Από τη Ναταλία Κουτρούλη, MSc, Ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και τη συμβουλευτική, Διδάσκουσα στην Ακαδημία Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής

Πόσες φορές, όταν βιώνουμε δύσκολες καταστάσεις, δεν έχουμε αισθανθεί πόνο στο στομάχι μας, καούρα, δυσπεψία, ενοχλήσεις έως και τάση προς εμετό; Τέτοιου είδους σωματικά συμπτώματα πολλές φορές εξηγούνται ως ένδειξη ενός γαστρεντερολογικού προβλήματος, π.χ. γαστρο – οισοφαγική παλινδρόμηση και αντιμετωπίζονται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Εξίσου συχνά όμως τέτοιες στομαχικές ενοχλήσεις εμφανίζονται σε περιόδους έντονου άγχους και υποδηλώνουν τη δυσκολία του ατόμου να διαχειριστεί τα συναισθήματά του. Έτσι, το άγχος που υποβόσκει εκδηλώνεται στο σώμα, με τη μορφή ενοχλήσεων στο στομάχι και κατά κάποιο τρόπο προειδοποιεί το άτομο ότι ήρθε η ώρα για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του, αλλά και τις συναισθηματικές του αντιδράσεις.

Για να διερευνήσουμε κατά πόσο μας αφορά ας απαντήσουμε στις παρακάτω απλές ερωτήσεις:

1. Που εντοπίζεται η ενόχληση στο σώμα μου. Ας περιγράψω με λεπτομέρεια τι αισθάνομαι.

2. Πόσο έντονο είναι το σύμπτωμα; Είναι για παράδειγμα μέτριας έντασης ή υποφέρω;

3. Πόσο συχνά εμφανίζεται; Για παράδειγμα είναι καθημερινό φαινόμενο ή συμβαίνει πιο αραιά;

4. Πόσα προβλήματα δημιουργεί στην καθημερινότητά μου; Για παράδειγμα με κάνει να αποφεύγω κάποιες τροφές ή φοβάμαι ακόμα και να πάω στη δουλειά μου μήπως αισθανθώ δυσφορία;

5. Πώς είναι η διάθεσή μου τον τελευταίο καιρό; Μήπως νιώθω στενοχωρημένος ή αγχωμένος; Σε τι βαθμό;

6. Πώς είναι η διατροφή μου, η υγεία μου, το καθημερινό μου πρόγραμμα; Μήπως πιέζομαι πολύ τώρα τελευταία;

Απλές ιδέες για την αντιμετώπιση της κατάστασης:

1. Το ιατρικό ανακοινωθέν: καταρχάς θα πρέπει να κάνουμε έναν ιατρικό έλεγχο για να εντοπίσουμε την αιτία του προβλήματος και να διασφαλίσουμε ότι δεν υπάρχει οργανικός λόγος που εμφανίζεται το σωματικό σύμπτωμα.

2. Η αποδοχή είναι η αρχή της θεραπείας: εφόσον επιβεβαιώσουμε ότι τα σωματικά συμπτώματα δεν οφείλονται σε ασθένεια ή άλλο οργανικό αίτιο, θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι η συναισθηματική μας κατάσταση συμβάλλει στη δημιουργία του συμπτώματος. Για παράδειγμα, από το έντονο άγχος νιώθω καούρα στο στομάχι.

3. Τέλος εποχής: αφού αποδεχτώ την ψυχολογική υπόσταση των συμπτωμάτων μου, έχει έρθει η ώρα να διακόψω τον φαύλο κύκλο των ιατρικών εξετάσεων και της κατάχρησης φαρμάκων.

4. Συστηθήκαμε;: εξοικειωθείτε με το άγχος σας και τις συνέπειές του στο σώμα, τη σκέψη και τη συμπεριφορά σας. Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που μας προειδοποιεί για επερχόμενους κινδύνους και μας κινητοποιεί να δράσουμε. Όταν όμως μας πιάνει άγχος σε έντονο βαθμό, διαρκώς και ανεξέλεγκτα, τότε έχει βλαβερές συνέπειες στη ζωή μας και μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα (όπως ο πόνος στο στομάχι), σε αρνητικές σκέψεις για το σύμπτωμα (παθαίνω γαστρορραγία) αλλά και σε ακραίες συμπεριφορές (σπεύδω στα επείγοντα).

5. Τεχνικές χαλάρωσης: όταν νιώθω άγχος θα με βοηθήσει αν προσπαθήσω να χαλαρώσω, να ηρεμήσω, να σκεφτώ πιο πρακτικά και ρεαλιστικά και να κάνω κάτι που θα με ανακουφίσει. Για να χαλαρώσω μπορώ να σκεφτώ κάτι ευχάριστο (π.χ., τις καλοκαιρινές μου διακοπές), να εστιάσω στην αναπνοή μου (π.χ., να σκέφτομαι ότι εισπνέω- εκπνέω) ή να πάρω τρεις βαθιές ανάσες.

6. Αλλαγή πλεύσης: για να μην εκδηλώνω άγχος είναι χρήσιμο να σταματάω ή να αλλάζω τις αρνητικές σκέψεις που κάνω για τις περιστάσεις, με άλλες σκέψεις πιο ωφέλιμες. Για παράδειγμα, αντί να σκεφτώ ότι ο πόνος στο στομάχι είναι ένδειξη καρκίνου, να σκεφτώ ότι δεν είναι απαραίτητο αυτό, μπορεί απλώς να έφαγα βαριά, να πιέστηκα στη δουλειά και να ξεσπάει εκεί το άγχος ή απλώς να πεινάω.

7. Συνολικά: ας ελέγξω τα αίτια του σωματικού συμπτώματος, ας αποδεχτώ ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά μου μπορεί να μου προκαλούν το σύμπτωμα, ας παρατηρήσω πότε εμφανίζεται το σύμπτωμα, τι σκέφτομαι, τι νιώθω και πώς συμπεριφέρομαι τότε, ας αναθεωρήσω τον αρνητικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.

8. Αν το σύμπτωμα επιμένει ή προστίθενται και άλλα παρ’ όλες τις προσπάθειές μου, ας απευθυνθώ σε έναν ψυχολόγο.