεποιθήσεών μας ότι είναι καταστροφικό να χάνουμε κάτι ή κάποιον από τη ζωή μας. Πράγματι, μια σημαντική απώλεια μπορεί να μας στενοχωρήσει και να επηρεάσει αρνητικά τη ζωή μας, ο στόχος όμως είναι να καταφέρουμε να την διαχειριστούμε. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί κατά τη διάρκεια του πένθους, της απαραίτητης αυτής περιόδου κατά την οποία επεξεργαζόμαστε την απώλεια, ενώ ταυτόχρονα εκφράζονται οι σκέψεις και τα συναισθήματα για το συμβάν. Σύμφωνα με την διάσημη ψυχίατρο Kubler- Ross, κατά τη διάρκεια του πένθους το άτομο διέρχεται από πέντε στάδια ψυχικής κατάστασης: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, θλίψη, αποδοχή. Η χρονική περίοδος του πένθους ολοκληρώνεται όταν το άτομο καταφέρει να αποδεχτεί την απώλεια, να την νοηματοδοτήσει και να μάθει να ζει μια φυσιολογική ζωή χωρίς τον άνθρωπό του. Σε αυτή την προσπάθεια συμβάλλει όχι μόνο η θέληση του πενθούντα, αλλά και η υποστήριξη από τους κοντινούς ανθρώπους και τους ειδικούς.
Οι έρευνες στον χώρο της ψυχολογίας δείχνουν ότι οι φίλοι και οι συγγενείς μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά τον πενθούντα με μερικούς από τους παρακάτω τρόπους:
1. Να δηλώσουν τη διαθεσιμότητά τους για συζήτηση ή απλώς για παρέα
2. Να δείχνουν το ενδιαφέρον τους έμπρακτα και σταθερά, τηλεφωνώντας ή κάνοντας τακτικές επισκέψεις στον πενθούντα
3. Να βοηθήσουν προσωρινά σε πρακτικά ζητήματα, αναλαμβάνοντας για παράδειγμα τη φροντίδα των παιδιών ή κάποιες εξωτερικές υποχρεώσεις
4. Να ακούσουν με προσοχή και υπομονή, χωρίς να διακόπτουν, χωρίς καν να χρειάζεται να πουν κάτι. Πολλές φορές τα λόγια, ιδίως τα τετριμμένα όπως «ο χρόνος είναι γιατρός» ή «κάνε υπομονή», δεν βοηθούν
5. Να κινητοποιήσουν χωρίς να πιέζουν, προτείνοντας για παράδειγμα μια απλή, ευχάριστη βόλτα
6. Να μην βιάζουν τον πενθούντα να ξεπεράσει γρήγορα την απώλεια, ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του ρυθμό
7. Να εκφράζουν τα πραγματικά τους συναισθήματα για την απώλεια
8. Να μην φοβούνται να μιλούν για τον θανόντα ή να μοιράζονται τις κοινές τους αναμνήσεις
9. Να παρατηρούν τη συμπεριφορά του πενθούντα και αν εντοπίσουν συμπτώματα απόσυρσης ή κατάθλιψης, να προτείνουν την επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο
10. Να στέκονται στο πλάι του, όπως χρειάζεται να κάνουν οι φίλοι, με αγάπη και σεβασμό
Κάθε απώλεια είναι ξεχωριστή όσο και ο άνθρωπος που την βιώνει. Μέσα από τις φυσιολογικές συναισθηματικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια του πένθους, θα μπορέσει ο πενθών να τακτοποιήσει την απώλεια στην ιστορία της ζωής του και να αποχαιρετήσει ό,τι δεν υπάρχει πια. Οι κοντινοί άνθρωποι, οι φίλοι και οι συγγενείς, αποτελούν πολύτιμους συνοδοιπόρους στη δύσκολη αυτή διαδικασία. Ας μην ξεχνάμε λοιπόν να στηρίζουμε τους ανθρώπους που μας έχουν ανάγκη.
Βιβλιογραφία:
Μπουκάι, Χ. (2010). Ο δρόμος των δακρύων. Εκδόσεις Όπερα.
